Het opschalen van een oplossing is lastiger dan gedacht. Zo stuitten drie integrale kankercentra, de initiatiefnemers van het project 'HD videoconferencing in de zorg', op de geslotenheid van de netwerkoplossingen uit de markt. Ook moesten ze afrekenen met de scepsis onder medici dat online overleg minder waardevol zou zijn. Door in zee te gaan met de academische dienstverlener Surfnet én te laten zien dat videoconferencing in de praktijk werkt, zijn die barrières geslecht.
In Nederland zijn acht integrale kankercentra actief. Een van de taken van zo'n kankercentrum is het leveren van consulentdiensten. Het gaat hier meestal om experts uit academische centra die artsen in de algemene ziekenhuizen adviseren over onderzoek en behandeling van hun patiënten. Dit gebeurt in vaak wekelijkse oncologiebesprekingen. Oncologen zijn hier veel reistijd mee kwijt. Dat vormde een belangrijke reden om een paar jaar terug te starten met videoconferencing in een aantal regio's en na te denken over landelijke invoering.
Opschalen
In 2007 kreeg dit project, OTTO (Opschaling Teleconsultatie en Telecollaboratie in Oncologie), een subsidie van 1,2 miljoen euro in het kader van het eind 2009 ontbonden actieprogramma Maatschappelijke Sectoren & ICT. Doel ervan was kleinschalige projecten met hulp te laten doorstoten naar een bredere gebruikersgroep. 'Bij het opschalen stuitten we echter op het probleem dat aanbieders van videoconferencing-oplossingen hun eigen netwerken en standaarden gebruiken', vertelt Ronald Vlaanderen, adviseur bij Integraal Kankercentrum Midden Nederland (IKMN). 'Niet alleen partijen met algemene diensten, waaronder Cisco, Tandberg en HP, maar ook leveranciers die zich specifiek op de zorgsector richten, zoals KPN met ZorgConnect en Priority Telecom met Zorgring.'
Op één lijn
'Onze doelstelling dat alle ziekenhuisinstellingen met elkaar moeten kunnen communiceren dreigde te mislukken', vult Maarten de Ruiter van Integraal Kankercentrum Noord Oost (IKNO) aan. 'Interconnectiviteit is de belangrijkste voorwaarde om ons project te laten slagen. We zijn vervolgens gaan nadenken over een concept van medische beeld- en informatieuitwisseling via internet.' Inmiddels had het Integraal Kankercentrum Amsterdam (IKA) zich als derde kankercentrum aangesloten. De drie integrale kankercentra ontwierpen hun eigen infrastructuur via publiek internet en kwamen in contact met SURFnet, de netwerkdienstverlener voor het onderwijs en onderzoek. 'Surfnet bleek op onze lijn te zitten', zegt Irene Dingemans, programmaleider kwaliteitszorg IKA. ‘Het was bezig eenzelfde dienst voor videoconferencing op te zetten voor de academische ziekenhuizen. Wij zijn met elkaar gaan praten en zo is de samenwerking ontstaan.' Surfnet kon een operationele HD-videoconferencing-dienst ontwikkelen die aansloot bij de functionele eisen: HD (high definition)-kwaliteit, een veilige verbinding over internet en wereldwijde standaarden.
Pilot
Surfnet startte een proefproject bij de drie integrale kankercentra en de daarmee samenwerkende ziekenhuizen. De netwerkdienstverlener werkte samen met Qconferencing als adviseur en Talk & Vision voor beheerdiensten. Surfnet baseert zijn videoconferencingdienst op de ITU-T H.323-standaard over het reguliere ip-breedbandnetwerk. ' Het idee van videoconferencing in de oncologische zorg is niet nieuw', stelt Ronald Staring van Surfnet. 'Er zijn ziekenhuizen die al langer een isdn-oplossing gebruiken. Die krijgen nu last van de wet van de remmende voorsprong, want ons concept Surfcontact Plus past videoconferencing toe met behulp van internet, in combinatie met HD-kwaliteit. Omdat internet wereldwijd beschikbaar is, is connectiviteit bij een uitrol geen issue meer. Sterker nog, meerdere locaties kunnen tegelijk met elkaar videoconferencen en zware medische beelden uitwisselen.' Volgens Staring is Skype nog geen optie. Dit internettelefonieplatform bevat mogelijkheden voor videoconferencing in hoge resolutie, maar het blijft een desktopoplossing, waarbij real time uitwisselen van HD-materiaal tussen allerlei locaties lastig is.
Mond-tot-mond
Inmiddels hebben drie integrale kankercentra en 27 ziekenhuizen zich aangesloten op Surfcontact. Er lopen gesprekken met de vijf andere kankercentra. Eenmalige investeringen in de apparatuur en de werkplekinrichting kunnen nog wel een drempel vormen voor directies. Om deze te verlagen geven de integrale kankercentra een subsidie op de apparatuur en kunnen niet-academische ziekenhuizen anderhalf jaar lang de dienst afnemen zonder abonnementskosten.
'De aanvankelijke scepsis onder medische specialisten is weggeëbd', constateert Dingemans. 'Zij verwachtten een minder intensieve samenwerking met de consulenten uit het academisch ziekenhuis en een minder informeel en persoonlijk contact. Maar doordat de specialisten in de praktijk merken dat de relaties met academische collega's niet veranderen, terwijl er ook meer tijd blijkt vrij te komen voor kwalitatievere patiëntbesprekingen, is het draagvlak toegenomen. Mond-tot-mond reclame blijkt daarna een positieve werking te hebben.' Dingemans verwacht dat het overstag gaan van medisch specialisten voor videoconferencing de deur opent voor toepassing ervan bij andere disciplines in de ziekenhuizen.
Juryrapport
Het project HD-videoconferencing in de zorg eindigde op de vierde plaats in de strijd om de Beste Business Case van 2009. Jeroen Aris schreef het juryrapport.
