In de strijd om de beste business cases van 2009 heeft ook het St. Antonius Ziekenhuis zelf een inzending gedaan. Met het project 'Antonius Open' dingen zij mee naar de prestigieuze Computable-prijs. Het project en aangekoppelde business case gaan over het terugdringen van de licentiekosten door de invoer van open source-software.
De belangrijkste drijfveer achter het project 'Antonius Open' is volgens ICT-manager Gerrit Krediet de post licentiekosten. Die bedragen voor de in totaal 2800 desktops alleen al zo'n half miljoen euro op jaarbasis. Door de toename van het gebruik van mobiele devices dreigde die post bij onveranderd beleid de komende jaren jaarlijks met nog eens zo'n zelfde bedrag toe te nemen. Om die ontwikkeling te doorbreken, startte Krediet het project 'Antonius Open', waarvoor hij begin 2009 groen licht kreeg van de Raad van Bestuur.
Stone-IT
Het Antonius Ziekenhuis wil met dit project 'Antonius Open' een ict-strategie ontwikkelen en uitvoeren om zoveel mogelijk gebruik te maken van open source-software. De verwachte besparingen op licentiekosten zijn zodanig dat de kosten van advisering, migratie en opleiding al begin 2010 zijn terugverdiend.
'Het Antonius laat zich gedurende het project bijstaan door open source dienstverlener Stone-IT', zegt Gerrit Krediet, hoofd ict van het St. Antonius Ziekenhuis.' Zij zullen adviseren over de mogelijkheden van verschillende producten, ict-medewerkers van het Antonius opleiden en projecten starten voor de backend van de ict-infrastructuur die bestaat uit open source-producten van RedHat en Zarafa. Aan het einde van het project zal zowel de backend als de werkplek volledig open source kunnen worden. De werkplek zal bestaan uit Ubuntu als besturingsysteem met applicaties zoals Open Office, Firefox en Zarafa mail.'
Stone-IT zet voor het onderzoek en de migratie minimaal drie Linux-specialisten op het project in en rekent daarnaast op een minstens even grote inzet van mensen van de ict-staf van het ziekenhuis zelf.
Strategie
De strategie om te komen tot open werkplekken bestaat uit 3 verschillende trajecten: opleiden, aan de slag en fase 2. In begin 2009 is begonnen met de training 'Basisvaardigheden Linux' voor vijf netwerkbeheerders van Antonius. Vervolgcursussen die op de agenda staan, hebben onder meer betrekking op tools voor het uitrollen van open source-software en het beheer van de Linux-omgeving.
Krediet: 'Om alvast een gevoel voor Ubuntu teweeg te brengen, werden in de eerste maanden een aantal onder het Ubuntu-besturingssysteem draaiende laptops als 'kiosk-pc's' in de ziekenhuisorganisatie uitgezet en kregen een aantal specialisten de beschikking over een netbook die het EPD kon benaderen. De ervaringen daarmee waren zo positief dat de 'open source vibe' verder zijn opmars maakte. Door aan de backend alles gereed te zetten, is eind 2009 gestart met de feitelijke en snelle uitrol van de definitieve Linux-desktops. Zo is inmiddels de gehele ict-staff over waardoor de eerste honderd werkplekken inmiddels live zijn.'
De komende maanden worden verschillende afdelingen verder uitgerold door medewerkers van het Antonius. Juist door de ict-staff zelf omdat het altijd het uitgangspunt is geweest dat het ziekenhuis zelfstandig in staat moet zijn de gehele open source-omgeving te beheren. Enkel voor derde lijns incidenten heeft het ziekenhuis een service-overeenkomst afgesloten met zijn partner Stone-IT.
Stakeholders
De overgang naar een open source-kantooromgeving levert voor verschillende stakeholders een belangrijke bijdrage. 'De eerste resultaten leveren een hoge kwaliteit van de desktopomgeving op', aldus Krediet. 'De stabiliteit en het efficiënte gebruik van resources in de desktop geven de eindgebruiker een kwaliteitsverbetering van hun ict-werkplek. Ook de ict-helpdesk zal daardoor op termijn minder incidenten te verwerken krijgen. Daar tegenover staat een eerste sceptische houding van een nieuwe werkplek. Doordat zowel het besturingsysteem als een aantal applicaties zoals Firefox en Open Office nieuw zijn voor de eindgebruikers, zullen in eerste instantie opleidingen gegeven moeten worden en kan het aantal calls op de helpdesk toenemen.'
