Van digitale berekening naar belastingbrief

De Belastingdienst kampte de afgelopen jaren een aantal maal met ict-problemen. De komende ronde van belastingaangiften lijkt zonder problemen te verlopen. “Het gaat nu goed”, aldus teamleider ict-beheer Fons Gerretsen.

Het terrein van het Centrum voor ICT van de Belastingdienst (B/CICT) lijkt wel een gevangenis. Het grijze gebouw wordt omringd door een groot hek. Dat gaat alleen open als de automobilist zich bij de receptie heeft gemeld. "Hier was vroeger Apple gevestigd", vertelt woordvoerder Marcel Homan, "Het Rijk heeft het gebouw gekocht en geschikt gemaakt voor de Belastingdienst."

In het gebouw is het, wat de beveiliging betreft, niet veel anders. Een bezoeker moet eerst langs twee receptionisten die worden bijgestaan door een nors kijkende bewaker en twee glazen toegangspoortjes, voordat hij voor het ‘kloppend hart' van de Belastingdienst staat, het mainframe. Bovendien ben je dan ook nog gevolgd door een bewaker. "Zelfs ík loop hier niet zonder begeleiding rond", zegt Homan.

Bezoek van de AIVD

De Belastingdienst zoekt nog nieuwe ict'ers. Voordat deze aan de slag kunnen, moeten ze eerst een verklaring van goed gedrag laten zien. "Ze krijgen dan ook maar toegang tot een deel van het proces", vertelt belastinginspecteur Jeroen Roose. Ict-managers of ict'ers die toegang hebben tot meer processen, kunnen de Algemene inlichtingen- en voorlichtingendienst (aivd) op bezoek krijgen voordat ze aan de slag gaan.

Het ‘kloppend hart' mag alleen maar achter glas bekeken worden. "Er zit een aan- en uitknop op. En heel veel stekkers die er niet uit mogen", zegt teamleider ict-beheer Fons Gerretsen. Als het mainframe plat gaat, dan ligt alles plat. Daarom is het mainframe, net als taperobot en de opslag redundant uitgevoerd. Op een tweede lokatie in Apeldoorn staat alles nog een keer. En mocht de stroom uitvallen, dan voorziet een generator het systeem van elektriciteit. "Zolang er nog diesel is, kunnen wij blijven draaien", lacht Gerretsen.

Spannende plek

Het mainframe is geen spannende plek. De ruimte oogt leeg. Op een paar racks van IBM en Sun na, staat verder niets in de ruimte. Vroeger stond de ruimte wel helemaal vol, vertelt Gerretsen. "Maar nu worden de cpu's veel krachtiger. Waar er vroeger per vierkante meter een cpu stond, staan er nu dertig." En ook past de dienst virtualisatie toe. Dit zal niet meer ruimtebesparing opleveren, maar wel efficiënter ict-beheer, denkt Gerretsen.

Alle negen miljoen aangiften komen binnen via een digitaal portaal. Daar wordt gekeken of ze virussen bevatten en daarna worden ze opgeslagen op het mainframe. Vorig jaar raakten nog zevenhonderduizend aangiften kwijt. Dat zal nu niet meer gebeuren, zegt woordvoerder Homan. Het proces is aangepast, waardoor aangiften nu twee keer worden opgeslagen.

Controlruimte

De processen die worden uitgevoerd op de mainframes, worden in de gaten gehouden in de controleruimte. Medewerkers grijpen in als bijvoorbeeld berekeningen niet goed worden uitgevoerd of als gegevens het systeem laten vastlopen. De controleruimte lijkt op een verkeersleiding. Medewerkers staren naar vier schermen waar vooral Dos-applicaties op lijken te staan. Aan de zijkant van de kasten hangen krantenknipsels over de problemen in 2008 bij de Belastingdienst. "Er waren wel computerproblemen, maar dat lag niet aan ons. Dat lag aan DigiD", zegt een van de medewerkers. Het mag dan wel de zenuwruimte van de ict-afdeling van de Belastingdienst zijn, maar de werknemers blijven er rustig. Het is ook niet zo dat een groot alarm afgaat in de ruimte als het misgaat. Gerretsen verwacht voorlopig ook geen grote problemen. "De aangifteronde verloopt goed", zegt hij.

Teamleider Gerretsen krijgt vooral te maken met problemen in verband met de complexiteit van de software en de infrastructuur. "De Belastingdienst heeft al zestig jaar een automatiseringsafdeling", vertelt Homan. "Elk jaar komt er wel een systeem bij dat met de andere systemen met kunnen communiceren." Bovendien moeten ook op de oude programma's nog regelmatig aanpassingen worden gedaan. De dienst wil daarom een soort van schil over de oude systemen leggen, vertelt Homan. Staatssecretaris Jan Kees De Jager stelde al eerder voor dat hij wil dat de Belastingdienst een service-oriented architecture (soa) gaat gebruiken.

Printstraat

Voordat belastingbrieven worden verstuurd vinden er nog een aantal controles plaats. Dat gebeurt eerst digitaal, daarna wordt een klein deel van de brieven geprint. Als de batch goed is, komt de brief terecht in de printstraat, vergelijkbaar met een drukkerij. In de printstraat klinkt constant geluid van drukpersen en af en toe hoor je de radio. In grote aantallen gaan brieven en enveloppen door de verschillende machines. In een hoekje stopt een van de medewerkers brieven en een boekje in snel tempo in een envelop. Er staan tientallen rode kisten klaar met blauwe enveloppen. Klaar om bij de burger op de mat te vallen.