Als we de recente berichtgeving rondom SaaS moeten geloven, is SaaS de heilige graal van de software-industrie. Leveranciers van SaaS-oplossingen doen het overkomen alsof SaaS alle problemen doet oplossen en men maar beter vandaag nog de on-premise software overboord kan gooien. Niets meer op de lokale computer, maar alles in bereik via de internetverbinding.
Maar er is ook een tegengeluid. Recentelijk nog publiceerde Gartner vijf stellingen over SaaS, met daarin een kritisch geluid over SaaS. Tijd om een aantal mythes rondom SaaS op een rijtje te zetten:
1. Met SaaS betaal ik nooit meer te veel voor mijn software
Door besparingen op investeringen in infrastructuur en onderhoud is dat wellicht zo in de eerste twee jaar na aanschaf, maar daarna kunnen de kosten oplopen. SaaS is dan vaak niet goedkoper.
2. Met SaaS heb ik altijd en overal toegang tot mijn software
Totdat de internetverbinding wegvalt. Daarnaast zijn veel SaaS-oplossingen nog niet geschikt voor gebruik op de pda of mobiele telefoon, dus wordt werken onderweg lastig.
3. Met SaaS heb ik geen omkijken meer naar mijn software
Met SaaS hoef je inderdaad geen lokale software of updates meer te installeren, maar het aansturen van de softwareleverancier kan meer tijd kosten dan gedacht, zeker wanneer er storingen zijn.
4. Met SaaS heb ik mijn software snel geïmplementeerd
De implementatie, niet slechts de installatie, kost vaak meer tijd dan gedacht, ondanks de belofte van leveranciers. Zeker bij complexe toepassingen gaat er regelmatig meer tijd overheen dan geanticipeerd.
Dus geen pure SaaS-oplossing, maar wat dan wel? Terug naar het ‘ouderwetse' on-premise, ofwel software die op de computer van de lokale gebruiker is geïnstalleerd. Nee, want wat te doen als de computer crasht of gestolen wordt? En wat als gebruikers ook onderweg, vanaf een andere device, toegang willen hebben tot hun gegevens? Daar voorziet on-premise niet in.
Zoals vaker is de gulden middenweg de beste oplossing. De naam: software en services. Software die lokaal geïnstalleerd is, maar tegelijkertijd overal en altijd volledig toegankelijk is via een internetverbinding. Een concept dat volledig uitgaat van de wensen van de eindgebruiker.
Dave Kroder, country manager Nederland, Mamut Software
Saas is niet zaligmakend, natuurlijk niet. Of Saas voor een organisatie zinvol is, kan niet generiek beantwoord worden. Dat is helemaal afhankelijk van de business case van de organisatie. De mythes die de auteur opvoert zijn natuurlijk niets anders dan verkooppraat van leveranciers. En het is altijd gezond om die met enige argwaan tot je te nemen, omdat de leverancier immers ook zijn eigen belangen dient. De analyse van de ‘mythes’ door de auteur gaan helaas niet verder dan algemeenheden. Voor sommige situaties kunnen ze (deels) van toepassing zijn en voor andere situaties kunnen ze weer (deels) niet relevant zijn. Om op basis van dergelijke algemeenheden een generieke ‘beste oplossing’ aan te dragen, vind ik erg ver gaan, en ik vraag me af of ik niet net een stukje verkooppraat van een leverancier heb gelezen.
5. Als je MOT krijgt met mijn SAAS leverancier, valt mijn bedrijfsvoering acuut uit de lucht!
Ben u voorbereid op een ACUTE afsluiting van uw saas-services. Wat is uw backup mogelijkheid, mocht dit zich voordoen? Of is het “gone in 60 seconds from cyberspace” en u met de gebakken SAAS-peren?
6. Wie zegt dat jouw bedrijfsgegevens ECHT SAFE zijn in handen van een SAAS-leverancier?
– Vertrouwen is goed, eigen controle is beter zij mijn ouwe sergant altijd, check check, doublecheck.
– In god(voor zover ie bestaat) we Trust
all other Verisign (chip), DigID, OpenID, Biometrics
7. Met SAAS heb ik een acute vendor lockin!
JA en dan… jij jij acuut vast aan de belemmeringen van je SAAS-leverancier. Maak toch zelf je software, dan blijf je vrij en onafhanklijk, en je steekt extra kennis op om in de toekomst je eigen ictboontjes te doppen.
