Vooral gemeenten kunnen meer open source software en open standaarden gebruiken. Dat blijkt uit onderzoek van het programmabureau Nederland Open in Verbinding (NOiV). 'Er zijn gemeenten die het goed doen', zegt staatssecretaris Frank Heemskerk. 'Overall zien we alleen dat er nog veel moet gebeuren om gemaakte afspraken over het verhogen van het gebruik van open standaarden en open source te implementeren.' Het programmabureau tikte bijvoorbeeld eerder de gemeenten Utrecht en Anna Paulowna op de vingers omdat die expliciet vroegen naar Windows.
Ministeries hebben het actieplan NOiV voor gemiddeld 64 procent gerealiseerd, blijkt uit het onderzoek. Andere overheden, bijvoorbeeld waterschappen, provincies en gemeenten, zijn volgens het programmabureau goed op weg, maar kunnen nog meer doen. 'Blijkbaar hebben we de voordelen nog niet overtuigend genoeg gebracht', zegt Heemskerk. 'Hiervoor gaat NOiV de komende tijd nog wat actiever met mede-overheden samen optrekken.'
Het Rijk gebruikt meer dan tweehonderd pakketten van open source software. Deze software wordt vooral gebruikt 'onder de motorkap', bij besturingssystemen, databasemanagementsystemen en webservices. Linux, Apache, MySQL en Firefox worden steeds vaker gezien als standaard, schrijft het programmabureau. De overheid gebruikt steeds meer open source contentmanagementsystemen en ook de browser Firefox wordt steeds vaker ingezet.
Open Office
Open Office staat niet in de lijst met software die vaak wordt toegepast. Dat er nog geen grootschalige implementaties van de open werkplek zijn, komt door de complexiteit van de werkplek, aldus NOiV.
De reden dat overheidsinstanties nog niet grootschalig overschakelen naar open source software of open standaarden, komt doordat zij de interdepartementale samenwerking verkiezen boven het gebruik van de software. 'De keuze wordt elders gemaakt en de deelnemende gemeenten volgen de gemaakte keuze', schrijven de onderzoekers. Volgens staatssecretaris Heemskerk heeft het ook een andere reden. 'Ook staat de vrees voor hoge transitiekosten overschakeling naar open source nog te veel overheden in de weg.'
ACTIEPLAN NEDERLAND OPEN IN VERBINDING (NOIV)
In december 2007 werd het actieplan ‘Nederland in open verbinding' door de Tweede Kamer aangenomen. Het plan van PvdA-staatssecretaris Frank Heemskerk heeft tot doel het gebruik van open standaarden en open source software bij de (semi-)publieke overheid te versnellen. Heemskerk wil de interoperabiliteit binnen de overheid vergroten door het gebruik van open standaarden en de afhankelijkheid van leveranciers te verminderen door het gebruik van open source software. Zo wil hij bovendien een ‘gelijk speelveld op de softwaremarkt bevorderen'.
Dit gaat vast niet snel gebeuren. Ambtenaren houden doorgaans niet van verandering en willen zich kunnen indekken. Ze denken dat te kunnen doen via leveranciers die veel geld voor licenties vragen. Als je leveranciers veel betaalt, dan zullen ze toch ook hard voor je moeten lopen? Dus kiezen ze massaal voor MS, Oracle, SAP, et cetera. Helaas, juist de grote leveranciers bieden meestal niet meer dan een beperkte inspanningsverplichting en is de rest van de ondersteuning als meerwerk te betalen.
Dezelfde grote leveranciers willen de ambtenaren vaak ook paaien door goedkopere of gratis Closed Source opleidingen aan te bieden bij de aanschaf van licenties. Dat kan niet bij Open Source. Op zo’n manier krijgen ze eerder de ICT-beheerafdeling mee (als die nog niet door outsourcing verdwenen is).
En hoe zit het met de gemiddelde ICT-beleidsambtenaar? Wat pikt die op van de Open Source succes stories, Open Source programma?s en – uitvoeringsagenda?s? Gemiddeld is die ambtenaar er nauwelijks van bewust dat er ook aanzienlijke transitiekosten kunnen zijn bij reguliere Closed Source migraties. Die begrijpt ook niet dat er extra beleidsmogelijkheden zijn bij nieuwe gezamenlijke initiatieven, zoals gezamenlijk te ontwikkelen werkplekken, SaaS en dienstencentra. Er is geen enkele reden dat de meeste beleidsambtenaren nog eens 10 ? 15 jaar blijven nadenken over Open Source en het testen van Open Source om niks concreets opleveren.
