Het ministerie van Algemene Zaken verwacht dat de aanval van ICT~Office op zijn aanbestedingsbeleid met een sisser afloopt. De branchevereniging wil echter duidelijkheid van de rijksoverheid over de begrippen 'gratis' en 'open source software', in relatie tot aanbestedingen.
Branchevereniging ICT~Office wil via een wob-procedure achterhalen waarop de keuze van het ministerie van Algemene Zaken voor het opensourcesysteem Hippo 7 is gestoeld. AZ gebruikt deze gratis software voor het bouwen van een contentmanagementsysteem voor de website Rijksoverheid.nl zonder een aanbesteding uit te schrijven. Volgens ICT~Office is dit besluit in strijd met de Europese aanbestedingsregels. Het departement zou hiermee andere cms-leveranciers benadelen.
Volgens Jeroen Sprenger, projectleider Overheidscommunicatie Nieuwe Stijl (waarbinnen de Rijkswebsite valt), wordt de soep niet zo heet gegeten als hij werd opgediend. Hij verwacht dat ICT~Office na het gesprek met rijks-cio Maarten Hillenaar het wob-verzoek zal intrekken en is ervan overtuigd dat het ministerie van AZ juist heeft gehandeld. Sprenger verklaart dat er niet gekozen is om het nieuwe contentmanagementsysteem als een 'turnkey'-project bij marktpartijen uit te vragen. 'Wij gaan het systeem met cms-specialisten van diverse departementen zelf ontwikkelen en daar waar we hulp nodig hebben zetten we uitzendkrachten in. Dan is er ook geen aanbesteding nodig. ' Voor het inzetten van inhuurkrachten is AZ een aanbesteding voor een raamovereenkomst gestart.
Onder de aanbestedinggrens
Hij zegt dat er een verschil gemaakt moet worden tussen Hippo als open source softwarepakket en Hippo als cms-bedrijf. De softwareversies zijn gratis verkrijgbaar; het bedrijf levert commerciële diensten bij deze software. 'Het bedrijf Hippo helpt ons. Alleen de kosten die wij hiervoor maken vallen onder de aanbestedingsgrens. Dus daarvoor hebben we ook geen tender hoeven uit te schrijven.'
Sprenger vindt niet dat deze aanpak marktverstorend werkt, omdat andere cms-leveranciers (zowel open source als closed source) geen kans zouden hebben gehad. De overheid mag zelf oplossingen ontwikkelen. Dat komt vaker voor, stelt hij. Bovendien zegt hij dat er ook gekeken is naar de bruikbaarheid van de contentmanagementsystemen van de ministeries zelf. Die bleek begrensd te zijn. 'De rijkswebsite wordt dertien keer zo groot als de afzonderlijke websites. Het bleek vanwege de beperkte scope niet mogelijk om een cms van een ministerie uit te bouwen tot cms van de rijkswebsite. Daarom bouwen we een nieuwe site op basis van Hippo 7. Het selecteren van deze software hebben we ook zorgvuldig gedaan.'
Slechts een deel ICT
Van het budget van zes miljoen voor ONS heeft slechts een deel betrekking op ict, stelt Sprenger. 'Als we diensten van de markt nodig hebben die qua waarde boven de aanbestedingsgrens (133.000 euro ex. BTW. RS) komen, zullen we een aanbesteding utschrijven. Vooralsnog is dat niet aan de orde geweest.' Hij wijst op het hosten van de nog op te leveren rijksbrede website. Die opdracht is aan Centric verstrekt in het kader van een mantelovereenkomst die het ministerie van Vrom al in 2007 sloot met acht partijen voor het hosten van websites van diverse ministeries.
Peter van Schelven, de jurist van ICT~Office, peinst er niet over het wob-verzoek – een veertien pagina's tellend document – in te trekken. Hij wil via het verzoek erachter zien te komen op welke uitgangspunten het open source beleid van de overheid is gebaseerd. Hij vermoedt dat een deugdelijke grondslag ontbreekt. 'Het NOIV bijvoorbeeld stelt dat gratis software, zoals open source software, niet hoeft te worden aanbesteed. Dat is veel te kort door de bocht. Het begrip 'open source software' is niet eenduidig. Sterker nog, het is een begrip dat alom tot grote spraakverwarring leidt. Ik ben benieuwd welke definitie en afbakening de overheid gebruikt, als ze dat al doet. Dit is namelijk ook van belang voor het uitgangspunt dat in aanbestedingen bij gelijke geschiktheid een open source pakket de voorkeur krijgt boven een closed source oplossing.'