De substantiele besparingen per werkplek, doorgerekend naar totale kosten (TCO), kunnen geïnvesteerd worden in nieuwe projecten binnen het ziekenhuis. Zo is gedurende het traject meteen geïnvesteerd in het inrichten van een deploymentomgeving van de serverinfrastructur van het elektronisch patiënten dossier (EPD). Krediet: 'Met deze investering in een open source-omgeving is de schaalbaarheid en beschikbaarheid van het EPD enorm verbeterd. De motivatie van de ict-staff is, na een periode van onwennigheid en angst voor een nieuwe omgeving, omgeslagen in enthousiasme voor de open source-omgeving. Doordat besparingen worden gebruikt voor het opbouwen van kennis, zien ict-medewerkers dat er worden geïnvesteerd in personeel in plaats van dat er kosten worden gemaakt voor reeds ontwikkelde closed source-software.'
Als laatste stakeholder is het voor de Raad van Bestuur van het Antonius belangrijk grip te krijgen op de stijgende ict-kosten voor kantoorautomatisering, maar zeker ook voor verwachte uitgaven op het gebied van continue uitbreiding van online activiteiten, opslag en bescherming van patiëntgegevens en wetenschappelijk onderzoek. Open source kan daar nu ook op andere gebieden een bijdrage leveren.
Vernieuwend
Krediet: 'Het Antonius Open-project is het eerste open source-project binnen de zorg met een dergelijke omvang. Door het ontbreken van best practices is er visie, lef en doorzettingsvermogen nodig. De Raad van Bestuur moet overtuigd worden, leveranciers worden gevraagd na te denken om open standaarden te gebruiken, ict-personeel moet mee willen werken en eindgebruikers moeten minimaal belast worden. De gebruikte technieken variëren van proven technology (Linux, MySQL, Zarafa, Open Office en Firefox) tot zeer vernieuwend. Zo wordt op dit moment een van de laatste open source-producten voor desktopvirtualisatie van RedHat getest en worden producten als Cobbler en Puppet gebruikt voor het template based uitrollen van Linux-servers.'
Vernieuwend is ook de relatie met ict-leveranciers. Zo heeft de leverancier van vijfhonderd scanners niet mee willen werken aan het maken van een driver voor gebruik onder Ubuntu Linux. Door direct contact te zoeken met open source-ontwikkelaars is binnen twee weken een Ubutu-driver ontwikkeld en opnieuw door het Antonius gedoneerd aan de open source-community.
Organisatie
'Zoals eerder genoemd verloopt de start van een dergelijk project niet zonder enige tegenwerking' vervolgt Krediet zijn verhaal. 'De mogelijkheden van open source-software, het vrij kunnen aanpassen van software, kan veel voordelen opleveren maar vereist van ict-personeel een veranderende rol van beheerder naar meer ontwikkelende specialist. De vertrouwde wegen naar een leverancier die problemen in software oplost en daarvoor vaak op locatie komt, worden afgesneden. In plaats daarvan moet zelf naar een oplossing gezocht worden of kan contact gezocht worden met de community van een bepaalde product. Ook kan er natuurlijk de hulp van externe open source-dienstverleners ingeschakeld worden. Gebruik van open source-software vereist in ieder geval creativiteit en een nieuwe manier van werken en niet iedereen adopteert dat even snel.'
Ook voor een Raad van Bestuur betekent een dergelijk project een verandering. Het project Antonius Open is een voorbeeldproject geworden voor het NOiV-programmabureau dat open standaarden en open source-software binnen overheden en zorginstellingen promoot. Het project is innovatief hetgeen goed past binnen het ziekenhuis, maar de druk om ook de kwaliteit hoog te houden is groot. Zo is het Antonius Ziekenhuis meerdere jaren op rij volgens Elsevier het beste ziekenhuis in Nederland. Ook een bezoek door staatssecretaris Heemskerk van Economische Zaken aan het Antonius Open-project, legt druk om het project succesvol af te ronden.
Succesfactoren
Ondanks dat Stone-IT een grote rol heeft gespeeld in het project, is het uitgangspunt altijd geweest dat het een project is van de Antonius-medewerkers zelf. Na de opleidings- en bouwfase moet het Antonius in staat zijn zelfstandig de omgeving te onderhouden en verder uit te breiden. De projectleiding is daarom neergelegd binnen het ziekenhuis zelf en niet binnen de externe leverancier. Gerrit Krediet en Jetse Pettinga (hoofd beheer) hebben de dagelijkse aansturing voor hun rekening genomen en Jan van der Torn heeft als projectmanager vanuit Stone-IT de aansturing van de externe specialisten voor zijn rekening genomen.