Niet dat Closed Source slecht is en het wordt steeds beter, maar er zijn vaak ook Open Source alternatieven die effectief en efficient in te zetten zijn. Bij initiatiefrijke (semi)overheden is dit ook al jaren te zien.
Als de politiek snel meer Open Source wil in een tijd van financieel-economische crises, dan zal ze dat moeten afdwingen.
Nog steeds is de Out of Box Experience tussen Closed en open software groot.
Van veel closed source software zie je dat de installatie een kwestie is van Next, Next, Finish om een draaiend systeem op te leveren. Vervolgens kan het draaiende programma (guided) geconfigureerd worden.
Installeren bij open source software komt veelal neer op een vele uren kostend of een consultant gedreven tweaken van configuratiefiles, scripts, tools en externe programma’s alvorens het programma start. Het tweaken is zeker nodig wanneer je afwijkt van het default besturingssysteem voor een opensourceapplicatie omdat je het aantal verschillende Linux besturingssystemen en versies binnen een organisatie wenst te beperken.
@John: Inderdaad maakt het dus niet uit voor ge-outsourcede of zeer beperkte ICT-afdelingen. Zij zijn veelal toch al aangewezen op externe hulp. Wanneer je een chauffeur hebt voor je auto, is alleen het comfort van de achterbank van belang. De richtingaanwijzer is iemand anders zijn probleem 😉
Daarnaast is er natuurlijk de pure vraag of een opensourceprogramma echt opensource is wanneer bijvoorbeeld de licentie en communicatie componenten alleen als binary beschikbaar zijn.
Fijn dat John zo goed op de hoogte is van de cultuur onder ICT- en beleidsambtenaren. Maar dit soort grove en onterecht generalisaties maken het moeilijk om de rest van je verhaal erg serieus te nemen. Probeer je eens werkelijk te verdiepen in wat er op een gemiddelde gemeentelijke ICT-afdeling afspeelt voordat je je weer vrolijk in domheid wentelt.
@ Pieter
Opmerkelijke uitspraak:
“installeren bij open source software komt veelal neer op een vele uren kostend of een consultant gedreven tweaken van configuratiefiles, scripts, tools en externe programma’s alvorens het programma start”
Wanneer heb je werkelijk iets gedaan met open source programma’s of linux? 5 jaar geleden of meer schat ik.
Voor je zulke uitspraken doet moet je je eerst informeren. Tonen dat je kennis niet uptodate is, maakt geen goede indruk.
Ubuntu installeren is niet moeilijker dan Windows en draait geweldig ook eenvoudigere (en dus goedkopere) systemen als Windows. Iedere chimpansee kan Open Office installeren en ermee werken. Ik draai thuis 100% Open Source, zonder problemen. Het kan wel, als je maar wilt!
Het probleem met closed source is dus niet dat het niet werkt, maar dat het onvoldoende wordt ondersteund en dat extra ondersteuning (veel) meer geld kost. Beetje het verhaal van de inkjetprinter die je koopt voor 40 Euro waarna twee nieuwe cartridges 50 Euro kosten. Voordeel van zo’n printer is dat je ook gewoon een nieuwe kunt kopen. Met software ligt dat helaas anders.
Open source pretendeert gratis te zijn en net zo goed als closed source, maar wordt ook niet ondersteund. Dat betekent dat je daar mensen voor moet hebben die weten hoe het werkt, hoe je het kunt customizen en die de ontwikkeling bijhouden. In feite ontwikkel je dan zelf en de vraag is of dat uiteindelijk niet duurder is dan standaard. Mijn stelling is dat open source bestaat bij de gratie van closed source. En dan nog dit: Stel dat open source uiteindelijk op grote schaal de plaats van closed source in neemt, dan betekent dat in de praktijk dat je afhankelijk bent van het werk van hobbyisten. Hobbyisten die in veel gevallen nu nog hun geld verdienen met werken voor closed source leveranciers en daardoor in hun vrije tijd aan open source kunnen werken. Daarmee werken ze aan hun eigen ondergang, want straks zijn ze dus hun baan kwijt. Of ze dan nog steeds zo bereidwillig aan open source willen werken is maar zeer de vraag. Ik voorspel daarom dat de kwaliteit van open source in de toekomst eerder verslechtert dan verbetert. Voor echt goede open source ga je uiteindelijk net zoveel betalen als voor closed source.
