Als de overheid de kenniseconomie wil versterken, zouden de ministeries van Economische Zaken en Onderwijs ict serieus moeten nemen. Ict zou een verplicht vak moeten zijn in het basis- en voortgezet onderwijs. Dit is de enige manier om het imago van ict-onderwijs en de ict-sector te verbeteren. Die conclusie trokken vertegenwoordigers van mbo-, hbo- en wo-instellingen en de overheid en het bedrijfsleven tijdens een bijeenkomst van ICT~Office in het kader van de eSkills week.
'Ict is verweven in alle aspecten van de maatschappij. Dit zegt jongeren echter niets, want zij zijn ermee opgegroeid en weten niet beter', zei Wim Pluimers, projectleider onderwijs en arbeidsmarkt bij ICT~Office tijdens de bijeenkomst 'Tekorten in de ICT weggewerkt?!'. De aanwezigen brainstormden een middag over manieren om de instroom in het ict-onderwijs te vergroten.
Informaticaonderwijs
Pluimers: 'De meeste jongeren denken nog steeds aan ict als een saai vakgebied waar alleen nerds in zijn geïnteresseerd. Wij moeten hen laten zien dat ict veel meer is dan alleen techniek, zonder overigens de programmeurs in de 'kelders' te vergeten.' Verplicht goed informaticaonderwijs op de lagere en middelbare school zou volgens de aanwezige vertegenwoordigers van het mbo, hbo en wo kunnen helpen het beeld over ict te wijzigen. De tot informaticaleraar omgeschoolde gymleraar heeft wat dat betreft meer schade aangericht dan goed gedaan. Het wachten is daarom op de eerste geschoolde Informaticadocenten die de lerarenopleiding ondertussen bijna voltooid zouden moeten hebben.
Zorg
Daarnaast denken de onderwijsinstellingen en vertegenwoordigers uit het bedrijfsleven dat het imago van de ict-sector verbeterd moet worden door het generale beeld over ict te specificeren. 'Naast de technische kant, moet ook het belang van goede communicatie en het sociale aspect van ict belicht worden', zei Pluimers. 'De zorg valt bijvoorbeeld vaak buiten de discussie over ict, terwijl Zorg en ICT misschien juist een hele interessante richting is om meisjes te interesseren voor ict.'
Daar is dan ook aan gewerkt. HBO-i, het Nederlandse samenwerkingsverband van ict-opleidingen in het hoger beroepsonderwijs, presenteerde tijdens de middag het door hun ontwikkelde ict-mentality-model. Dit moet hbo-instellingen helpen om jongeren te inspireren voor ict te kiezen. Het geeft hbo-instellingen handvatten in te spelen op specifieke interessegebieden van jongeren.
ICT als verplicht vak? Wat volgt? Verpleegkunde? Het tekort aan verplegend personeel is zo mogelijk nog groter dan het tekort aan instroom in de ICT. In veel Nederlandse ziekenhuizen is het schrijnend; onderbezetting, overuren, nachtdiensten, uitval door ziekte, te hoge werkdruk, slechte kinderopvang etc.
Twee verplichte vakken erbij dus maar? Of drie, vier…
Als de overheid goed onderwijs wil, moet ze twee dingen doen:
1) Ophouden met zich inhoudelijk te bemoeien met lesgeven
2) Ophouden met bezuinigen op onderwijs.
Misschien, dat we dan de daling (van de top-3 naar de dal-3 in 30 jaar) nog kunnen stoppen. En heel misschien zijn we dan over dertig jaar weer op het niveau van dertig jaar geleden.
ICT moet je niet als vak aan gaan bieden maar als integraal onderdeel van alle vakken. Blijft onverlet dat je wel ICT-vaardigheden moet opdoen en dat gebeurt nu nog te exemplarisch of onder het mom van ze beheersen het toch wel. Terwijl en dat blijkt uit onderzoek dat helemaal niet het geval is.
Projectleider ICT-onderwijs in de gemeente Zoetermeer
Leren omgaan met moderne ICT-middelen als basisvaardigheid is prima. Dat is net zoiets als leren schrijven. Leren programmeren als facultatief vak lijkt me ook wel een goed idee. Sommige vaardigheden kan je beter vroeg aanleren. Maar help jongeren zich vooral goed te oriënteren.
Als ICT~Office wat wil doen aan het imago van de ICT, dan zal zij haar beleid moeten bijstellen. De varkensvleescyclus van de werkgelegenheid in de ICT en gladde verhalen nodigen jongeren niet uit om in de ICT verder te gaan.
Zorg voor een beter contact tussen scholingsinstituten en ICT-afdelingen en de ICT-bedrijven. Organiseer leuke interessante open dagen. Laat mensen uit de praktijk gastcolleges geven, etc. En geef die tot informaticaleraar omgeschoolde gymleraar niet de schuld.
Hoe zat het ook nog maar weer? Was ICT nu een middel of een doel? Klopt: middel (hulpmiddel zelfs) is het goede antwoord. Het artikel lezend bekruipt mij toch het gevoel dat men toch mikt op ICT als doel. Jammer.
De ICT/informatica-sector is – nota bene naar haar aard – een heel technische sector. En dat is prima. Dat moet ook vooral zo blijven. Het imago van de sector zal vooral sterk kunnen verbeteren als ze die technische aard tot en met benadrukt.
Dan wordt tegelijk duidelijk dat er – naast die belangrijke orientatie op techniek – nog een andere, een kwalitatief andere orientatie nodig is: de orientatie op de mens. En die orientatie kan niet door informatici worden ingevuld; daar is een andere tak van sport voor noodzakelijk: informatiekunde.
