‘Cloud lost leveranciersafhankelijkheid op’

Browserapplicaties gaan ervoor zorgen dat het actieplan Nederland Open in Verbinding (NOiV) over een paar jaar overbodig is. Dat is één van de conclusies uit een discussie tussen Afas-directeur Bas van der Veldt en Arjen Kamphuis, initiatiefnemer van de motie-Vendrik. Kamphuis: 'Ik heb jullie op de long list gehad voor een klant van mij. Maar die klant was al bezig om naar open desktops te gaan. Daarom zijn jullie afgevallen. Waarom kan ik Afas Online niet gebruiken met Firefox?'

Van der Veldt: Mensen denken dat closed source leveranciers geen open standaarden ondersteunen. Dat is dus niet waar. Je mag onze software alleen niet zelf aanpassen. Je kunt prima gesloten software maken die ODF ondersteunt, en open source software die dat niet doet.

Kamphuis: Dat is waar, alhoewel dat laatste bijna nooit voorkomt.

Van der Veldt: Afas heeft elfduizend klanten en met wie ik ook praat, er is geen bedrijf dat ERP-software heeft draaien op Linux. De universiteit is de enige plek waar ik zelf ooit met Linux in aanraking ben gekomen. Alleen zat iedereen in het Windowshok, omdat ze wisten: ik kom straks bij bedrijven te werken waar met Windows wordt gewerkt.

Kamphuis: Dat is het probleem en dat is de aanleiding geweest voor de motie-Vendrik. Microsoft was het meest structurele voorbeeld van leveranciersafhankelijkheid. Die ligt vooral op het gebied van desktopautomatisering, het besturingssysteem en de browser.

Van der Veldt: Maar heel veel mensen zijn heel blij met die afhankelijkheid. Microsoft heeft er wel voor gezorgd dat wij documenten met elkaar kunnen uitwisselen. Het is heel prettig dat ik weet dat al mijn elfduizend klanten allemaal dezelfde basis hebben.

Kamphuis: Jij noemt het een standaard, maar ik noem het een monopolie. Ik ben heel erg voor standaarden. Maar ik ben niet voor een standaard die privaat bezit is van een bedrijf, die daardoor kan bepalen hoeveel geld ik daarvoor moet betalen. Dat was de aanleiding voor de motie-Vendrik en het actieplan Nederland Open in Verbinding (NOiV). Ik spreek niet namens het ministerie van Economische Zaken of NOiV, maar doel nummer één van dat plan is interoperabiliteit. Dat is waarom we open standaarden belangrijk vinden. Nummer twee is leveranciersonafhankelijkheid, dus de vrijheid om te kunnen kiezen voor een andere leverancier. En verder zijn er applicaties die van dusdanig belang zijn voor het functioneren van de overheid, dat je de broncode wilt kunnen inspecteren en dus zou moeten kiezen voor open source software.

Van der Veldt: Waarom zijn er geen closed source software leveranciers geraadpleegd voor die motie-Vendrik?

Kamphuis: Ik ben als burger al sinds 2002 aan het praten met de overheid. Waar was ICT~Office al die tijd?

Van der Veldt: Ik spreek niet namens ICT~Office in deze discussie, maar in het begin dachten de softwareproducenten binnen ICT~Office: dit gaat nergens over, er is geen klant die om open source vraagt, dus wij gaan gewoon lekker door. Maar ondertussen wordt er zoveel over geschreven en geroepen, en zo ondoordacht, dat we nu zeggen: dat moet stoppen.

Kamphuis: ICT~Office protesteert nu ineens, nu de overheid voor Hippo kiest. Maar ze hebben totaal geen geloofwaardigheid. We hebben jarenlang de meeste gruwelijke inkoopprocessen gehad bij de Nederlandse overheid. Ik heb ICT~Office daar nog nooit over gehoord.

Van der Veldt: In de NOiV-documentatie worden open standaarden en open source software op één hoop gegooid. Ambtenaren onthouden daardoor alleen: closed source is evil, en closed source is geen open standaarden. En dus denken ze: ik kan maar beter kiezen voor open source software.

Kamphuis: Ik heb jullie op de long list gehad voor een klant van mij. En jullie hadden een heel goede oplossing, functioneel de beste. Maar die klant was al bezig om naar open desktops te gaan. Daarom zijn jullie afgevallen. Want dan hadden ze terug gemoeten naar allemaal Windowsdeskops, op nieuwe hardware. Waarom kan ik Afas Online niet gebruiken met Firefox?

Van der Veldt: Daar werken we aan, want Internet Explorer is marktaandeel aan het verliezen. Iedereen is bezig met browserapplicaties voor de cloud. Over een jaar of vijf of tien is deze discussie voor wat betreft besturingsssystemen weg.

Kamphuis: Problem solved.

Van der Veldt: Ik hoor bij jou helemaal geen voorkeur voor open source.

Kamphuis: Het NOiV vraagt ook niet om open source. Alleen bij gelijke geschiktheid. Maar als je een superieur product hebt, dan kiest de overheid voor jou.

Van der Veldt:  Zo duidelijk is het helemaal niet voor softwareleveranciers. Die denken allemaal: wordt er van ons dan verwacht dat we straks onze code vrijgeven onder een open source licentie? Jij zegt nu dat het vooral gaat om open standaarden en om keuzevrijheid in de stack, maar daar hoor ik verder helemaal niemand over.

Kamphuis: Het NOiV moet helderder uitleggen waarom het beleid is zoals het is. Wat de doelstellingen en de middelen zijn, en die twee duidelijk uit elkaar trekken. Het algemene doel is keuzevrijheid, leveranciersonafhankelijkheid, bewegingsvrijheid. En de middelen zijn: daar waar geen normale marktwerking is, een interventie doen. Dat is soms even vervelend voor leveranciers die in een bestaande status quo een warm nestje gevonden hebben. Maar als die partijen gewoon meebewegen, dan is er niks aan de hand.

Van der Veldt: Dus de woorden open en gesloten kunnen dat hele plan uit?

Kamphuis: Voor een groot deel wel ja. Open source blijft natuurlijk van belang voor gebieden waar momenteel geen goede marktwerking bestaat, maar de bestaande leveranciersafhankelijkheid ligt vooral op het gebied van desktopautomatisering, het besturingssysteem en de browser. Daar vallen de producten van Afas voor het grootste deel niet onder.