TEST: Ubuntu 9.10 Karmic Koala

We weten niet of Ubuntu-producent Canonical het zo gepland had, maar de nieuwe versie 9.10 'Karmic Koala' verscheen net na de release van Microsoft Windows 7. Met heel wat minder verbaal geweld in de pers, weliswaar., maar dat maken we met deze test goed.

De basis van Ubuntu is de Linux-distributie Debian. Fabrikant Canonical, gevestigd op het eiland Man in de Ierse zee, bracht er allerlei verbeteringen in aan. Het oorspronkelijke doel van Ubuntu was dat het moest draaien op oudere computers in ontwikkelingslanden waar zich slechts weinig mensen een moderne pc met Windows kunnen veroorloven. Ubuntu is trouwens een Afrikaans woord (het komt voor in Rwanda, Burundi en Zuid-Afrika) en betekent zoveel als 'menselijkheid naar anderen toe'.

Over de jaren heen is Ubuntu gegroeid en hoewel het officieel nog steeds kan draaien op zeer beperkte hardware, raden we voor een desktopsysteem toch minstens de hardware aan die je ook voor Windows XP nodig hebt. Ubuntu bestaat in een desktop- en een serverversie. Deze laatste heeft geen grafische desktopomgeving en moet dus volledig via terminalsessies bediend worden. Daardoor kan die op nóg beperktere hardware draaien.

Keuze aan desktops

Ubuntu is er in drie verschillende desktop-edities met elk een andere grafische schil of desktop-omgeving. ‘Ubuntu' gebruikt de Gnome desktop, ‘Kubuntu' de KDE desktop en ‘Xubuntu' de XFCE desktop. Er zijn daarnaast nog een paar speciale desktopvarianten en ook door anderen samengestelde van Ubuntu afgeleide distributies waarvan Mint een erg populaire is. KDE lijkt het meest op Windows, XFCE het minst.

Welke desktopomgeving je kiest, is voornamelijk een kwestie van smaak. KDE is nogal hongerig qua systeembronnen. Gnome is minder hongerig en biedt meer variatie op de desktop. XFCE is de meest compacte desktop. Gebruik deze als Gnome toch te traag draait op de gekozen hardware. Gelukkig is het niet nodig om Ubuntu/Kubuntu/Xubuntu opnieuw te installeren als je een andere desktop wil proberen. Je kunt de drie desktops tegelijk installeren, afwisselen tussen de drie en als je een beslissing genomen hebt, de andere twee verwijderen.

Zowel desktops als servers bestaan in een 32-bit of een 64-bit versie. Voor de ingebouwde virtualisatie heb je de 64-bit editie nodig en een processor die hardwarevirtualisatie ondersteunt. Alle moderne cpu's van Intel en AMD bieden dit. Behalve de gewone desktop- en serveredities bestaat er vanaf versie 9.10 ook een speciale distributie voor netbooks: de Ubuntu Netbook Remix.

Serverversies

De serverversie van Ubuntu is erg compact. Niettemin kun je een nog compactere serverversie krijgen: JeOS ('just enough operating system' of een 'net genoeg besturingssysteem'). Deze vrijwel kaalgeplukte versie is bedoeld voor gebruik binnen virtuele omgevingen. De server heeft zoals eerder vermeld geen eigen desktopomgeving en je kunt dus alleen maar werken met terminalsessies en de Linux-opdrachtregel. De installatie is echter toch vrij makkelijk omdat er een installatiewizard is die je de keuze geeft tussen elf verschillende serverrollen. Die mag je overigens combineren. Na de wizard heb je een correct geïnstalleerd en geconfigureerd serversysteem zonder dat je één terminalbevel moet typen. Desgewenst kun je ook de gewenste pakketten manueel selecteren zonder een serverrol te kiezen.

De voorziene serverrollen zijn: cloudcomputer (zowel clusterserver als node), DNS-server, LAMP-server (Apache webserver inclusief MySQL en PHP), mailserver, OpenSSH server, PostgreSQL databaseserver, printserver, Samba fileserver (voor Windows clients), Tomcat Java server en ook nog als gastheerserver voor Virtuele Machines. Als je liever alles zelf vanaf een terminalsessie installeert, kun je ook alleen voor de OpenSSH serverrol kiezen: daarna kun je via ssh (secure shell) op afstand aan de server en alles installeren wat je maar wenst. De voorgekauwde rollen zijn bedoeld voor de meest voorkomende en meest populaire serversamenstellingen.

