Nu door de val van het kabinet de kilometerheffing op de lange baan is geschoven, ontstaat er ook een tegengeluid met alternatieven voor dit project. Zowel experts als lezers van Computable denken dat er betere en vooral eerlijkere alternatieven zijn voor het rekeningrijden. Ict is ook in die gevallen de drijvende kracht achter de eventuele projecten.
Een onderwerp als het rekeningrijden is gegarandeerd een onderwerp dat tot discussie leidt. Voorstander of tegenstander, iedereen krijgt er mee te maken en dus heeft iedereen ook een mening. De een ziet de kilometerheffing als een nieuwe melkkoe van de overheid, de ander denkt meer na over het oplossen van het fileprobleem. Eén vakgebied komt echter telkens om de hoek kijken: ict. Hoe de toekomst van de kilometerheffing er uit ziet is nog onduidelijk, maar dat ict een rol gaat spelen, dat is wel zeker.
Oplossen fileprobleem
Het oplossen van de files is volgens Ron Zwetsloot, ervaringsdeskundige en voorzitter bij Cascadis en productmanager e-banking bij BNG helemaal niet complex en moet er worden gezocht in de kracht van de eenvoud en flankerend beleid. ‘Doe bijvoorbeeld aan rijtijdenspreiding. Verdeel het aanbod auto’s in twee groepen: even en oneven kentekens. Ook moeten de openingstijden van bedrijven worden verruimd en moet de thuiswerkplek belastingtechnisch aantrekkelijk worden gemaakt. Breng 24/7 nu echt in de praktijk. Waarom? Omdat 10 procent minder verkeer 40 procent minder files oplevert. Een nieuw kabinet moet beslissen op basis van de feiten. Geen symboolpolitiek bedrijven of rigide vasthouden aan heilige huisjes.’
Computable-lezer ‘Frank’ kan zich wel in de variabele openingstijden van kantoor vinden. ‘De kilometerheffing zal niet de files gaan oplossen. 80 procent van de werknemers moet gewoon tussen 8 en 9 uur op kantoor verschijnen en zal dus altijd keurig in de file aanschuiven. Men heeft al vaker een kilometerheffing ingevoerd met als ‘doel’ dat er minder kilometers worden gemaakt. Iedere verhoging van de accijns werd gewoon geaccepteerd en wordt nu vele jaren later nog steeds betaald.’
Betrouwbare kilometertellers
Volgens Computable-expert Steven van ’t Veld, zelfstandig principal informatiekundig adviseur bij A/I/M , zijn er ook heel andere overwegingen. ‘Het project Rekeningrijden is aan de ict-kant zo groot dat het de vraag is of ict dat aankan. De praktijk laat zien dat er altijd teveel problemen zijn in ict-projecten van deze grootte en dat er meer dan eens te grote problemen van komen. Rekeningrijden is in principe een heel simpel iets: weet waar elke auto op elk moment is geweest en belast de gereden afstanden naar plaats en tijd variabel door aan de eigenaar/houder/bestuurder. Zo kan dus naar rato van gebruik belast worden, met als negatief punt dat men van iedere auto blijft weten waar deze precies op welk moment geweest is. Maar het kan veel simpeler. Als we betrouwbare kilometertellers hadden die we per beurt of per periode lieten uitlezen, dan zouden we ook naar gebruik kunnen belasten. Alleen niet naar plaats en tijd. Dat is haast gelijk te realiseren, zonder dat allerlei kunstwerken gemaakt moeten worden.’
Tolpoorten
Er zijn ook mensen die meer vertrouwen hebben in een systeem buiten de auto, zoals tolpoorten. Lezer ‘Nike’ verwijst naar bewezen alternatieven in London, Singapore, Hong Kong en Duitsland met Toll Collect. Lezer ‘Roger’ gaat hier echter op in: ‘Je verwijst naar tolsystemen. Die gebruiken oude technologie dat in principe niet veel anders is dan de al lang bekende flitspalen. Je betaalt omdat je een tolpoort heb gepasseerd. Dat was het systeem van minister Netelenbos van tien jaar geleden. Kilometerheffing met gebruik van een zwarte doos in je auto dat alle bewegingen registreert en rapporteert is iets heel anders.’
