Onlangs leek het plan om de kilometerheffing in te voeren met rasse schreden dichterbij te komen. Ict zou de basis vormen van een systeem waarmee er per gereden kilometer wordt afgerekend. Tijdens de spits zou er op bepaalde trajecten meer moeten worden betaald om files tegen te gaan.
Wat er met automatisering getracht wordt te bereiken is dat eigenaren van schone auto's minder per kilometer betalen dan vervuilende auto's en dat autorijders op fileplekken tijdens de spits ook meer gaan betalen. Zonder automatisering zou dit niet mogelijk zijn. Techniek vormt dus de basis en is het zwaartepunt van dit project. Iets waar je twijfels bij kunt krijgen als je naar het succes kijkt van het invoeren van een relatief simpel chipkaartsysteem in het openbaar vervoer.
Van afstand kan ik een paar onderwerpen bedenken die bedreigend zijn voor het succes van dit ambitieuze plan. Als je elke kilometer zou willen registreren, heb je hulp nodig van een gps-systeem. Daarnaast komt er een enorm logistiek proces bij kijken om de kastjes te plaatsen bij bestaande en nieuwe auto's. Deze logistieke vraagstukken zijn extreem lastig sluitend te krijgen en ook daar alleen al is een enorme hoeveelheid automatisering en procesveranderingen voor nodig. Ook kunnen de eigenschappen van bepaalde auto's het juist ontvangen van een gps-signaal verstoren. Dan denk ik meteen aan een fraudeperspectief. Stel dat je het gps-signaal bewust verstoord, dan worden er geen kilometers geregistreerd. Om fraude te voorkomen zou het kastje sowieso al moeten registreren dat een motor in de auto wordt gestart, dit is ook niet triviaal. Om deze vorm van fraude te voorkomen willen ze overigens zeer hoge boetes gaan uitdelen en zware straffen opleggen. Hiermee moet ik meteen denken aan de wielklem van een paar jaar geleden. Je gooit een euro te weinig in de automaat en moet vervolgens lang wachten en 180 euro betalen om weg te komen. Overtreding en strafmaat zijn totaal uit het verband gerukt.
Er zijn ook andere aspecten die een bedreiging vormen voor het succes van deze automatisering. Stel, je hebt een leaseauto van de zaak en je gebruikt deze ook voor de zaak, grote kans dat de zaak ook betaalt voor de kilometerheffing (welke overigens ook belastingaftrekbaar is). De impuls om niet tijdens de spits te rijden verandert niet en voor de administratie is het gewoon een kostenpost als ieder ander. Incidentele autorijders zijn goedkoper uit, dus er bestaat ook nog eens de kans dat er meer auto's komen. Dit terwijl nieuwbouwwijken juist uitgaan van minder auto's, in veel wijken is nu al een parkeerprobleem. De auto mag dan wel zuinig zijn, qua productie wordt er nog steeds een behoorlijke belasting op het milieu gedaan.
Mijn verbazing groeide gestaag toen ik op de ANWB-site ging kijken wat nu het verschil zou zijn in kosten voor mijn auto: www.anwb.nl/binaries/pdf/auto/autokosten/c-benzine/c-middenklasse-op-benzine_anwb_overzicht_aol.pdf. Toevallig is het rekenvoorbeeld genomen van exact de auto waarin ik nu rijdt. Wat blijkt? Ik ga er in kosten op vooruit! Als je dan begroot hoe hoog de kosten zijn voor de ontwikkeling en invoering van dit systeem (alleen al aan praten erover zijn miljoenen euro's verbrandt) en het technisch risico van het welslagen, dan kan ik niet anders concluderen dan dat dit systeem tot kapitaalvernietiging leidt en hier komt de imagoschade van de overheid nog bovenop.
Ik ben werkzaam in de ict en ik houd van innovaties. Ict lijkt soms ook de gewezen manier om bepaalde problemen op te lossen. Alleen denk ik in dit geval dat het doel beter bereikt wordt in de huidige manier van belasten; accijns op brandstof en hoge BPM op vervuilende voertuigen. Qua milieu is dit al gedekt, want zuinige auto's gebruiken minder liters benzine en leiden dus tot lagere kosten. Alleen het rijden tijdens de file los je er niet mee op, maar de door de overheid gestelde oplossing doet dat ook niet aangezien de kosten gewoon als een extra post worden gezien en niet zullen leiden tot gedragsverandering. Welke ondernemer gaat nu checken of er wel netjes buiten de spits gereden wordt?
Ict kan in veel gevallen een probleem oplossen wat voorheen niet mogelijk was, alleen of het in dit geval slim is?
Dhr. Koppen is denk ik niet de enige ICT-er die sceptisch staat tegenover de kilometerheffing. Zonder al te veel inzicht in de details is het al niet moeilijk om te voorspellen dat dit systeem feitelijk tot een debacle zal gaan leiden. Als men uitgaat van de onfeilbaarheid van de techniek (en daar lijkt het wel op, de Raad van State heeft dit ook gesignaleerd), dan zullen de kosten van storingen, onjuiste registraties en de daaruit voortkomende foute factureringen, bezwaar- en beroepsprocedures al niet of nauwelijks zijn meegenomen in de kosten.
Precies! En hoeveel aspecten komen er nog meer bij kijken? Of het iets gaat besparen is nog maar de vraag, maar dat het een hoop geld gaat kosten is zeker. Daarnaast veranderen alle verhoudingen. Auto’s worden goedkoper. Als je zo’n ding voor de deur hebt staan ga je hem toch automatisch meer gebruiken, dus het milieu lijkt me nu niet ontlast. Alle bestaande auto’s dalen ineens enorm in prijs (al verdeel je dat over een paar jaar). Ik zie er in ieder geval geen heil in.