Informatiekundigen houden zich eerste en voroal bezig met de mens en wat hij doet met ICT en ook, omgekeerd, wat ICT doet met mensen en daarnaast hoe ICT allerlei samenlevingsverbanden beinvloedt en de samenleving als geheel tot een heuse informatiemaatschappij maakt – inclusief alle positieve en negatieve effecten daarvan.
Niet alleen het imago van ICT moet verbeteren, (het imago van) informatiekunde moet stevig op de kaart worden gezet. Niet ICT moet op school een serieus vak worden, maar informatiekunde.
Jan van Til, informatiekundig ontwerper.
ICT is ook een saai vakgebied voor nerds. Ook al verpak je het nog zo leuk het zal altijd zo blijven.
@Jan van Til:
Vroeger (heel vroeger), was ’t inderdaad zo dat ICT slechts als middel werd gezien, en niet als doel. Strikt gezien is natuurlijk ‘alles’ wat je doet slechts een middel… Waarbij ’t doel dan iets etherisch is als ‘goed leven, goed doen, voor goede omstandigheden voor ’t nageslacht zorgen’, etc.
Nee, in de praktijk is ICT tegenwoordig ook een doel. De oude spreuk dat ’t slechts een middel is, gaat al lang niet meer op. Het doel is dan ‘om kunnen gaan met ICT-middelen’. Of dat doel dan nu ook als les moet worden gegeven: ja, m.i. wel. Maar dat hoeft geen 4 uur per week te zijn. In de praktijk zie je dat er al bijv. 4 uur per week les wordt gegeven met als titel ‘informatica’ of ‘informatiekunde’. Echter, dat wordt dan niet gegeven. Er wordt dan vnl. les gegeven in Microsoft Office (tabel in Word maken, presentatie maken, uitnodiging tikken, Word-art invoegen). Wat MB, (verborgen) bestand/file, map/folder/directory, opslagmedium, resolutie, Open Source, Open Standaarden en dat soort zaken zijn: daar wordt niet op ingegaan. In plaats daarvan krijgt men direct na ’t aanzetten van de PC een knoppencursus Microsoft Word – ongeacht de voorkennis van de leerlingen. Men krijgt dan ook cijfers op de kennis van Microsoft Office, en niet op de kennis van ICT.
De ICT-docenten zelf weten ook gewoon heel weinig van computers. Hoeveel docenten trachten hun volledige bestandsbeheer in Word te doen, i.p.v. in een filemanager (zoals explorer bij Windows)? Aardig wat.
De leerlingen krijgen dus al ‘ICT-lessen’: echter da’s momenteel toch vooral een oppervlakkige ‘Microsoft Office’-training.
Verder denk ik dat lessen ‘fatsoen’ nuttiger kunnen zijn. En leerlingen die zich niet fasoenlijk gedragen, moeten gewoon van school af – die moeten naar speciale strenge scholen. Dat lijkt me nuttiger.
Komen de andere leerlingen en docenten ook beter toe aan lesgeven (incl. ICT), i.p.v. de halve dag ‘kleuterbegeleider’ spelen.
Waarom wel ICT en niet autotechniek, tuinarchitectuur en interviewtechnieken of kredietverlening? Zelfs een vak als staatsinrichting wordt nauwelijks meer gegeven en dat is toch belangrijker dan BiSL of Cobit, lijkt me.
Maak op school gebruik van de mogelijkheden van web 2.0 en besteed wat aandacht aan security (op een praktische manier, dus bv. gebruik van DigID en goed omgaan met privacy) dat lijkt me heel wat zinniger!
@MM
Ik ben het grotendeels met je eens. Als oud ICT’er geef ik nu les in informatiekunde (gebruik van elektronische hulpmiddelen) en informatica (werking van elektronische hulpmiddelen en het beheersen van processen die in de (ICT) praktijk tegenkomt).
@Jan
Op de basisscholen wordt vandaag de dag veel aandacht aan ICT besteedt zoals basisvaardigheden internetten, gebruik van windows, tekstverwerken en presentaties.
Informatiekunde is breder dan knoppen: de nadruk ligt behalve op het aanleren van vaardigheden voor het effectief geven van presentaties, het maken van verslagen en het berekenen van oplossingen voor de technische vakken ook op ethiek, privacy, gevaren van het internet, beveiliging, gebruik van hulpmiddelen, ergonomie en zaken als copyright. Dit is meer dan alleen ‘knoppen’ van Microsoft leren. Het gaat om het aanleren van algemene principes die vakoverstijgend zijn.
Informatica als keuzevak beperkt zich al lang niet meer tot programmeren en het leren van enkele communicatieprotocollen. Ook projectmatig werken met PRINCE of het beheer met ITIL komt in het voortgezet onderwijs aan bod. In projecten leren de leerlingen de theorie in praktijk te brengen om zo voorbereid te zijn op een vervolgstudie of het bedrijfsleven.
En lesgeven met een ELO en Smartboard is vandaag de dag heel gewoon. Vergeet ook niet dat veel leerlingen hun agenda’s en lesstof elektronisch tegenwoordig bijhouden op hun PDA of BlackBerry. Welkom in de eenentwintigste eeuw!
Ik lees: “De tot informaticaleraar omgeschoolde gymleraar heeft wat dat betreft meer schade aangericht dan goed gedaan”. Dat is een nogal boude bewering. Is dit na onderzoek aangetoond? Zijn er cijfers bekend over doorstroom van leerlingen met het vak informatica in de bovenbouw havo/vwo naar vervolgopleidingen met veel informatica in het curriculum? Is die eventuele doorstroom in relatie geplaatst tot het type informaticadocent dat les gegeven heeft?
Er zijn redenen om voorzichtig met zulke beweringen om te gaan al was het maar omdat je geen harde cijfers hebt. Voor alle objectiviteit zou ik die graag willen zien.