'Succesfactor in dit project is zeker het doorzettingsvermogen van Gerrit Krediet die bij elke showstopper liever nieuwe wegen zoekt dan zich neerlegt bij ontstane situaties', meent Van der Torn. 'In het voorbeeld van de niet-werkende scanners, maar ook bij issues die voortkwamen in de mail of file/printomgeving, is het belangrijk dat er duidelijk wordt gemaakt dat software altijd fouten kan bevatten. Dit geldt zowel bij closed software als bij open source-software. Vaak is het gemakkelijk deze problemen te gebruiken om het project als niet-levensvatbaar te bestempelen. Enkele leveranciers van closed software in de zorg hebben dat ook in de media geuit en verwachten dat het project niet zal slagen. Gerrit Krediet weet echter de ict-staff te motiveren dat juist door het gebruik van open source-softwareoplossingen voor problemen sneller oplossingen te vinden zijn doordat toegang tot de bron mogelijk is en communities vaak sneller reageren op bugs dan commerciële bedrijven. Zonder het aanstekelijke enthousiasme had het project op verschillende manieren gefrustreerd kunnen worden en wellicht zelfs gestopt zijn.'
Van der Torn: 'Ook Jetse Pettinga heeft vanuit zijn rol als verantwoordelijk van de beheerafdeling een belangrijke rol gespeeld in dit traject. Als je alle opgebouwde kennis en expertise van bepaalde software langzaam uitgefaseerd ziet raken kan dat twee reacties opleveren; of je bent het niet eens me het beleid en stapt op, of je gaat er in mee en betrekt je beheerteam bij alle te nemen stappen in dit traject. Door een kerngroep op te richten waarin ict-staff vrijwillig kan meedenken en bouwen aan de nieuwe omgeving, komt er een beweging op gang die andere enthousiasmeert. Het is echter wel belangrijk dat het hoofd van deze afdeling het ict-personeel continu en veelvuldig op de hoogte houdt van ontwikkelingen en doelstellingen.'
Leerpunten
Gedurende het project, dat vanuit de centrale ict-afdeling wordt gerealiseerd, zijn er afdelingen en maatschappen binnen het ziekenhuis die zelfstandig ict-producten wensen en eisen en daarbij nog weinig weet hebben van het open source-beleid binnen het ziekenhuis. Door te weinig te informeren over de voordelen en strategie achter het project, kiezen specialisten nog voor closed source-oplossingen die wellicht niet ondersteund worden door Linux. Op het moment dat er geen webapplicaties beschikbaar zijn, blijft de noodzaak voor een groot aantal Windows-desktops aanwezig. De doelstellingen om minimaal 50 procent van alle werkplekken over te kunnen zetten werden daarmee lastiger haalbaar terwijl meer uitleg wellicht bij had kunnen dragen aan andere eisen aan deze pakketleveranciers. Uiteindelijk zorgt desktopvirtualisatie ervoor dat alle desktops met Linux uitgerust kunnen worden terwijl de Windows-applicaties gevirtualiseerd worden aangeboden, maar het heeft extra kosten voor deze niet geplande desktopvirtualisatie meegebracht.
Krediet: 'Vanaf de start is gedacht dat het project Antonius Open zo duidelijk de voordelen in kaart had gebracht dat elke ict-medewerker vol enthousiasme mee zou werken aan het project. In de praktijk vervallen mensen vaak snel in vast patronen die zekerheid bieden. De extra inspanning die ict-management moet leveren om deze mensen mee te krijgen, was vooraf niet zo duidelijk.'
@Rob Koelmans, jij hebt niet om de test gevraagd maar komt wel met de bewering “MS-dos was hooguit een soort bootstrap loader of lanceerplatform voor Windows”.
Als jij Win9x zonder DOS kan laten draaien, dan heb je gelijk en anders niet.
@ICT-er: Aha, ik begin de formulering en terminologie eindelijk te begrijpen. “Windows een cludge was op MSDOS waardoor Microsoft totaal niet was in staat om de 286 te benutten”. “Tot Windows 98 vormde MS-Dos het fundament van windows, meer moet ik toch niet zeggen?” Jij stelt voor in een testje het lanceerplatform zo’n beetje in zijn geheel te verwijderen om glunderend je gelijk vast te stellen doordat het lanceerplatform dan niet meer werkt. Tja.
