Het lijkt maar niet te lukken open source onderdeel te maken van het ict-beleid. Eind vorig jaar zagen we de constatering van de staatssecretaris en nu weer het bericht dat gemeente Amsterdam zich in eerste instantie niet gaat richten op open source. Gemeente Heerenveen maakte recentelijk ook een stap met vervanging van Open Office door Microsoft Office. Achtergrond: gebrek aan open standaarden voor integratie met andere producten. Dit laatste heeft Microsoft nooit tegengehouden, er waren altijd wel partijen die koppelingen tot stand brachten. Is het mogelijk deze impasse te doorbreken, willen we veranderen, is het gebrek aan kennis, open standaarden of zijn het de kosten (total cost of ownership)? Mogelijk zijn deze vragen beter te beantwoorden door je te richten op ict als geheel, waarbinnen open source en open standaarden wel een belangrijke rol kunnen spelen.
In het verleden heb ik veel pakketselecties gedaan, onder andere van erp-systemen en document/workflow management-systemen. Ik heb dit bijvoorbeeld gedaan voor de overheid, zand en grindwinning, IPR-rechtenafdracht, financiele instellingen en een productiebedrijf voor fietssloten. De kwaliteit/prijs-verhouding is altijd het voornaamste punt van afweging, maar niet minder belangrijk zijn de continuïteit van de leverancier en ervaring van anderen met het geleverde product. Kwaliteit wordt dan uitgedrukt in functionaliteit en technische aspecten met daarbij parameters als schaalbaarheid, performance, etc. Als we verder in detail gingen, werd onder technische aspecten ook de integratie van het product met andere producten meegenomen, waarbij open standaarden voorop stonden. Continuïteit van een leverancier werd uitgedrukt in zijn financiele situatie en de kernactiviteit van die leverancier. Richt de leverancier zich op productontwikkeling of heeft hij daarnaast ook implementatieteams en wat is de mate van investering in productontwikkeling? Ervaringen van anderen zijn ook altijd van groot belang gebleken. Zijn andere klanten tevreden met het product, wat is hun ervaring bij de implementatie, etc.
Prijs wordt door alle leveranciers anders uitgedrukt. Het is daarom altijd zaak om te kijken naar de totale kosten van installatie, implementatie en gebruik van een product, de total costs of ownership. Hier spelen jaarlijks terugkerende licentiekosten natuurlijk wel een rol, maar veelal zijn de implementatie-, beheer- en onderhoudskosten hoger. Vervanging van leveranciersproducten door open source gaf daarmee in eerste instantie slechts een beperkte besparing. Op langere termijn moet vooral gekeken worden naar de beheer- en onderhoudskosten.
Zo zijn er diverse factoren die een rol spelen bij de keuze van een softwareoplossing. Ook van groot belang is de concurrentie op de markt voor een bepaald product. Open Office is concurrent van Microsoft Office en heeft geen licentiekosten. Daarnaast is het al gewoon om open source-content en document management-systemen in te zetten. Ook zijn er open source-producten voor integratie en een open erp-oplossing is ook al een aantal jaren voorhanden. Voor dit soort producten hebben we alleen implementatie-, beheer- en onderhoudskosten. Je zou denken dat vele sofwarehuizen kennis investeren in deze open source-producten om zo de markt beter te kunnen bedienen. Of mogen ze dit niet als ze ook Microsoft gecertificeerd zijn? Ik neem aan de de eurocommissaris mededinging al lang naar dit soort aspecten heeft gekeken. Is het gebrek aan kennis en veranderingsbereidheid van onze eigen ict-medewerkers? Veel ict'ers hebben zo hun persoonlijke voorkeur voor een ontwikkelomgeving: elk probleem is een spijker en de oplossing is altijd een hamer. De argumentatie is dan ook vaak dat J2EE ook open source is. Ik heb meegemaakt dat ict'ers vaak het probleem niet eens onderkennen en niet gaan zoeken naar open source-code voor de oplossing, maar vinden dat ze het zelf sneller en ook beter kunnen ontwikkelen met grote kostenoverschrijding en langere doorlooptijd als gevolg.
Een grote succesfactor bij de verspreiding van een open source-product als Linux is de bereidheid van een leverancier om zogenaamde shrink-wrapped oplossingen te bieden. Red Hat is een bekend voorbeeld. Deze zijn met beperkte inspanning te installeren en daarmee snel inzetbaar. Kennelijk ontbreekt dit voor een groot aantal open source-oplossingen. Wat is het Nederlandse systeemhuis dat de marktleider is in Open Office-installaties? Heb je direct een naam beschikbaar? Voor mid office-oplossingen van gemeenten denken we direct aan Exxelence, maar is dit daadwerkelijk open source wat ze leveren? Dit zou betekenen dat ook anderen deze open source kunnen installeren, maar dat is niet het geval.
Op een grotere schaal dan een individuele overheidsorganisatie is het van belang om te komen tot open source-implementaties. Dit versterkt de concurrentie tussen systeemhuizen, verhoogt de kennis bij ict'ers en geeft daarmee lagere kosten. Het is dus in het belang van de Nederlandse overheid om toch over te gaan op open source. Ik zou zeggen dat een reorganisatie geen oplossing is om de impasse te doorbreken rond open source, maar dit is kennelijk ook niet de bedoeling als we gaan reorganiseren. Er zal wel een gedegen, duur advies liggen dat aangeeft dat reorganisatie tot kostenbesparing en -beheersing leidt. Mij lijkt dat het probleem wel organisatorisch van aard is. Ik zou hier aan toe willen voegen dat het ook kennis is die ontbreekt en de openheid van mensen om andere wegen te bewandelen, maar vooral een inhoudelijke achterstand bij management op techneuten. Het wordt tijd om een overzicht te krijgen met al deze factoren die een rol spelen bij open source en vanuit politiek en ook economisch perspectief te kijken hoe deze factoren zijn gehanteerd.
Ik ben het ook met johan van de merve eens.
Ik zie dat sommige overheidsintanties door een uitspraak in de politiek en de druk van ook onder andere computable open source als uitgangspunt en doel op zich zien.
Dit is te kort door de bocht. Veelal draaien applicaties gewoon nog niet onder open source. teveel software heeft ook afhankelijkheden. De tco is ook onduidelijk. gesloten software kan wel duur lijken. maar hier is ook op door ontwikkeld, staat een support en leveranciers kanaal achter. En er is door leverancier niet voor niets gekozen om alleen ondersteuning voor alleen bepaalde hardware of software te bieden.
Ik vind het grappig om te zien hoe een grote reus als microsoft gezien wordt als slecht, terwijl deze grote reus juist in de jaren heeft geleerd dat het niet zomaar elke soundblaster kaart en driver toe moet laten om stabiliteit te behouden.
en nu prediken we allemaal voor open source en laat iedereen maar op hun manier hier tegen aan ontwikkelen.