Onderhoud en ondersteuning

Een aantal andere producenten van Linux distributies hebben specifieke Enterprise varianten die niet gratis zijn en geleverd worden met onderhoudscontracten. Canonical pakt het iets anders aan. Er is een speciale lange-termijnondersteunde versie: de zogenaamde Ubuntu LTS-editie (LTS = 'Long Term Support'). Die verschijnt om de twee jaar. De vorige verscheen in 2008 en de volgende zal dit jaar verschijnen.

De gewone versies verschijnen twee keer per jaar: in april en in oktober. Ook al komt er dus om het half jaar een nieuwe versie uit, een willekeurige niet-LTS-versie krijgt wel gegarandeerd achttien maanden lang beveiligingsupdates. Bij de LTS-versies is dat drie jaar voor desktop- en vijf jaar voor serveredities. Als bedrijf kun je onderhoudscontracten afsluiten voor Ubuntu die je dan ook volledige ondersteuning bieden. Het etiket 'Enterprise' lijkt ons dan ook overbodig.

Karmische koala

Ondertussen is Ubuntu al aardig bekend vanwege de nogal rare versiebenamingen. De vorige versie heette 'Jaunty Jackalope' of zwierig krijgskonijn, nu hebben we de 'Karmic Koala' of karmische koala en in april verschijnt de 'Lucid Lynx' of heldere lynx. Het gaat om de eerste letters van die benaming. Canonical volgt voor iedere versie gewoon de letters van het alfabet. Het versienummer zelf bestaat uit het jaartal na 2000 gevolgd door de maand van uitgave (04 voor april en 10 voor oktober). De K-versie verscheen op 26 oktober 2009 en heet dus versie 9.10. De L-versie zal eind april 2010 verschijnen en wordt dus versie 10.04.

Nieuwigheden in de desktopeditie

Wat meteen opvalt in de desktopmenu's, is dat het vroegere 'Installeren/verwijderen…' vervangen is door 'Softwarecentrum'. Dat is een erg volwassen systeem om software te zoeken, te installeren of weer te verwijderen vanuit de softwarevergaarbakken van Ubuntu. Daar staan letterlijk duizenden applicaties in. Het vergaarbaksysteem staat ook vergaarbakken van derden toe. Eenmaal behoorlijk geauthenticeerd kunnen die dan ook via het Softwarecentrum geraadpleegd worden en gebeuren er ook automatische updates met de rest van Ubuntu mee.

Ook nieuw is 'Ubuntu One', een soort van op het internet ‘in de cloud' geplaatste en desgewenst gedeelde folder. Die kun je gebruiken voor back-up, synchronisatie en het delen van bestanden met anderen. Je kunt er ook notities en contacten mee synchroniseren tussen verschillende computers. Wij hebben geprobeerd Firefox-instellingen zoals geschiedenis en bladwijzers en e-mail uit te wisselen en daarvoor moesten we zelf wat scripts schrijven, maar het verliep allemaal probleemloos. Het is wel jammer dat Ubuntu One geen client voor Windows levert: daardoor kun je niets uitwisselen met Windows gebruikers. Naar we vernemen zou dat nog komen. We krijgen wel de indruk alsof Canonical Ubuntu One afgekeken heeft van DropBox, dat nog veel functioneler is en wel Windows clients biedt. Ubuntu One beperkt de opslagruimte overigens net als DropBox tot 2 GB.

Zoals gebruikelijk krijg je heel wat software standaard bij Ubuntu. Bij een nieuwe versie van Ubuntu zitten natuurlijk ook de laatste versies van die meegeleverde applicaties. Empathy zit erbij als nieuw standaardchatprogramma (in plaats van het vroegere Pidgin). Verder zijn de belangrijkste applicaties natuurlijk OpenOffice.org, Firefox, en Evolution (Outlook-achtig e-mailprogramma). Maar er is nog veel meer, te veel om hier op te sommen. Standaard kan Ubuntu overigens geen bedrijfseigen multimediaformaten afspelen omdat dat meestal moet met software of modules zonder openbare broncode of met beperkende licenties. Je kunt er wel voor kiezen om dat toch te installeren (zoals Sun Java, Adobe Flash, Microsofts WMV/WMA en nog heel wat andere), maar Ubuntu doet het dus niet standaard. De nieuwe Ubuntu ondersteunt ook standaard het snellere USB 3.0.

