Vrouwen in mantelpakjes zijn er niet meer te vinden. Het oude bankgebouw aan de Amsterdamse Vijzelstraat is tegenwoordig het domein van Mediamatic, een groep kunst- en cultuurliefhebbers die er tentoonstellingen organiseren en workshops houden. Tijdens de bijeenkomst van workshopleider Marc Boon maken de cursisten een apparaatje dat rfid-tags ontmaskert: de rfid-sniffer.
Wanneer Boon laat weten dat de bijeenkomst gaat beginnen, kiezen de deelnemers een plaats aan de tafels die in u-vorm staan opgesteld. Iedereen is voorzien van soldeergerei en een pincet. Tijdens het voorstelrondje waarmee de workshop begint, blijkt dat het om een gemengd gezelschap gaat.
Tussen de zeventien deelnemers bevinden zich onder meer een techniekliefhebber, een grafisch ontwerper en een student mediatechnologie. Ook de echte ict'ers zijn aanwezig. Naast elkaar zitten een ontwikkelaar en een information security professional. Aan dezelfde tafel zit ook Arnd Marijnissen, een lange jongen met een paardenstaart. ‘Ik ben eigenlijk een generieke technerd', aldus de in het grijs geklede ict'er die bij internetprovider XS4All werkt.
Trilhanden
De achtergronden van rfid zijn voor hem gesneden koek, maar voor wie minder bekend is met de technologie houdt Boon een korte presentatie. Over de mogelijkheden van rfid en over de voor- en nadelen ervan. Daarna legt hij uit hoe de rfid-sniffer werkt die de aanwezigen gaan maken. Het apparaatje bestaat uit een analoog circuit dat bevestigd is op een plastic kaartje. Bij het indrukken van een switch zendt het circuit een radiofrequentie uit. ‘Rfid-tags maken gebruik van die frequentie', aldus Boon. ‘De sniffer signaleert dat waardoor er een lampje gaat branden.' Tenminste, als het goed is, want het in elkaar zetten van de sniffer blijkt lastig karweitje.
Na een korte uitleg gaan sommigen meteen aan de slag. Minder handige deelnemers kijken de techniek af bij hun collega-soldeerders of staren nog wat wazig naar het soldeerapparaat. De pincet die iedereen bij aanvang kreeg, blijkt geen overbodige luxe. De onderdelen die op de sniffer gesoldeerd moeten worden, zijn slechts enkele millimeters groot. Precisie is geboden.
Een meisje met kort bruin haar en een grijs vest buigt zich over het soldeergerei. Nadat ze de juiste temperatuur van het apparaat heeft ingesteld, neemt ze aarzelend de soldeerbout uit het apparaat. Nu moet er dus gesoldeerd worden. ‘Ik heb ontzettende trilhanden', moppert ze zachtjes tegen zichzelf. Veel aandacht wordt er niet aan besteed, want ook de andere soldeerders zijn geconcentreerd aan het werk. Het soldeergerei in de ene hand, het pincet in de andere. Bij techneut Marijnissen lijkt het van een leien dakje te gaan. ‘Hopla', zegt hij tevreden wanneer hij weer een onderdeeltje heeft vastgemaakt.
Snel solderen
Toch blijkt niet iedereen even handig in dit karweitje. Het meisje met het grijze vest raakt al snel achter op de rest. Ze vraagt zich af of ze de diode wel goed heeft vastgemaakt. Met een wazige blik kijkt ze naar het soldeerwerk van een medecursist. Boon schiet te hulp. ‘Dat is wel wat veel soldeermiddel', zegt hij terwijl het plastic kaartje onder een lamp met ingebouwd vergrootglas houdt. Als hij zijn cursist geholpen heeft, loopt hij verder. ‘Je moet snel solderen', zegt Boon tegen de groep. ‘Anders branden de onderdelen door.'
