Het ministerie van Algemene Zaken verwacht dat de aanval van ICT~Office op zijn aanbestedingsbeleid met een sisser afloopt. De branchevereniging wil echter duidelijkheid van de rijksoverheid over de begrippen ‘gratis’ en ‘open source software’, in relatie tot aanbestedingen.
Branchevereniging ICT~Office wil via een wob-procedure achterhalen waarop de keuze van het ministerie van Algemene Zaken voor het opensourcesysteem Hippo 7 is gestoeld. AZ gebruikt deze gratis software voor het bouwen van een contentmanagementsysteem voor de website Rijksoverheid.nl zonder een aanbesteding uit te schrijven. Volgens ICT~Office is dit besluit in strijd met de Europese aanbestedingsregels. Het departement zou hiermee andere cms-leveranciers benadelen.
Volgens Jeroen Sprenger, projectleider Overheidscommunicatie Nieuwe Stijl (waarbinnen de Rijkswebsite valt), wordt de soep niet zo heet gegeten als hij werd opgediend. Hij verwacht dat ICT~Office na het gesprek met rijks-cio Maarten Hillenaar het wob-verzoek zal intrekken en is ervan overtuigd dat het ministerie van AZ juist heeft gehandeld. Sprenger verklaart dat er niet gekozen is om het nieuwe contentmanagementsysteem als een ’turnkey’-project bij marktpartijen uit te vragen. ‘Wij gaan het systeem met cms-specialisten van diverse departementen zelf ontwikkelen en daar waar we hulp nodig hebben zetten we uitzendkrachten in. Dan is er ook geen aanbesteding nodig. ‘ Voor het inzetten van inhuurkrachten is AZ een aanbesteding voor een raamovereenkomst gestart.
Onder de aanbestedinggrens
Hij zegt dat er een verschil gemaakt moet worden tussen Hippo als open source softwarepakket en Hippo als cms-bedrijf. De softwareversies zijn gratis verkrijgbaar; het bedrijf levert commerciële diensten bij deze software. ‘Het bedrijf Hippo helpt ons. Alleen de kosten die wij hiervoor maken vallen onder de aanbestedingsgrens. Dus daarvoor hebben we ook geen tender hoeven uit te schrijven.’
Sprenger vindt niet dat deze aanpak marktverstorend werkt, omdat andere cms-leveranciers (zowel open source als closed source) geen kans zouden hebben gehad. De overheid mag zelf oplossingen ontwikkelen. Dat komt vaker voor, stelt hij. Bovendien zegt hij dat er ook gekeken is naar de bruikbaarheid van de contentmanagementsystemen van de ministeries zelf. Die bleek begrensd te zijn. ‘De rijkswebsite wordt dertien keer zo groot als de afzonderlijke websites. Het bleek vanwege de beperkte scope niet mogelijk om een cms van een ministerie uit te bouwen tot cms van de rijkswebsite. Daarom bouwen we een nieuwe site op basis van Hippo 7. Het selecteren van deze software hebben we ook zorgvuldig gedaan.’
Slechts een deel ICT
Van het budget van zes miljoen voor ONS heeft slechts een deel betrekking op ict, stelt Sprenger. ‘Als we diensten van de markt nodig hebben die qua waarde boven de aanbestedingsgrens (133.000 euro ex. BTW. RS) komen, zullen we een aanbesteding utschrijven. Vooralsnog is dat niet aan de orde geweest.’ Hij wijst op het hosten van de nog op te leveren rijksbrede website. Die opdracht is aan Centric verstrekt in het kader van een mantelovereenkomst die het ministerie van Vrom al in 2007 sloot met acht partijen voor het hosten van websites van diverse ministeries.
Peter van Schelven, de jurist van ICT~Office, peinst er niet over het wob-verzoek – een veertien pagina’s tellend document – in te trekken. Hij wil via het verzoek erachter zien te komen op welke uitgangspunten het open source beleid van de overheid is gebaseerd. Hij vermoedt dat een deugdelijke grondslag ontbreekt. ‘Het NOIV bijvoorbeeld stelt dat gratis software, zoals open source software, niet hoeft te worden aanbesteed. Dat is veel te kort door de bocht. Het begrip ‘open source software’ is niet eenduidig. Sterker nog, het is een begrip dat alom tot grote spraakverwarring leidt. Ik ben benieuwd welke definitie en afbakening de overheid gebruikt, als ze dat al doet. Dit is namelijk ook van belang voor het uitgangspunt dat in aanbestedingen bij gelijke geschiktheid een open source pakket de voorkeur krijgt boven een closed source oplossing.’
Van Schelven wijst verder op het Europees recht dat naast de aanbestedingsregels van kracht is. Daar wordt weliswaar niets gezegd over open source software, maar wel over het begrip ‘gratis’. Daar bestaat jurisprudentie over, met name in de vastgoedsector. Dat kan een overheid ook niet ‘gratis’ onroerend goed weggeven zonder een aanbesteding uit te schrijven, omdat er ’tegenprestaties’ aan verbonden zijn. Voor niets gaat alleen de zon op. Ik vraag me af of de overheid op de hoogte is van deze regels.’ Ook stelt de jurist van ICT~Office dat in het Besluit Aanbestedingen Overheid (BAO) nergens het begrip ‘gratis’ voorkomt.