Steven van ’t Veld ziet hier ook wel wat in, al vreest hij complexe ict-infrastructuren waar we in Nederland moelijk mee om weten te gaan. ‘De ict-infrastructuren van Nederland zitten gemiddeld slecht in elkaar. Daar weten we nauwelijks iets aan te doen. Moeten we dan nog een nieuwe ict-infrastructuur erbij gaan creëren terwijl we niet goed weten wat met het bestaande doen? Daarnaast zijn alle grenzen in Europa open. Wat doen we met buitenlandse auto’s? Of met Nederlandse auto’s in het buitenland? Is het niet handig om, als het dan toch gaat gebeuren, om daar eerst goede afspraken over te maken? Vooral ook met andere landen? Tot slot de vraag: Tolpoorten? Of toch per satelliet? En: een kastje in de auto voor rekeningrijden? Of een kastje in de auto voor allerlei andere functies naast rekeningrijden, zoals navigatie, radio/tv, internet en ga zo maar door? Of allerlei mogelijke kastjes? Met het probleem: complexer is snel veel moeilijker. En duurder. En foutgevoelig.’
Koploperspositie
Computable-expert Michael Widjaja, partner bij Accenture, ziet de kilometerheffing vooral als een kans voor Nederland om zich internationaal te laten zien. ‘De kilometerheffing is in technische zin zowel uitdagend als interessant en Nederland kan met dit programma een koploperspositie in de internationale en zeker de Europese markt verwerven. In de huidige opzet is vooral het aspect systeemintegratie behoorlijk complex gezien de integratie tussen centrale softwaresystemen onderling en ook met de decentrale meetkastjes in auto’s, maar het is uit te voeren mits er de juiste focus aangegeven wordt.’
Lezer ‘ RvO’ vreest vooral de onzekerheden van juridische en privacyaspecten. Deze zullen meer de knelpunten vormen dan de technische kant. Dat laatste is bestaande technologie die alleen nog niet op deze schaal en voor dit doel is toegepast. De onzekerheden bewijzen dat men functioneel als overheid onvoldoende in beeld heeft hoe het een en ander moet gaan werken (vooral de uitzonderingen). Het zou geen kwaad kunnen daar eens extra effort in te steken. Daar zou ict ook zijn krachten kunnen tonen. ‘
Steven van ’t Veld meent tot slot dat nog steeds helemaal niet duidelijk waar de kilometerheffing nou precies over gaat. ‘Haast iedereen in (en buiten) Nederland krijgt ermee te maken, maar een zeer kleine groep weet waar het om gaat. Plus dat de consequenties zoals privacy, kosten, etc. nauwelijks helder zijn. Moet zo een extreem project dan wel kunnen starten? Misschien een goede reden om er even mee te stoppen en goed na te denken.’
Als je dan toch gaat nadenken over een ICT systeem, denk dan gelijk wat verder. Nu al staat vast dat over ongeveer 2 jaar de boordcomputers van auto’s door controlerende instanties moeten kunnen worden uitgelezen, ter constatering van bijv. overtreding van milieuregels (kapotte katalysator, terwijl de auto gesubsidieerd was vanwege die katalysatoer etc.). Als je dan toch iets in de auto’s gaat bouwen, koppel dan alles maar aan elkaar, dan kun je rijgedrag, wat in de boordcomputer is vastgelegd ook een basis van de heffing laten zijn, milieuonvriendelijker rijgedrag leidt tot een hogere heffing.
GPS of iets dergelijks en een wifi aansluiting op de boordcomputer doen wonderen, gewoon her en der uitlezen.
Let op, ik ben tegenstander van al deze vergaande bemoeienis, maar als je nadenkt over zoiets doe het dan ineens helemaal.
De meest eenvoudige vorm van “Betalen voor gebruik” is gewoon de brandstof. Hoe meer je rijdt, hoe meer je tankt, hoe meer je betaald.
Om het fileprobleem aan te pakken, zouden werkgevers en werknemers werk dichter bij de woonplaats kunnen zoeken. Ik werk op dit moment 100 km van mijn woonplaats vandaan, terwijl er binnen 10 km vast en zeker plekken zijn waar ik soortgelijk werk zou kunnen verrichten.
Ook spreiding van de werktijden zou kunnen helpen.
Zo zouden van mij de supermarkten al open mogen zijn om 6 uur ’s ochtends, en dan open zijn tot 8 uur ’s avonds. Hierdoor heeft Jan Modaal doordeweeks ook nog eens tijd om voor of na zijn werk nog eens boodschappen te doen.
