Op dit moment maken de Nederlandse overheidsinstanties nog nauwelijks bewust gebruik van het buitenland voor het uitbesteden van ict-activiteiten. Binnen het bedrijfsleven zijn kostenreductie en efficiency zeer belangrijke overwegingen bij het nemen van besluiten over uitbesteding, waardoor ict-offshoring een voor de hand liggende keuze is. Bij de overheid ligt dat anders. Ict-offshoring wordt in één adem genoemd met banenverlies en daar is de overheid niet zo dol op. Kostenbesparing en efficiency krijgen bij de overheid formeel wel aandacht, maar als je de gemiddelde ambtenaar diep in het hart kijkt, is hij toch vooral bezig met het uitvoeren van politiek beleid en het verbeteren van de dienstverlening aan de burger. Dat ict-offshoring dus tot nu toe weinig aandacht heeft gekregen binnen landelijke en gemeentelijke overheden, is dus goed te verklaren. Maar zal dat zo blijven?
Deze vraag analyseren we vanuit een tweetal invalshoeken. Als eerste: is de gemiddelde overheidsinstantie ‘offshore ready’ en daarmee in staat om succesvol uit te besteden aan het buitenland? Ten tweede: wat is de invloed van het inkoopbeleid van de overheid (en dan met name wetgeving rondom Europese aanbestedingen) op het uitbesteden van ict-activiteiten naar het buitenland?
Is de overheid ‘offshore ready’?
De overheid bestaat uit vele landelijke en lokale instanties. Die kunnen natuurlijk niet allemaal over één kam geschoren worden. In het algemeen kunnen we wel stellen dat de gemiddelde overheidsorganisatie laag scoort als hij wordt aangelegd tegen een offshore readiness-meetlat. Bij veel overheidsinstanties is de ict-regie-organisatie nauwelijks of onvolledig ingericht. Ict-projectmanagement en goed opdrachtgeverschap zijn sterk voor verbetering vatbaar. De organisatie is niet gecommit aan ict-offshoring en blijkt een (nog) niet realistische kijk te hebben op de voor- en nadelen van het werken met buitenlandse ict-specialisten. Samengevat: de Nederlandse overheid is nog niet toe aan ict-offshoring en dient de eigen ict-organisatie nog op meerdere terreinen te verbeteren voordat ict-offshoring een reële optie wordt.
Invloed van het uitbestedingsbeleid op offshoring
Een duidelijk zichtbare trend binnen de overheid is dat de regels voor het uitbesteden van diensten steeds stringenter worden en dat deze regels in snel toenemende mate ook in de praktijk worden toegepast. Onder andere als gevolg van juridische procedures door leveranciers en door diverse fracties gestelde kamervragen, is op de werkvloeren doorgedrongen dat het aanbestedingsbeleid precies en nauwkeurig gevolgd moet worden. Als er voor meer dan 211.000 euro aan diensten zal worden uitgegeven, dan dient het project Europees aanbesteed te worden. Een ict-project van een klein beetje omvang, bereikt deze ondergrens al snel. Het gevolg hiervan is duidelijk zichtbaar: het aantal Europese aanbestedingen stijgt sterk en niet alleen ministeries, maar ook waterschappen, provincies en (kleine) gemeenten besteden een groot deel van hun ict-projecten op deze wijze aan.
Wat zijn de selectiecriteria bij deze aanbestedingen? Over het algemeen zijn relevante referenties, een kwaliteitsplan en minimale omzeteisen van belang. De meeste grote ict-dienstverleners scoren hier prima op en kunnen zich op die terreinen dus ook moeilijk onderscheiden. Uiteindelijk wordt de score op de selectiecriteria vaak voor tussen de 30 procent en 60 procent bepaald door de aangeboden prijs, vaak het uurtarief van ingezette medewerkers. Leveranciers met lage uurtarieven, maken in de praktijk een zeer grote kans om de aanbesteding te winnen. Het gevolg hiervan is in de praktijk al zichtbaar. Hoewel overheidsinstanties geen bewuste intentie hebben om ict-activiteiten in het buitenland onder te brengen, gebeurt dit in toenemende mate wel degelijk. Dienstverleners die de uurtarieven van medewerkers van hun buitenlandse vestigingen aanbieden, maken een veel grotere kans om de aanbesteding te winnen. Niet alleen zal werk worden uitbesteed aan landen als Polen en Roemenië, die onderdeel van de Europese unie zijn en waar dus geen instantie officieel tegen kan zijn, ook zal overheidswerk in snel toenemende mate vloeien naar Indiase offshorecentra van de Nederlandse ict-dienstverleners.
Overheid, ontwikkel ict-offshoringbeleid
De overheid is er dus niet klaar voor om ict-activiteiten gericht op het buitenland uit te besteden, maar gaat dit indirect als gevolg van de Europese aanbestedingswetgeving wel in toenemende mate doen. Het is daarom van belang dat de overheid actief beleid gaat ontwikkelen op dit onderwerp en zeker gaat stellen dat er meer aandacht wordt besteed aan het verbeteren van de eigen ict-organisaties. Gebeurt dit niet dan zijn er de komende jaren nog de nodige ict-fiasco's te verwachten bij de overheid. Kostbare fiasco's, waarbij steeds vaker buitenlandse ict-deskundigen betrokken waren.