Van Schelven wijst verder op het Europees recht dat naast de aanbestedingsregels van kracht is. Daar wordt weliswaar niets gezegd over open source software, maar wel over het begrip 'gratis'. Daar bestaat jurisprudentie over, met name in de vastgoedsector. Dat kan een overheid ook niet 'gratis' onroerend goed weggeven zonder een aanbesteding uit te schrijven, omdat er 'tegenprestaties' aan verbonden zijn. Voor niets gaat alleen de zon op. Ik vraag me af of de overheid op de hoogte is van deze regels.' Ook stelt de jurist van ICT~Office dat in het Besluit Aanbestedingen Overheid (BAO) nergens het begrip 'gratis' voorkomt.
__Dat kan een overheid ook niet ‘gratis’ onroerend goed weggeven zonder een aanbesteding uit te schrijven, omdat er ’tegenprestaties’ aan verbonden zijn.__
Ik ben benieuwd welke tegenpresentatie ik moet leveren als ik Open Source software gebruik. Het zou van goede journalistiek getuigen als Rik nog even opbelt om door te vragen.
Juristen moet je in principe altijd wantrouwen.
“Hij wil via het verzoek erachter zien te komen op welke uitgangspunten het open source beleid van de overheid is gebaseerd”
Als er al twijfel was, is na deze uitspraak van Peter van Schelven dat ICT-Office bezig is met het beschermen van de commercieele belangen van Closed-Source leveranciers.
De eens zo innovatief geachte software leveranciers blijken bij de minste bedreiging van hun prettige positie zich als mini Microsofts te gedragen en elke innovatie tegen te willen houden.
Mensen die nog geloven in een businessmodel waar licenties de winst moet opleveren is op zijn minst naief.
Zie dit niet als bedreiging Heren en dames Closed Source leveranciers! Open Source is de grootste innovatieve kracht en kans sinds de introductie van het internet. Logisch dat bestaande posities en structuren aangepast zullen worden en plaats zullen maken voor een ander landschap. Wie zich defensief opstelt, besteedt tijd aan een verloren zaak en mist de kansen van de nieuwe mogelijkheden.
Echt value-for-money bieden aan haar klanten is wat ICT bedrijven toch willen? Functionaliteit krijgen zonder een machtspartij die genoeglijk bepaalt welke functionaliteit er in de volgende versie zal komen, is wat klanten altijd al hebben gewild.
Win-win dus.!
Wat een gezeur.
Je mag een logisch geheel van uitgaven niet financieel in stukken knippen om zo (een deel van) de Europese aanbesteding te omzeilen. De steun van Hippo en het inhuren van verdere ondersteuning van het CMS project, dient normaal gesproken bij elkaar te worden gevoegd. Als AZ nog geen raamcontract heeft voor aanvullende diensten zoals consultancy, en dat is volgens Jeroen Sprenger blijkbaar zo, dan handelt AZ fout. Elke projectleider dient dit te weten.
En Peter van Schelven, de jurist van ICT~Office, zou hij echt niet weten wat het verschil is tussen betaalde Closed Source, Trialware, Freeware, et cetera aan de enen kant en Open Source aan de nadere kant? Zijn leden leveren al vele jaren al die soorten ?gratis? software. Vreemd voor iemand in zijn positie die genomineerd is als bedrijfsjurist van het jaar. En dan ook nog eens waarde van gratis grond gelijk stellen met Open Source. Peter vertelt een FUD verhaal.
Het lijkt er op dat zowel de belastingbetaler als de branche veel geld voor juridische procedures gaat uitgeven om te bewijzen dat AZ en ICT~Office flauwekul uit. Zeker komkommertijd.
Zoals ik al zei, juristen worden er altijd beter van. Daarom mijn wantrouwen.