Door de openingstijden te verruimen, is er direct spreiding van werktijden, en door de langere openingstijden creëert dit tevens meer werkgelegenheid. Door het verruimen van de openingstijden van bedrijven worden deze beter bereikbaar voor iedereen, en hoef je minder vaak onder werktijd prive-zaken te regelen.
Daarnaast zijn er gewoon erg veel plekken waar de infrastructuur gewoonweg dom is ingericht. Zo rijdt je op de snelweg eerst op 4 banen, wat verderop wordt teruggebracht naar 2 banen. Direct na dat kritieke punt komt er nog een oprit naar de snelweg, waardoor het verkeer dat net weer op gang kwam, alsnog in de ankers moet. Jah dan vindt ik het niet gek dat je file krijgt.
Ook zou er veel vaker gekeken kunnen worden naar wat er met thuiswerken allemaal mogelijk is. Een simpele VPN verbinding naar de PC op het werk en een telefoon in de hand zou voor veel mensen als voldoende zijn.
Bij kilometerheffing gaat het om een politiek probleem en niet om een ICT probleem. Eurlings en de ANWB gingen twijfelen en dus kon de kilometerheffing controversieel genoemd worden na de val van het kabinet. Voorlopig betalen we voor gebruik gewoon via de brandstof, zonder lokale spits- en centrumheffingen, et cetera.
Het uitstel van de kilometerheffing stimuleert alleen het consultancy circuit. Betekent dit nogmaals 20 jaar lang licht gewijzigde concepten bedenken en rapporten schrijven? Nee, maar nog wel vele jaren vrees ik. Het volgende plan is namelijk nog beter, maar zal ook niet uitgevoerd worden, want er komt daarna een nog beter plan en daarna komt er ooit één die uitgevoerd gaat worden. En dat gaat jaren duren, want het project lijkt op een combinatie van C2000, meststoffenheffing. DigiD en GBA.
Dus echte ICT-ers komen voorlopig nauwelijks aan te pas. En als er ooit een kilometerheffingsysteem aangeschaft wordt, dan komt het eerder uit een land als India dan uit de polder.
Kilometerheffing via de kilometerteller is natuurlijk geen optie, dan geef je iedereen die dicht bij de landsgrens woont en veel rijdt in België Of Duitsland een geweldig nadeel. Niet realistisch.
@Steven van ’t Veld:
Rekeningrijden is helemaal niet ‘zo simpel in principe’. Sterker nog, het is een volstrekt overbodige, zeer dure en ingewikkelde manier om de belastinginkomsten iets anders over de burgers te verdelen (immers, er wordt belooft dat de gemiddelde kosten niet zullen stijgen).
“Zo kan dus naar rato van gebruik belast worden, …”
Lekker slim… Zo’n (vreselijk duur, terwijl we 29 miljard moeten bezuinigen) systeem invoeren terwijl zo’n systeem er al is: nl. via de brandstofprijs. Via de brandstofprijs is het nog veel eerlijker ook: slurpende/zware auto’s moeten meer betalen.
“Als we betrouwbare kilometertellers hadden die we per beurt of per periode lieten uitlezen, dan zouden we ook naar gebruik kunnen belasten. Alleen niet naar plaats en tijd.”
Niet naar plaats en tijd? Wat is dan ’t voordeel t.o.v. km.heffing via de brandstofprijs? Geen. Alleen maar nadelen: nl. de invoer van een heel duur systeem.
@Henk:
“Nu al staat vast dat over ongeveer 2 jaar de boordcomputers van auto’s door controlerende instanties moeten kunnen worden uitgelezen.”
Is daar dan een wet over aangenomen? En mijn auto uit 1972 dan? Die heeft helemaal geen boordcomputer. Sowieso zal er eerst interface- en communicatiestandaardisering en verplichting tot montage van een boordcomputer behandeld moeten worden. Dan ben je zo 10 jaar verder.
“GPS of iets dergelijks en een wifi aansluiting op de boordcomputer doen wonderen, gewoon her en der uitlezen.”
Het doet vooral wonderen in de zin dat er van alles mis zal gaan (in die zin is ’t goed dat je er ook geen heil in ziet). Dit omdat de politiek het ene zegt en het ander doet. Het ene is dan roepen om stimuleren van ‘Open Standaarden en Open Source’ binnen de overheid, en het ander is tegelijkertijd massaal Closed Source aanschaffen (het zal bij km.heffing niet anders gaan). Met Closed Source wordt het in elk geval een voor de slachtoffer (de automobilist) oncontroleerbare privacy/hack/veiligheids/economische ramp.