8. Is je SAAS applicatie bestand tegen de komende overheidscensuur en KLPD-filtering van internet?
Zoals altijd is de waarheid en onwaarheid over SaaS een kwestie van met wie je zaken doet. De eerste mythe waarover niemand spreekt is dat er een aantal maturity levels (4) binnen het SaaS concept zijn. Het merendeel van de leveranciers haalt maturity level 3 nog niet eens (applicaties multi-tenant aanbieden). Daarbij zijn kosten met betrekking tot licenties afhankelijk van het feit of de SaaS leverancier een actief upgrade beleid voert. In die zin kan SaaS werken wel degelijk goedkoper uitpakken. Het implementatie traject van de leverancier en de kosten die daarvoor betaald moeten worden is in mijn optiek een kwestie van strak onderhandelen. De beheersoptiek zou gedekt moeten zijn door een duidelijke SLA. Met name dit laatste is lang niet altijd goed geregeld. Met name daar valt voor beide kampen nog een hoop te leren. SaaS is inderdaad niet het antwoord op alle business issues. SOftware PLUS Services is dat echter ook niet. Je wordt in de laatste variant zelfs gedwongen om twee omgevingen te (laten) onderhouden. Wie gaat dat betalen? En wat heeft dat voor consequenties voor mijn licenties en beheers organisatie? Wellicht iets om in een volgende column wat nader op in te gaan.
Het is een waarheid als een koe dat, om Cruijff te parafraseren, ‘elk voordeel hep zijn nadeel’. Uiteraard ben je afhankelijk van je leverancier van de services, van de bandbreedte en niet te vergeten elektriciteit.
Alle genoemde opmerkingen kun je ook toepassen op gewone software die je op je eigen server installeert. Ik durf echter de weddenschap wel aan dat de beschikbaarheid van Salesforce.com of Gmail hoger ligt dan het gemiddelde CRM of Email pakket dat door je eigen systeembeheerder in de lucht wordt gehouden. Daarnaast is het een groot voordeel van SaaS dat je diensten van verschillende SaaS leveranciers aan elkaar kunt koppelen, zoals met Gmail en Salesforce.
Het klopt dat beide aanpakken hun voor- en nadelen hebben. Maar om met Cruijff te zeggen: ‘je moet altijd zorgen dat je een doelpunt meer scoort als je tegenstander’! Volgens mij scoort SaaS steeds meer doelpunten en wint de wedstrijd.
Wat elke besluitvormer zich moet realiseren bij het afnemen van SaaS is dat zijn bedrijfsprocessen veranderen. Werknemers moeten op een andere manier hun werk doen. Het is dus niet alleen een technische verandering, maar ook een organisatorische. Als dit niet herkend wordt is de slagingskans van deze verandering al behoorlijk verkleind. Dit verschilt overigens niet veel met traditionele software en het is dus een mythe dat SaaS hierin verandering brengt.
Een andere misvatting die ik steeds vaker tegenkom is dat SaaS vooral gezien wordt als een applicatie in de vorm van een website. SaaS is veel meer dan dat, het is nu juist niet per se een oplossing maar een distributie model.
Afvragen of SaaS toekomst heeft is hetzelfde als afvragen of het internet toekomst heeft. Het is er nu eenmaal, gaat niet meer weg en wordt steeds groter. Zolang SaaS niet herkend wordt als manier van een service leveren, zullen de misvattingen en mythes blijven bestaan.
Saas biedt een mogelijkheid diensten bieden via het internet. Daarmee heb je de eerste afhankelijkheid al te pakken namelijk de beschikbaarheid. Verbindingen kan niet optimaal zijn, traag of niet mogelijk. Besparing op mogelijke infrastructuur is aan de ene kant mooi meegenomen, maar dat is niet de belangrijkste drijfveer van bedrijven, want dat kan ook met virtualisatie. SaaS kan oplossingen bieden, waarbij bedrijven geen behoefte hebben aan een gelicenseerd pakket (on-premise software) maar aan bepaalde functionaliteit van een dienst. Daarmee is wel weer een afhankelijkheid gecre?erd van Saas. Wat als je meer functionaliteit wilt, terwijl die nog niet aanwezig is of prijs gaat bijvoorbeeld omhoog. Dus afhankelijk van de leverancier wat ook geldt als je bij een en dezelfde leverancier diverse on-premise software (lees klassieke gelicenseerde software) koopt. Kortom heilige graal, nee wel andere mogelijkheden maar met vergelijkbare problemen die we vandaag de dag al kennen van de software-industrie.
