De review Nationaal Uitvoeringsprogramma betere Dienstverlening en e-overheid (NUP) van december was niet bedoeld om in de pers te komen en doet een aantal stevige uitspraken om sneller de eOverheid vorm te geven. Eén pleidooi is voor een sterkere samenwerking tussen VNG en BZK, ofwel de vorming van 'de As van het Goede'. Ik vind dat er een tweede 'as van het goede' is, de publiek-private samenwerking voor het inzetten van e-overheidbouwstenen.
De review suggereert dat overheidspartijen elkaar gijzelen en (daardoor) niet snel genoeg resultaten boeken bij het bouwen aan de e-overheid. Ik denk dat trusted third parties (TTP's) de e-overheid vooruit kunnen helpen en publiek-private samenwerking een extra mogelijkheid biedt voor succesvolle invoering. Het werk van een trusted third party bestaat uit het bieden van zekerheid over de identiteit van personen en organisaties op internet en over de transacties die partijen via internet afwikkelen. TTP's bieden de e-overheid enkele specifieke bouwstenen.
Bouwstenen
De NUP-review beschrijft de complexiteit van het uitvoeringsprogramma en hoe bouwstenen voor de e-overheid moeten worden ingezet. Deze bouwstenen realiseren een aantal basisvoorzieningen zoals e-toegang, e-authenticatie, nummers, basisregistraties en e-informatie-uitwisseling. Met diverse e-bouwstenen zijn TTP's, net als de overheid, al meer dan tien jaar bezig en zij kennen de technische complexiteit van e-authenticatie en bestuurlijke vragen rond persoonsnummers. Uit die ervaring is het ook duidelijk dat een programma als NUP doorzettingsvermogen vereist. Dat een bouwsteen beschikbaar is voor de e-overheid wil nog niet zeggen dat die ook volop gebruikt gaat worden. Afhankelijkheid van diverse aspecten spelen verschillde afhankelijkheden een belangrijke rol voor succes. Door die afhankelijkheden kunnen overheid en bedrijfsleven nu nog onvoldoende profiteren van de elektronische infrastructuur, terwijl al veel bouwstenen beschikbaar zijn. Noest doorwerken is de boodschap.
De NUP-review plaatst een aantal kritische kanttekeningen over het opdrachtgeverschap en gebrek aan samenwerking. Omdat het programma ‘eHerkenning voor bedrijven' kort geleden is gestart, kon daar weinig over worden bericht. Met het project eHerkenning (DigiD) voor bedrijven is de overheid een nieuwe weg ingeslagen, namelijk een publiek-private samenwerking met marktpartijen om bedrijven aan een 'DigiD' te helpen. Voordeel van deze aanpak is prijsconcurrentie, innovatie en betere deling van kennis. Directe terugkoppeling vanuit de dagelijkse ervaring van de markt blijkt een voordeel te zijn in deze samenwerkingsvorm. De samenwerking die Nederland met eHerkenning volgt, is internationaal gezien vooruitstrevend, maar niet uniek. De samenwerking tussen de banken en de overheid in Noorwegen en Denemarken is interessant; daar krijgen de burgers met een BankID toegang tot de e-overheid en berichtenbus. Of zo'n samenwerking in Nederland haalbaar is, valt te bezien omdat de bereidheid tot samenwerking tussen overheid en banken in het verleden niet groot was.
De review noemt de levering van de berichtenbox door het RDW als 'meest-gerede-partij' een succesvolle ontwikkeling. Het is goed dat de box er nu is en overheidspartijen daarmee een betrouwbaar elektronisch communicatiekanaal van en naar burgers en bedrijven hebben.
De volgende stap wordt om de berichtenboxen zo te positioneren dat burgers en bedrijven zelf berichtenbussen vanuit de 'meest-gerede-marktpartij' of vanuit het eigen concern kunnen aanbieden en dat overheid en bedrijven die dan vervolgens gaan gebruiken. Het publiek-private samenwerkingsmodel van eHerkenning kan immers ook uitgestrekt worden naar berichtenboxen. Zo wordt snel meer massa gemaakt. TTP's zijn gewend om de functionaliteit van een berichtenbox te bieden. Enkele partijen bieden al een onafhankelijk en betrouwbaar platform voor documentuitwisseling, registratie en archivering.
Ik ervoor het NUP krachtig door te zetten omdat het bouwen aan de e-overheid belangrijk is voor de lastenverlichting bij het bedrijfsleven én omdat de overheid als launchingpartner een impuls geeft aan de elektronische B2B-communicatie. Waar de review voor de implementatie aandringt op meer samenwerking tussen BZK en de VNG, de As van het Goede, wijs ik op een tweede as: publiek-private samenwerking zoals bij eHerkenning.