@IT’er:
“De meest eenvoudige vorm van “Betalen voor gebruik” is gewoon de brandstof. Hoe meer je rijdt, hoe meer je tankt, hoe meer je betaald.”
Niet alleen de meest eenvoudige vorm, maar ook de meest eerlijke.
@Ron Zwetsloot:
“Het oplossen van de files is … helemaal niet complex en moet er worden gezocht in de kracht van de eenvoud en flankerend beleid. ‘Doe bijvoorbeeld aan rijtijdenspreiding. Verdeel het aanbod auto’s in twee groepen: even en oneven kentekens. Ook moeten de openingstijden van bedrijven worden verruimd en moet de thuiswerkplek belastingtechnisch aantrekkelijk worden gemaakt.”
Vreemd, eerst wordt gezegd dat een oplossing voor files niet complex is, en vervolgens worden er drie complexe maatregelen voorgesteld (als je ’t vergelijkt met de meest logische directe maatregel: de brandstof prijs aanpassen).
De eerste maatregel is natuurlijk onzin – hoe moet je dan op de helft van de dagen op je werk komen? (Natuurlijk, met de fiets… Maar dat kan alleen als mijn idee (zie onderaan) uitgevoerd zou worden.) Openingstijden verruimen: da’s een hele grote verandering. Hoe krijg je dat ooit voorelkaar bij alle bedrijven? Moeten ze dan dubbel personeel inhuren en ploegendiensten invoeren? Verder is ’t op veel plaatsen al zo druk dat dat nauwelijks zou helpen. De thuiswerkplek stimuleren is wel erg nuttig.
Er moet hoofdzakelijk gedacht worden aan ’t direct inkrimpen van aantallen kilometers. Niet aan verspreiding – de gemiddelde drukte zal dan niet afnemen; ook omdat de bevolking blijft groeien.
Zelf denk ik dan vooral aan de verplichting om dichter bij je werk te gaan wonen (niet stimuleren of zelfregulatie – nee, dat werkt niet: echt een verplichting is dan nodig) daar waar ’t een vaste werkplek betreft – te beginnen met die bedrijfstakken waar weinig verloop plaatsvindt. Als je binnen ±5km. van je werk woont, kan je gewoon de fiets pakken. Als ik even inschat dat 75% van de beroepsbevolking een vaste werkplek heeft, kan je wel nagaan hoeveel hier te winnen valt. Enorm veel! Verder zou het miljarden aan wegonderhoud schelen.
Hoe dan ook: in elke auto een duur kastje inbouwen op kosten van de belastingbetaler/automobilist, terwijl dat kastje natuurlijk ook elke 5 jaar vervangen moet worden, en dan ook nog alle systemen er omheen bij de overheden: dat wordt gewoon een vreselijk duur systeem.
@Michael Widjaja:
“‘De kilometerheffing is in technische zin zowel uitdagend als interessant en Nederland kan met dit programma een koploperspositie in de internationale en zeker de Europese markt verwerven.”
Het gaat erom of ’t een nuttig systeem is, en zijn geld waard is. (En dat is ’t niet.) Niet of ’t uitdagend en interessant is: dat is meer denken met ’t hart dan met ’t verstand.
Er wordt gesproken over een koploperspositie. Dat impliceert direct eigenlijk alweer Closed Source in de te komen apparatuur, want Open Source kan je niet verkopen (alleen weggeven) – dus kan je er ook geen koploper mee worden in de markt. Het is natuurlijk veel idealer om je arbeid te kunnen delen aan anderen. Altijd maar dat denken aan ‘geld verdienen’… Jakkes.
En Closed Source wil je niet – dat kan de burger niet controleren: ze kan niks bewijzen als er een onterechte rekening wordt gepresenteerd, of als er een foutieve constatering m.b.t. je alibi wordt getrokken. Alles waar de overheid inkomsten mee genereert en/of wat consequenties zou kunnen hebben voor straffen, zou geheel Open (en daarmee controleerbaar) moeten zijn.
We willen toch een Open overheid – geen Gesloten overheid?
@MM, 17-03-2010 17:29
Voor een goed begrip even aanvullen: kilometerheffing heeft als doel de variabilisatie van de kilometerprijs. Rijden in de spits wordt duurder. Rijden buiten de spits wordt goedkoper.
Files worden veroorzaak door een verkeersaanbod dat 10% te groot is. In de vakanties zijn er geen files. Omdat er dan 10% minder verkeer is.