Ik ben van mening dat het uitgangspunt hier niet juist is.
Als er gesteld wordt dat iets volledig zaligmakend is, dan is dat natuurlijk bij voorbaat al niet waar. Hetzelfde kun je over de kritieken zeggen, die bij het minste tegenbewijsje al roepen dat het “dus” nooit wat kan zijn.
Het belangrijkste is om bij SaaS te vertrouwen op gezond verstand: Afhankelijkheden, onzekerheden, grijze gebieden….ze bestaan bij alle oplossingen. De kunst is om het werkbaar te houden. Veel kan door vaste procedures, heldere afspraken, certificering en dergelijke onder controle gebracht worden. Mijns inziens worden die mogelijkheden nog lang niet voldoende benut.
Het is dus best goed om dat verder aan te pakken. En dan gaat het nog ergens over in plaats van de ene mythe met de andere te bestrijden.
Iedereen heeft een eigen smaak. Elk bedrijf zijn eigen behoeften en wensen. Het is echter onbetaalbaar om voor elke organisatie een complete maatwerk oplossing te maken en te onderhouden. Volgens mij is de ideale oplossing daarom de kruising tussen SaaS (maar dan wel in de Cloud) en Open Source.
SaaS omdat de klant geen gedoe meer heeft betreffende updates en backups en hij constant kan schalen voor wat betreft het aantal gebruikers. Cloud Computing om onafhankelijkheid van beschikbaarheid van de locatie en daarmee de best denkbare ?high availability? te realiseren. Open Source om de onafhankelijkheid van de leverancier te realiseren.
Met het aangeven van het belang van de ontsnappingsclausule die Open Source biedt, geef ik al aan, dat SaaS (in de Cloud) op zichzelf wellicht ?zaligmakend? zou kunnen zijn, maar dat de afhankelijkheid van de leverancier altijd een bottleneck zal blijven.
Dit zijn zaken die bij mij opkomen bij de het selecteren, implementeren en beheren van een SAAS oplossing:
Betrouwbaarheid van de te leveren of af te nemen dienst en continuiteit moeten kunnen worden gewaarborgd door de SAAS provider.
Gegevens moeten veilig zijn opgeslagen.
SLA’s moeten worden nagekomen door de aanbieder.
De dienst moet te allen tijde beschikbaar zijn.
De SaaS oplossing moet (financiele) voordelen bieden in Beheer, Schaalbaarheid en Onderhoud
Nadelen zoals de afhankelijkheid, de beveiliging en de beschikbaarheid kunnen een risico gaan vormen voor de continuiteit en daarmee een risico worden bij uitbesteding van de aangeboden diensten.
Deze risco’s kunnen worden verlaagd door voorafgaand aan de afname van de Saas dienst goede schriftelijke afspraken te maken betreffende beveiliging en beschikbaarheid etc.
Perfecte (ICT) oplossingen bestaan niet, dus ook geen zaligmakende.
Net als over alle andere ICT oplossingen bestaan er over SaaS veel meningen en ook veel percepties. En zoals de Engelsen zo mooi zeggen perception is reality oftewel de klant heeft altijd gelijk.
Is SaaS goedkoper, onveiliger, heeft de oplosisngen een lager Service Level dan een onpremise oplossing, etc.? Al die vragen zijn met ‘ja’ en met ‘nee’ te beantwoorden. Wat ontbreekt er? Context!
Wat is die SaaS oplossing, hoe is deze geimplementeerd, hoe werkt deze samen met de overige ICT applicaties, wat is het beveiligings model, wat is het kennisnivo van de betrokkenen mbt alle apsecten, etc.
Zonder deze context, vaak klantspecifiek, is het een hypothese. Ook leuk op zijn tijd, maar het draagt weinig bij aan de oplossing voor de klant/gebruiker en doet misschien ook wel onnodig afbreuk aan de reputatie SaaSoplossingen.
Mijn advies zou zijn maak de discussie/probleemstelling concreet en liefst klant of oplossingspecifiek. Pas dan komen de juiste vraagstukken boven en zijn de oplossingen soms dingen waar je best verrast over kunt zijn …