‘Vooral gemeenten kunnen meer open source software en open standaarden gebruiken.’
Volgens mij zijn we (gemeenten) per 1 januari verplicht om met open standaarden te werken… Dus wat dat ‘kunnen’ dan betekent?
@hk : ignorance is bliss
hardware != software
*Free* as in *speech*, not *beer*
Er zijn genoeg mogelijkheden om betaalde ondersteuning te krijgen van OSS : Ubuntu, Open Office (Sun.*) en zo zullen er nog genoeg zijn…
Als je kundig genoeg bent *mag* je het zelf doen !
De rest is pure speculatie.
Ik ben sterk voorstander van vrije software, maar blijf wel reeel. Thuis en op mijn huidige werk gebruik ik veel open/vrije software.
Zoals in eerder commentaren is aangegeven, is de realiteit en achtergrond van iedere gemeentelijke organisatie vaak anders (complex enz) dan men zich voorstelt.
In iedere organisatie (vooral grote, decentrale) zijn er lagen waar software aan de orde komt. Wat ik uit mijn jaren werkervaring als beheerder bij een gemeente heb gezien:
– netwerk (routing, firewall, virtualisatie, distributie etc)
– kantoorautmatisering (OS, mailclients, browser, Tekst/Office programma’s)
– specific purpose applicaties al dan niet gedistribueerd via netwerk/internet (bijv. bij gemeenten – GBA, belastingen, GEO; bij Ministeries – I don’t know).
– onderliggende tiers van applicaties: databases, webservers etc..
Ik denk dat je per laag niet alles over een kam kan scheren.. Per laag verschilt het nogal in het aanbod van Open/Vrije software. Neem bijv. de gemeentelijke Belastingen applicatie. Hier in Nederlands zijn er maar 3 bedrijven (Centric, GouwIT, Getronics/PinkRoccade) die deze volgens de wet/regelgeving en gemeentelijke verordeningen (regels) kunnen aanbieden. Hier is helaas geen Open/vrij alternatief. Voor een CMS is er een overvloed aan Open/vrije alternatieven.
De doelen van OSOSS staan uiteindelijk voor een betere samenleving (ons recht) en bedrijfsvoering. Tsja, wat “beter” is kan op veel wijzen worden uitgedrukt: o.a. Transparatie, onafhankelijkheid, uitwisselbaarheid. Helaas wordt dit vaak verworpen (nagelaten) door eerdere commentaren over “geld”, “kennis/vaardigheden personeel”.. Een goede, onafhankelijke samenleving en bedrijfsvoering kost middelen, en soms een goed businessplan. OSOSS alternatieven kiezen en met beleid (opleiding etc.) uitvoeren waar mogelijk. Dat is toch een bijdrage aan onze samenleving?
Is dit steven het doel niet waard?
hk haalt een terecht punt aan dat door veel open source fanatici structureel genegeerd wordt: een deel van de software engineers in NL hebben geen baan als 100% van de software open source zou zijn. In Nederland is een levendige softwareindustrie die voornamelijk wordt betaald uit licentieinkomsten en supportcontracten. Als de licentieinkomsten wegvallen moet je of de supportcontracten veel duurder maken of met minder mensen meer werk doen.
Tweede valkuil waar veel overheden intrappen is dat open source nog lang de beschikking heeft over gemeente specifieke modules. Lees bv het verhaal van de gemeente Vught die Drupal inzet, waar letterlijk instaat dat ze volledig opdraaien voor de kosten voor gemeentelijke modules: http://www.noiv.nl/node/65786
Tuurlijk willen ze de code wel delen, maar het vervelende is dat gemeente X ditzelfde doet voor Typo3, gemeente Y voor Hippo etc. Wie is dan verantwoordelijk voor de code? Wie levert support? “de community” wordt dan geroepen, maar die hebben geen telefoonnummer om je vraag te stellen. De bouwer? Prima, maar die rekent gewoon zijn uurtarief.
Mijn punt: denk goed na over alle aspecten voordat je blind achter de fanatici aanloopt.