Er wordt op gespeculeerd dat de geïnteresseerde leek zal denken dat er voor de lopende ‘instance’ van MS-Dos nog een rol zou zijn weggelegd als Windows eenmaal is gestart. Jouw testje ontkracht dat juist mede want wat zou Windows in die folders en bestanden die jij verwijdert te zoeken hebben als MS-Dos al ‘up and running’ was? Ik bedoel met lanceerplatform dat MS-Dos er volledig onder weggeschoffeld wordt nadat Windows is gestart.
Dit is nou precies de fijnslijperij in de voortdurende stemmingmakerij tegen Microsoft die me zo tegen de borst stuit. Bovendien erg contraproductief allemaal (tenzij je een verborgen agenda hebt omdat je bijvoorbeeld van mening bent dat de mondiale marktmeester nu eenmaal ontbreekt om partijen als Microsoft zoveel hegemonie te mogen laten verwerven). Maar voor dat soort hogere idealen wens ik de ROI van mijn klanten toch niet te grabbel te gooien. Het wordt dus hoogstens en-en en nooit of-of. Linux als ermee zonder bezwaar de TCO kan worden verlaagd, zoals bijvoorbeeld met de Open-E iSCSI Storage Server op een USB-stick (hoewel je dan zelf dan nog flink uit moet kijken).
Van zo’n project als in het Anthonius weet je pas over vijf à tien jaar of het een succes is. En dan zullen de meningen verdeeld zijn. Ik vind het negeren van zoveel innovatie voor relatief zo weinig geld als bij Microsoft een duidelijk bewijs van gebrek aan deskundigheid en creativiteit. Echt belachelijk. Er is echt wat aan de hand met een organisatie die geen kans ziet Microsoft producten nuttig ten dienste van haar gebruikers in te zetten. Dan kun je ze verder alleen nog maar feliciteren met de bespaarde licentiekosten, maar kun je – met de expertise die je met je bedrijfje hebt geprobeerd op te bouwen – niets meer voor ze betekenen.
Goed Rob,
“op welke punten is Linux nou beter? En dan a.u.b. concreet.”
1. Rechtenstruktuur, “rwed” zoals bij de VMS vindt je in Linux, niet in Windows.
2. Filesystem, EXT2 of 3 zijn vele malen betrouwbarer als NTFS, dat is overigens gebaseerd op het VMS FS maar niet met die kwaliteit helaas, ik heb toentertijd met de ontwikkelaar gesproken tijden de DECUS bijeenkomsten
3. Updates, als je bij Windows een update doet moet je x keer booten en veel werkt niet meer (98 naar XP was een ramp), niet bij Linux
4. Support, als je een probleem hebt met Windows krijg je van MS nauwelijks antwoord, bij Linux zijn zoveel forums dat iedereen wel een plek kan vinden waar hij geholpen wordt zoals hij dat wil. Bij installatie van Hylafax heb ik samen met de ontwikkelaar dat aan de praat gekregen, ondanks dat de fout bij mij lag, zover kom je met MS nooit.
De twee eerste fundamentele verschillen hebben invloed op alle software.
Nog een tip, koop het boek “Essential System Administration” van O’Reilly, dan begrijp je beter hoe een an ander in elkaar steekt.
De toon in je reaktie van – 16-05-2010 12:25 – laat duidelijk zien dat je geen kritiek op MS verdraagt en het positieve in het projekt bij Antonius niet zien wil.
@Rob Koelmans, rustig aan. Ik ben als bewonderaar van techniek (ook die van MS) juist geïnteresseerd in de mechanismen. De discussie tussen jou en Jan van Leeuwen brengt me weer bij het onderwerp van Win9x met 16- en 32-bits dataverwerking.
Dat is alles. Ik ga dus ook niet in op je overspannen reacties over vermeende politieke macro-economische ideeën die anderen zouden hebben.
Als ik het testje zou doen, dan zou ik het anders aanpakken. Dan zou ik op een schijf eerst Win9x en daarna Win 2000 (of XP) installeren. Dan heb je een dualboot schijf (kan zelfs op één partitie). Na het controleren dat beide Windows versies het doen, zou ik de DOS-bestanden weghalen. Dan kan je bekijken of je met NTLDR en een uiteraard ongewijzigde boot.ini nog steeds gebruik kan maken van Win9x. Dus niet Win9x opstarten en dan pas DOS verwijderen.
Hallo Jan,
Je eerste punt snap ik niet. Er is toch zowel op registry als op files/folders als op AD-objecten een uitgebreide rechten structuur (waarin rwed en veel meer)?
