Laten we eens een reis maken naar de randen van het technische kunnen. Hoe maken we computersystemen die extreem beschikbaar zijn? Wat gebeurt er als je meer en meer maatregelen neemt om onbeschikbaarheid te verminderen.
Als een computer stuk gaat heb je enige tijd nodig om van een backup een nieuwe computer op te bouwen. Als je geen computer op voorraad hebt kost je dat gauw een paar dagen. Als dat één keer per jaar gebeurt blijft er een beschikbaarheid van 99% op jaarbasis over.
Moet het sneller dan neem je componenten op voorraad. Met een reserveserver of harde schijf kun je je probleem sneller oplossen. Moet het nog sneller, dan moet je die componenten alvast configureren. Zet het besturingssysteem er maar vast op, en de applicaties. Kost wat, maar dan heb je ook wat. Zo krijg je de downtime terug naar een paar uur, en de uptime naar 99,8% op jaarbasis.
Moet het nog beter, dan kun je extra spullen kopen om automatisch van de ene naar de andere over te schakelen. Kost weer wat, en zo krijg je de downtime terug naar een paar seconden. Op jaarbasis wordt de uptime dan 99,999% of beter.
Op een bepaald punt is trage respons niet meer te onderscheiden van beschikbaarheid. Je kan het verschil niet zien tussen een server die vijf seconden over het antwoord doet, of binnen vijf seconden een failover kan doen. Om met Monty Python te spreken: "Deze server is niet dood, hij is alleen maar traag!".
Ik vind dit een fascinerende parallel met hoge energiefysica. In de buurt van een zwart gat wordt de energiedichtheid zo hoog, en de materie zo zwaar dat er geen onderscheid meer te maken is tussen deeltjes en straling. Dan worden deeltjes zo samengeperst dat ze in elkaar overlopen. Deeltjes die in een zwart gat worden gezogen zien geen kans meer om nog licht uit te stralen. Vandaar de naam zwart gat. Ook systemen met een hoge beschikbaarheid zijn een soort zwart gat: dat wil zeggen financieel. Ze zuigen geld aan dat je daarna nooit meer terug ziet.
Peter van Eijk is onafhankelijk adviseur (http://www.digitalinfrastructures.nl/).
In de praktijk zal een berg geld voor uitwijk/loadbalancing/failover altijd worden besteed wanneer mogelijk of ervaren productieverlies een veelvoud zou kosten. En zwart gat? Net als je ANWB-lidmaatschap. Als je het nut ervan niet langs de weg hebt ervaren, vind je het verloren geld.
Peter van Eijk maakt het niet makkelijk een verantwoorde keuze te maken. Niemand wil dat zijn systeem er ook maar een seconde uitligt. Maar helemaal voorkomen kan je het niet. Dus zoek je naar een arrangement waarbij het risico zoveel mogelijk wordt beperkt. Dat heeft een prijs. Hoe kleiner het risico, des te hoger de prijs. So far so good. Maar dat ‘zwarte gat’… daar moeten consultants mij toch voor behoeden? Daar moet de betrokken leverancier toch enig vertrouwen wekken dat hij er niet op uit is mij daarin te trekken? Wringt daar de schoen nu niet?