Na een paar uur priegelen is het moment aangebroken waar het allemaal om draait: het testen van de sniffer. Deelnemers drukken op de knop op het plastic kaartje en houden hun bank- en bibliotheekpasjes ervoor. Sommige cursisten hebben succes: het rode lampje brandt en de aanwezigheid van rfid is vastgesteld. Een groot deel van de groep echter, moet nog een beroep doen op de vaardigheid van begeleider Boon. Veel deelnemers hebben ergens een onderdeel niet goed vastgesoldeerd, waardoor het circuit niet werkt.
Drankwinkel
Terwijl het aan Boons tafel steeds drukker wordt, hebben Marijnissen en de andere technici het vooral druk met het bespreken van rfid in het algemeen. Marijnissen: "Je kunt ontzettend veel met deze technologie doen. Stel je bijvoorbeeld eens voor dat het ziekenhuis via rfid op de hoogte gehouden wordt van de aankopen die een patiënt doet bij de drankwinkel. Ook zouden terroristen rfid kunnen gebruiken om bijvoorbeeld een bom af te laten gaan. Alle technologie kan op goede en slechte manieren gebruikt worden."
Terwijl de ict'ers verder fantaseren over de mogelijkheden van rfid, zijn de andere cursisten nog bezig met het aan de praat krijgen van hun sniffer. Met de hulp van Boon lukt het. Aan het eind van de middag gaat iedereen met een werkende sniffer naar huis.
Over de RFID-sniffer
De rfid-sniffer detecteert 13.56MHz-tags. Dit is de variant die gebruikt wordt in bijvoorbeeld ov-chipkaarten, bibliotheekpasjes, kleding en sommige bankpasjes. De sniffer kan alleen deze zogeheten ‘high frequency-tags' opsporen. Low frequency wordt vooral gebruikt om huisdieren van een chip te voorzien of voor industriële toepassingen.
De opmerking over ziekenhuizen was (ook) bedoeld om aan te geven hoe de techniek misbruikt zou kunnen worden. Het voorbeeld betrof hier de situatie waarbij een zorgverlener bijvoorbeeld hulp zou weigeren aan een patient als te zien zou zijn dat de patient in de zieken-huis winkel een fles drank of rookwaar had gekocht voor zichzelf.
Je zou het aan de andere kant weer naar een positief voorbeeld kunnen draaien als je het gebruikt voor het tracken van uitgedeelde geneesmiddelen aan patienten waardoor je een (beter dan nu) overzicht hebt van welke middelen er precies bij een patient in gebruik zijn om zo ook interactie tussen verschillende middelen te kunnen detecteren en voorkomen.
Punt blijft in iedergeval dat, RFID, als techniek niet per definitie ‘slecht’ of ‘goed’ is. Zoals de ontdekking van buskruit of de ontrafeling van DNA ons dagelijks nog goede EN slechte dingen geeft. Wat van belang is (en blijft) is dat we als maatschappij onszelf actief blijven bemoeien met hoe diverse technieken ingezet en ons leven veranderen/verbeteren/verslechteren. Het is van levensbelang dat er mensen actief zijn (en blijven) die zich bemoeien met/tegen technische ontwikkelingen zodat ze niet uitgroeien tot ‘magische dingen waar niemand eigenlijk meer van weet hoe het werkt en wat de gevaren/voordelen zijn’.
Daarnaast is solderen en prutsen met electronica natuurlijk ook gewoon hardstikke kei-leuk…
Ik ben benieuwd wanneer ze een WIFI, GSM, UMTS, DECT, DIGITENNE sniffer gaan ontwikkelen in deze workshops.
Das een heel leerzaam apparatje wat de electromagnetische vervuiling kan meten van alle draadloze em vervuiling.
Mogelijke afzetmarkt: Groningen stad 🙂
“Punt blijft in elk geval dat, RFID, als techniek niet per definitie ‘slecht’ of ‘goed’ is”
In de huidige staat vind ik RFID wel per definitie slecht, want ’t systeem is momenteel zo lek als een mandje en zorgt voor grote privacy-problemen.