Nieuwigheden in de servereditie

In vergelijking met de vorige serverversie heeft de 9.10 Karmic Koala een fors bijgewerkte kernel en serverkern. Er is een directory stack en Single-Sign-On-gereedschappen voor een sterk verbeterde integratie met netwerkdirectorysystemen (ook Active Directory). De nieuwe server bevat verder Django, een volledig ondersteund kaderwerk voor functionelere webserveropties. Inzake virtualisatie is er een sterk verbeterde ondersteuning voor zowel Xen (gast) als KVM (host en gast), met onder meer een verbeterde cacheprestatie. De webbeheerinterfaceprotocols genaamd WBEM (web-based enterprise management) vereenvoudigen het koppelen met populaire enterprise-beheersystemen en uiteraard met Canonicals eigen beheersysteem Landscape (meer daarover straks).

In de wolken

Ubuntu speelt op de Cloud-hype in met de Ubuntu Enterprise Cloud of kortweg UEC die standaard voorzien is in Ubuntu Server. Deze cloudomgeving is volledig met open broncode en werkt met dezelfde api's als Amazon EC2, waardoor je met dezelfde gereedschappen als voor die commerciële cloudomgeving meteen je eigen privécloud kunt aanmaken. Zo'n privécloud geeft je alle voordelen van diensten op internet, maar zonder de risico's inzake veiligheid die een publieke cloud met zich meebrengt. Amazon voorziet ook Ubuntu 9.10 Server als een image op hun EC2-cloudomgeving. Dat geeft je de mogelijkheid om cloudsystemen te ontwerpen op UEC en die dan naadloos over te dragen naar Amazon EC2 voor publieke uitbating.

De UEC draait op software van Eucalyptus Systems en dient dus om een privécloud binnen je eigen bedrijfsnetwerk uit te bouwen. Omdat je zelf de beveiliging van je privécloud helemaal in handen hebt via firewalls en dergelijke, kun je ook een cloudomgeving uitrollen in omgevingen waar de bedrijfsregels of beveiligingsoverwegingen dat anders zouden verbieden. Canocal is niet uniek met zijn ondersteuning voor Amazon EC2: de meeste andere grote 'enterprise' Linux-distributies met Red Hat en Novell SuSE op kop bieden dit ook, maar voorzien standaard geen privécloud.

Beheer

Ubuntu servers kunnen centraal beheerd worden via Landscape. Dat is een webgebaseerd beheersysteem van Canonical. Op dit moment is dat nog redelijk lichtgewicht, omdat het voornamelijk dient voor systeembewaking en geautomatiseerde uitrol. Specifieke bewakingsmetingen kunnen toegevoegd worden via plug-ins in de Landscape client die op de te beheren systemen draait. Landscape is overigens alleen gratis als je een onderhoudscontract voor Ubuntu afsluit met Canonical. Verder heeft Canonical ook nog Lauchpad, een collaboratie- en projectbeheersysteem voor softwareontwikkeling. Maar zoals eerder aangegeven zitten er ook haken in het systeem voor andere populaire commerciële netwerkbeheersystemen.

Conclusie

Inzake functionaliteit en multimediaondersteuning is een Ubuntu desktop veel rijker uitgerust dan zijn Windows 7 tegenhanger. Ook het kostenplaatje oogt beter. Qua total cost of ownership (tco) kan Windows echt niet concurreren met Ubuntu. Als je niet afhankelijk bent van .NET omgevingen, houdt in feite niets je tegen om Ubuntu op de desktop te overwegen. Bij de servers biedt Ubuntu alles om appliances mee te bouwen, maar ook normale servers met allerlei diensten. De rollengebaseerde installatie is erg flexibel en gemakkelijk. En dat alles met een heel wat beperkter gebruik van systeembronnen en hardware dan een typische installatie van Windows Server 2008 of 2008 R2.