Een productmanager van software moet vaak met allerlei factoren rekening houden voordat hij requirements van klanten kan doorvoeren of nieuwe releases van de software kan uitbrengen. Inge van de Weerd, onderzoeker aan de Universiteit van Utrecht, schreef een proefschrift over het managen van het proces van het uitbrengen van software. Computable sprak met haar over de problemen waar een productmanager mee kampt.
Hoe ziet het proces voor het uitbrengen van software er uit?
Samen met twee collega's heb ik een referentieraamwerk ontwikkeld. Hierin staan de taken van een productmanager. Hij verzamelt bijvoorbeeld de requirements, maakt een prioriteitenlijstje van deze requirements, plant de volgende release van de software, maakt een roadmap voor de software en doet aan portfoliomanagement.
Testen staat er niet tussen?
Wij vinden testen een taak van de afdeling development, hoewel de productmanager er wel bij betrokken is. In het refentieraamwerk staan de activiteiten die echt tot het takenpakket van de productmanager behoren.
Is dat een nieuwe functie, productmanager?
De functie is al heel oud. Bedrijven als Unilever of Nestlé hebben al heel lang een productmanager voor hun producten. De softwareproductmanagers kwamen natuurlijk pas toen er software was. Softwareleveranciers zoals Baan en Exact werken al heel lang met productmanagers. De functie heeft niet bij alle bedrijven dezelfde naam, ik heb ook de namen releasemanager of programmanager gehoord. Bij het ene bedrijf is de productmanager verantwoordelijk voor een product, bij andere voor alle software van de leverancier. Wat opvalt is dat bij kleine jonge bedrijven de functie valt binnen de afdeling development. Bij de grotere softwareleveranciers zien we vaak dat de functie wordt ondergebracht bij de marketingafdeling.
Is er een opleiding voor productmanager?
De huidige productmanagers hebben het on-the-job geleerd. Zij zijn eerder vaak manager geweest van de developmentafdeling of senior architect. Zij krijgen dan te horen dat ze het proces rondom het uitbrengen van software moeten regelen. Sommige productmanagers vertelden mij dat ze het eerste jaar bijna overspannen werden. Je bent, als productmanager, bij alle onderdelen betrokken.
Welke problemen komt een productmanager tegen?
Hij moet veel afwegingen maken bij de prioritering van de requirements. Een grote klant kan bijvoorbeeld een requirement doorgeven, maar eigenlijk past deze niet in de visie van het bedrijf. De softwaremaker moet dan kiezen: wordt de requirement toch doorgevoerd of wordt er een customized product gemaakt voor de klant. Dat laatste zorgt weer voor extra werk als de software ge-update moet worden.
Ook zijn niet alle requirements even groot. Sommige kosten veel tijd om door te voeren, terwijl andere slechts enkele dagen kosten. Vooral grote requirements zijn moeilijk in te plannen.
Is er een verschil tussen de software die niet-software bedrijven maken of productsoftware van leveranciers?
Het verschil tussen maatwerksoftware en productsoftware is dat in het laatste geval de software wordt gemaakt voor een markt. De leverancier hoeft niet iedereen tevreden te houden. Bij productsoftware wordt de software ieder jaar ge-update, dat gebeurt niet altijd bij customized software. Ook valt de visie voor de komende jaren weg. Een maker van maatwerksoftware hoeft niet na te denken over het uitfaseren van de software.
Wat heeft u gemaakt naar aanleiding van het proefschrift?
Mijn belangrijkste bijdrage aan de softwareindustrie is het referentieraamwerk voor software product management.
Was dat er nog niet?
Nee, de raamwerken die er zijn, zijn erg commercieel. Ze zijn erg Amerikaans en daarom vooral op de marketing van de software gericht.
Wat gaat u er verder mee doen?
We willen methoden toevoegen aan het raamwerk. Het gaat om de methoden die er zijn voor de verschillende activiteiten, bijvoorbeeld prioritering van de requirements. Daar zijn verschillende manieren voor. We willen deze methoden een bepaalde mate van volwassenheid meegeven. Je kunt bij het prioriteren bijvoorbeeld met alle medewerkers om tafel gaan zitten en zo een belang aan de requirements geven. Deze manieren heeft een lage volwassenheid. Je kunt ook de Wiegersmatrix gebruiken, waarin je bijvoorbeeld de kosten en opbrengsten meeneemt en eventuele boetes. Deze methode heeft een hoge volwassenheid. We willen een kennisinfrastructuur opzetten, zodat bedrijven zelf kunnen bepalen welke methode zij het beste kunnen gebruiken.
Hoe profiteert het bedrijfsleven van uw proefschrift?
We geven cursussen voor productmanagers. Daarnaast heb ik in mijn proefschrift zes casesstudies uitgevoerd. Verder zijn we nu aan het benchmarken hoe volwassen de Nederlandse softwaremarkt is op het gebied van softwarereleases. En dan is er nog een plan dat er al een tijd ligt, dat is het schrijven van een boek over software product management.
Inge van de Weerd (1981)
Inge van de Weerd startte in 1999 met een opleiding Algemene Letteren, maar besloot na het behalen van haar propedeuse toch over te stappen naar de studie Informatiekunde aan de Universiteit Utrecht. Na het behalen van haar master Business Informatics startte ze met promotieonderzoek. Daarvoor woonde ze in 2007 enige tijd in Japan. Sinds september 2009 werkt Van de Weerd als docent-onderzoeker bij de Universiteit van Utrecht. Op woensdag 9 september verdedigde Van de Weerd haar proefschrift.
De belangrijkste taak van een productmanager blijft toch de afstemming van het product op de behoeften van (potientele) klanten. Een opleiding op HBO niveau is te vinden in het aanbod van de NCOI.
Een (beperkt) nadeel van de opleiding is dat het algemeen productmanagement betreft, en dat de processen rondom standaard-softwareproducten op bepaalde punten toch echt anders in elkaar zit. Het framework is een welkome aanvulling op het in kaart brengen, vormgeven en verbeteren van de betreffende processen.