Wordt Nederland dommer door offshoren?

In de juli/augustus uitgave van Harvard Business Review staat een artikel van Gary Pisano en Willy Shih met de titel 'Restoring American Competitiveness'.Zij beargumenteren dat, tegen de algemene gedachte in, Amerikaanse bedrijven door het offshoren van eenvoudig productiewerk niet meer in staat zijn om de volgende generatie hightech producten te ontwikkelen. Als dit waar is, kan hetzelfde dan gebeuren met Nederlandse ict-dienstverleners?

Het artikel geeft als voorbeeld voor de onderbouwing van de hypothese de productie van personal computers en laptops. Waar Amerikaanse partijen als HP, Dell en Compaq initieel alleen de productie uitbestede aan Aziatische landen, zit er nu bijna de gehele industrietak. Iedere laptop die verkocht wordt door een Amerikaans merk, behalve Apple, wordt tegenwoordig zowel ontworpen als geproduceerd in Azië. Hetzelfde geldt voor mobiele telefoons en de meeste andere mobiele apparaten.

In Nederland richten we ons weliswaar meer op dienstverlening, maar ik vraag mij  af of de volgende quote uit het artikel niet ook van toepassing is op het ontwikkelen en produceren van diensten (pagina 119): 'Een mythe is de overtuiging  dat een geavanceerde economie geen productiefaciliteiten nodig heeft en exclusief kan voortbouwen als een centrum van innovatie en value-added ontwerp. In werkelijkheid zijn er relatief weinig hoogwaardige industrieën waar het productieproces geen belangrijke invloed heeft op het ontwikkelen van nieuwe, en met name radicaal nieuwe, producten.'

Kortom, zijn wij in Nederland over tien jaar nog in staat om nieuwe (ict-)diensten te ontwikkelen als de aankomende generatie ict'ers alleen nog maar gewend is aan het (video)bellen met ontwikkelaars en beheerders in een Aziatisch of Afrikaans land? Op dit moment is nog een hele generatie ict'ers actief die eerst jarenlang zelf achter het toetsenbord heeft gezeten alvorens het uitbesteden in de mode kwam. Zij weten dus waar ze op moeten letten als ze met een ontwikkelaar uit India spreken. De generatie die nu afstudeert als informaticus komt echter direct in een heel andere situatie terecht. Een situatie waar productie en een groot deel van het ontwerp van ict-diensten buiten Nederland gebeurt.

De stelling van de bovengenoemde auteurs gaat dus in tegen de boodschap van Thomas Friedman in 'The World is Flat', omdat alleen door het concentreren van de gehele waardeketen in een geografisch gebied een organisatie op de lange termijn in staat is om maximaal te innoveren. Ook het boek, 'The Venturesome Economy' van Amar Bhide's (2008) betoogt dat het allemaal niet zo een vaart loopt. Volgens deze auteur vinden innovaties uit andere landen automatisch hun weg naar consumenten in andere landen.

Persoonlijk vind ik dit laatste argument een beetje kort door de bocht, omdat de welvaart van een land alleen kan groeien als er producten en diensten worden geproduceerd waarvoor een consument wil betalen. Als een economie alle diensten en producten gaat importeren, omdat ze zelf onvoldoende innoveren, zal de consument op termijn de import niet meer kunnen financieren. Dan komen we in een situatie waar we structureel een handelstekort hebben.

Ik ben dan ook van mening dat we moeten oppassen dat we in Nederland in een situatie komen waar iedereen ‘manager' is en niemand meer echt weet waar hij of zij het over heeft. Dan hebben we echt een probleem en worden we links en rechts ingehaald door landen waar het ook zonder deze extra uitdaging al moeilijk concurreren mee is.