‘Open source is klaar voor de zorg’

Open source heeft een geitenwollensokken-imago. Ziekenhuizen en andere organisaties hebben de overstap op open source software nog niet gemaakt. Het Antonius Ziekenhuis in Utrecht besloot er echter wel al toe.

Eigenlijk deed het Antonius Ziekenhuis in Utrecht al heel lang aan open source, vertelt ict-manager Gerrit Krediet. Hij is verbaasd dat het zo groot in het nieuws kwam, toen het ziekenhuis besloot om ook de werkstations op open source software te laten draaien.

Het ziekenhuis zette in 1997 de eerste stappen met open source software toen het begon met een elektronisch patiëntendossier (epd). "We wilden starten met een op internetgebaseerde applicatie. Die was niet te koop en we konden geen hoge kosten maken, dus gingen we zelf aan de slag", zegt Krediet. Het ziekenhuis maakte een applicatie die een Mysql-database gebruikt. "Veel mensen vonden het een te eenvoudige database en snapten niet dat wij daarvoor kozen. Maar het werkt uitstekend en kan aantallen van meer dan een miljoen patiënten aan. We zijn er nog steeds heel tevreden over."

Goede ervaringen

Toen in 2008 bleek dat het verlengen van alle Microsoft-licenties veel geld ging kosten, besloot het ziekenhuis te kijken naar open source software voor de desktop en voor de back-end. "We hadden er goede ervaringen mee." In de eerste fase van het project keek het ziekenhuis naar de mogelijkheden die er zijn. Welke software kan worden vervangen door open source software en welke niet?

Niet alleen naar de applicaties werd gekeken, ook naar de bestandsformaten. Daarvoor zette het ziekenhuis een apart project op. Ict-manager Krediet hanteerde daarbij de standaarden zoals die zijn vastgesteld door de Integrating the Healthcare Enterprise (IHE). Deze organisatie spoort leveranciers aan om open standaarden te gebruiken. Voor röntgenfoto's is dat bijvoorbeeld het Dicom-formaat.

Inrichten van de servers

Toen duidelijk was voor welke standaarden en welke software het ziekenhuis koos, begon het eerste deel van de implementatie: het inrichten van de servers op Linux. "Je hebt dan een periode met twee omgevingen, een van Linux en een van Windows. Na verloop van tijd kun je de Windows-omgeving uitzetten."

Nu zit het ziekenhuis in de fase dat de gebruikers er ook mee gaan werken. Dat zijn 5100 medewekers op 2600 werkstations. Krediet realiseert zich dat het niet lukt om alle gebruikers ineens te laten overschakelen op Linux. Dat doen ze gefaseerd. "We willen niet dat de gebruiker denkt dat hij het opgelegd krijgt." De eerste gebruikers zijn een groepje artsen die met mini-notebooks met Ubuntu met een umts-verbinding aan het bed staan.

"We hebben ze niet verteld dat er Ubuntu opstond. Niemand heeft geklaagd. Het werkte en ze konden mobiel internetten. Dat vonden ze geweldig", aldus Krediet. De volgende groep gebruikers zijn de verpleegkundigen. En dan is er nog een aantal gebruikers die werken met oudere pc's. "Die werken weer als je er Linux op installeert", zegt de ict-manager.

Pc-winkel

Daarnaast werkt het ziekenhuis met een pc-winkel. Gebruikers betalen voor wat ze afnemen. "We willen uiteindelijk de Windows-gebruikers de kosten laten betalen en dat is meer dan de Linux-gebruikers." Zo hoopt de ict-afdeling beetje bij beetje alle gebruikers over te zetten.

Het ziekenhuis denkt flink wat kosten te gaan besparen door de implementatie. "We hebben nu nog startkosten, maar die vallen het eerste jaar weg tegen de vermindering van de licentiekosten", zegt Krediet. Andere kosten die het ziekenhuis maakt, betreffen de opleiding van medewerkers. "Dan investeer je in je eigen personeel. Dat wordt enorm op prijs gesteld."

Specifieke applicaties

Ict-manager Krediet verwacht dat aan het einde van het project ongeveer tachtig procent van de gebruikers op open source software werkt. "Er zijn nog steeds specifieke applicaties die maar op één platform werken", zegt Krediet. Ook niet alle drivers van de randapparatuur werken op Linux. "Dat betekent dat we afscheid moeten gaan nemen van bijvoorbeeld de scanners." Het ziekenhuis hoopt door samenwerking met andere ziekenhuizen, leveranciers te dwingen hun software ook voor Linux beschikbaar te maken.

Maar dan moeten ziekenhuizen wel de voordelen van open source software gaan inzien. "De zorg is klaar voor open source software", zegt Krediet. Toch zijn veel ziekenhuizen en andere organisaties bang om over te stappen. "Het heeft nog steeds het geitenwollensokken-imago. Het wordt niet gemarket. Maar overstappen op open source is helemaal niet moeilijk. Het is helemaal geen hogere wiskunde."