2. Vloeit die hogere betrouwbaarheid van EXT 2 of 3 voort uit het ontwerp of uit de uitvoering? Ik heb overigens nog nooit een verminkt NTFS filesystem meegemaakt bij de honderden pc’s en servers die wij de afgelopen 10 jaar in beheer gehad hebben.
3. Updates kun je unattended maken met eenvoudige en gratis hulpmiddelen. Updaten wij vrijwel nooit vanwege vaak OEM-licenties en de behoefte aan nieuwe hardware bij een nieuwe serverversie.
4. Inzake support heb ik andere ervaringen. Eén keer heb ik het via Steve Ballmer moeten spelen (een commissiekwestie voor licenties). Hij stuurde het door naar MS-NL met ‘Fix this’ erboven (ik ben in één maand nog nooit zoveel gebeld door MS). Een probleem dat ik had in ISA-Server werd in de eerste update verholpen. Er was gelukkig een workaround. De laatste jaren heb ik één vaste contactpersoon en zij gaat met ons probleem of onze vraag de organisatie in.
Essential System Administration heb ik als PDF. Ik zal het bestuderen.
@ICT-er: laat dat ‘vermeende’ en ‘zouden’ maar weg. Weliswaar dus niet bij jou, het doet zich echt wel voor.
Hallo Rob nogmaals 1, rwed in kombinatie met world,group,owner. Dat zit niet in windows.
EXT2 (3) is per ontwerp beter, NTFS was een verbetering t.o.v FAT, EXT3 en 4 zijn journaling filesystems, die zijn t.o.v. NTFS superieur.
Als je weinig updates doet ken je de problemen niet.
Voor grotere klanten is de support misschien beter maar als je voor kleine klanten, als ZZPer, de zaken regelt is MS niet erg service-bewust.
Koop het boek, 800 pag. of meer als PDF, geen goed idee.
Hoi Jan,
Maar welk spetterend voordeel vloeit daaruit dan voort voor beheerders en/of gebruikers? En om welke moverende reden heeft MS dan besloten die zaken niet te implementeren? Of hebben ze eventueel die afweging nooit gemaakt? Over het algemeen zijn ze bepaald niet kinderachtig met functionaliteit en weten ze ook goed of er eventuele relevante functionaliteit op hun platform ontbreekt.
Wat soms versluierend werkt, is dat sommige producten aanvankelijk bedoeld waren als een infrastructurele service laag rondom het platform of een product (zoals bijvoorbeeld MS-CRM rondom SQL-Server voor row-based security en als connected/disconnected development platform), maar in de conceptie bij de klant wordt overschaduwd door de out-of-the-box functonaliteit. MS probeert meestal meer vliegen in één klap te slaan, soms met nadelige aspecten.
@Rob: Ik begrijp niet helemaal dat je zelf protected mode van Windows 95 de lucht in prijst, terwijl je DOS4GW niet kent? (Elk DOS spel gebruikte dat zo’n beetje destijds?)
Voor de rest zijn legal en marketing van Microsoft altijd briljant geweest, terwijl de techniek het continu liet af weten.
@Rob,
afscherming van files met rwed en ogw biedt een hoger nivo van zekerheid. Bijv. m.b.t. virus en trojaner.
Een journalling filesysem biedt meer zekerheid bij evt. crashes.
Als je de gelegenheid krijgt moet je eens info over openvms bekijken, dat is wat voor jou.
@Technicus: ik prijs de combinatie van de Real/Expanded/Extended (protected) mode van Windows 3.0 de hemel in, niet die van Win95.
Half corporate Amerika had Windows al geïnstalleerd terwijl het nog jaren duurde voordat ze zelfs maar een Windows applicatie hadden gezien. Ieder type processor had er optimaal voordeel bij en de voordelen waren groot. Om maar iets heel geks te noemen: zo kon je ineens spotgoedkope – wel werkende – sotwarematige alternatieven bieden voor peperdure Postscript-printers die naar 45 minuten nadenken met een blanco vel met in het midden ‘out-of-memory’ kwamen. Hardwarematige (versnellerkaarten) oplossingen kon je ineens als serveroplossing bieden (terwijl ze als desktop-oplossing bedoeld waren). Maar je had ineens ook goede en vooral complete (ook multitasking) alternatieven voor expanded memory kaarten van 5000 of 6000 gulden.
Windows 3.0 was een gigantische doorbraak. Van de ene op de andere dag begonnen wij weer geld te verdienen. In 86/87 was er een shake-out geweest waarvan we blij mochten zijn dat we het er zonder financiële schade voor derden vanaf gebracht hadden. Dat herstelde voor ons direct toen de Beta van Windows 3.0 op de markt kwam.