Ik ben benieuwd wat de ondersteuning van Hippo inhoud. Het kan niet veel zijn,omdat de grens van 133.000 euro over de gehele contractperiode moet worden bezien. In dit geval, zonder contract, zou het logisch zijn de gebruiksperiode van het CMS te nemen. Toch al gauw 5 jaar, dus 26.600 per jaar: 26 consultancy dagen.
Ik neem aan aan dat ICT Office alle facturen van Hippo gaat opvragen over de afgelopen jaren.
Het lijkt me toch dat de rijksoverheid in het kader van de aanbesteding van een cms de TCO (Total Cost of Ownership) over vooraf bepaalde afschrijfperiode als basis moet nemen om te beoordelen of er nee of ja, en dan hoe moet worden aanbesteed.
Dus dat betekent aanschaf, implementatie, beheer en onderhoud en afbouw/migratie naar opvolgend systeem.
Dan blijkt of zal blijken dat ook met een gratis cms, al of niet open source, e.e.a. wel degelijk aanbestedingsplichtig was geweest.
Dat een deel van het geheel gratis is mag geen uitsluitingsgrond zijn.
Wellicht dat er een rechterlijke uitspraak moet komen om de interpretatie van de tender wetgeving verder te verduidelijken.
Nu wordt bij een tender zeer regelmatig een eis gesteld die nogal manipulerend is om de keuze van producten van een bepaald merk af te dwingen of om bepaalde leveranciers te bevoordelen.
Een concreet geval: de eis dat een reeds aanwezige tool van enkele duizenden Euro’s gebruikt moet kunnen worden om een heel duur aan te schaffen product te kunnen bedienen. En daarbij gaat het om een investering van vele miljoenen Euro’s.
Reden van deze omgekeerde Vendor lock-in: de opdrachtgever van dit overheidsorgaan had ervaring met dat product bij een andere werkgever en wilde de tender alleen gebruiken om de prijs te drukken.
Gevolg: de productkeuze stond al vast en de producent kon min of meer bepalen via welk kanaal geleverd werd (meest economische aanbieding, maar dan voor de producent)!
Als dit mag, dan kan de Europese tender wetgeving net zo goed afgeschaft worden.
De inzet van de Wet Openbaarheid van bestuur ter verdediging van de belangen van producenten die werken met geheime broncodes heeft iets ironisch.
Van de precieze inhoud van het WOB verzoek ben ik niet op de hoogte, dus mogelijk kleun ik er naast, maar …
Waarom ICT Office een WOB verzoeksprocedure heeft ingediend ontgaat mij als het haar gaat om te achterhalen wat de (wettelijke) grondslag is voor het beleid dat AZ voert in deze kwestie, vermits dit (rijks)beleid niet geheim is, het is in o.a. de nota Nederland Open in Verbinding vastgelegd.
AZ moet een ieder, ongeacht diens belang, gelegenheid bieden kennis te nemen van deze bestuurlijke aangelegenheid (behoudens wettelijke beperkingen, maar vermoedelijk spelen die hier geen rol van betekenis), en zover mij bekend, doet zij (AZ) dat ook. Dus is het wat vreemd dat ICT Office een (gerechtelijke) procedure wil voeren. Mogelijk is zij zelf niet ontvankelijk bij gebrek aan procesbelang.
Dat de begrippen OSS en gratis door elkaar worden gebruikt schept – vermoedelijk gewild – verwarring. De twee begrippen hebben weinig met elkaar te maken. Een OSS product is niet per definitie gratis: aan een implementatie zijn in de regel wel degelijk kosten verbonden, alleen geen licentiekosten.
Het verzamelbegrip Open Source omvat een aantal licentievormen. Deze hebben in elk geval gemeen dat de broncode voor een ieder vrij kenbaar dient te zijn en dat men vrij is die code te wijzigen, meestal (maar niet noodzakelijk) onder een beding dat beoogt dat de wijzigingen ook weer OSS zijn (copyleft). Hoewel dergelijke licenties wel impact hebben op de prijsvorming van daarmee ge?mplementeerde producten zien deze licenties dus niet zozeer op een recht dat vermogenswaarde heeft. Neen het ziet op andere doeleinden als gegarandeerde gebruikersvrijheid om baas in eigen ICT-buik te zijn.