Het fileprobleem wordt dus opgelost door in de spits de prijs te verhogen. Het is een redelijke verwachting dat als rijden in de spits duurder wordt, 10% van de automobilisten zal afhaken. Door vroeger of later te gaan rijden, een alternatief te kiezen, dichter bij het werk te gaan worden, of te gaan telewerken.
Variabilisatie van de ritprijs is dus een goed idee. En de daarvoor benodigde systemen zijn nog altijd goedkoper dan de enorme investering in extra asfalt dat alleen in de spits gebruikt wordt en daarbuiten nutteloos ligt te wezen.
@Flippo: waar komt die hardnekkige 10% fabel toch vandaan? Iedereen praat elkaar (en de ANWB) maar na. Net zoals als het bekende “meer asfalt help niet” dogma, complete onzin natuurlijk.
Ik merk in de spits rond Utrecht alleen nog maar een wezenlijke verbetering in de doorstroming rond de kerstdagen en de de zomer(school)vakantie. En dat komt omdat er dan ’s ochtends vroeg tussen 5 en 7 uur (als files onstaan) nog niet eens de helft van het normale verkeersaanbod is.
De capaciteit van veel van onze rijkswegen is sinds ze werden aangelegd niet of nauwelijks uitgebreid. Het verkeersaanbod is in die tijd soms met honderden procenten gestegen. Die 10% waar de kilometerheffinglobby altijd weer over begint is gabaseerd op wat loze kreten van de ANWB en de VID. Er is nooit echt onderzoek naar gedaan.
Hoe saai het ook is vanuit een ICT oogpunt, de enige oplossing voor onze files is een drastische uitbreiding van de capaciteit van het wegennet. Geen nieuwe wegen, geen nieuwe knooppunten, maar wel meer rijstroken.
Fileprobleem? Vooral een feestje van het midden/westen vh land. Moet ik hier in het Noorden dan ook op ‘filetijden’ meer gaan betalen voor een probleem wat hier niet of nauwelijks speelt? Capaciteit genoeg op het wegennet hier, behalve een paar knooppunten, die zijn ontstaan door decennialang achterstallig onderhoud.
En de momenten dat er wel net een file is, hoe gaan we dat detecteren?
Rekeningrijden gaat echt helemaal niks oplossen.
Volgens mij is het goedkoper de bedrijven die nu in de randstad gevestigd zijn een verhuispremie te geven. Een landelijk netwerk arbeidsmobiliteit, dat zorgt dat mensen die in A of B wonen ook zo dicht mogelijk in de buurt van resp. A of B gaan werken kan ook wat lucht geven. Allerlei controles mbt wie wanneer waarheen rijdt en hoelaat, geven mij de kriebels en lossen het probleem nauwelijks op.
@Henk2
Tsja Henk, je kunt mij beschuldigen van napraten, maar jouw informatie betreft bepaald geen feiten. Rotterdam-Den Haag, 40 jaar geleden: een tweebaansweg, die vertrok bij mij in de (woon)straat, al 20 jaar 2 x 3 rijstroken, nu een spitsstrook in de ochtendspits erbij. Rotterdam-Utrecht, 20 jaar geleden, 2 x 3 rijstroken, nu 2 x 3. De A4, vroeger 2 x 2 rijstroken, nu bij schiphol 2 x 6 rijstroken. Kom net bij Eindhoven vandaan, de ring rond Eindhoven heeft inmiddels 2 x 6 rijstroken. Wegen zijn dus enorm verbreed. Dus da’s klets.
Nooit onderzoek naar gedaan? Er is meters rapport. Kun je allemaal nalezen. Daarnaast is de eigen ervaring. Geen file in de voorjaarvakantie. En ook niet in de meivakantie. Let maar op straks.
En die extra banen (naar 2 x 8 rijstroken dan blijkbaar). Waar gaan we die dan neerleggen? In jouw achtertuin? Omdat jij ’s ochtends met 160 naar je werk wilt? Lijkt met niet. Gewoon elke ochtend 5 euro extra moeten betalen tussen 7.30 en 9.30. En de ochtenspits is verdwenen.
@John
Beter lezen en opletten. De kilometerheffing was alleen bedoeld voor variablisatie, oftewel duurder rijden in de spits en daarbuiten goedkoper. Dat naar plaats en tijd. Dus in het Noorden in de spits: geen hoger tarief, want daar niet nodig. Beter lezen, dan denken.