Lagere overheden hoeven zich niet te verantwoorden wanneer ze ze open standaarden niet ondersteunen. Dat blijkt uit een artikel in het open source jaarboek 2009. Een woordvoerder van staatssecretaris Heemskerk ontkent dat het comply-or-explain-principe wordt afgezwakt voor lagere overheden.
Lagere overheden hoeven zich in hun jaarverslag niet te verantwoorden wanneer ze ze open standaarden niet ondersteunen. Dit ‘ comply or explain'-principe, dat onderdeel vormt van het actieplan-Heemskerk, geldt alleen voor de rijksoverheid.
Dat schrijft auteur Hans Sleurink tot slot van een interview met Ineke Schop, de directeur van Nederland Open in Verbinding, in het open source jaarboek 2009. Dat jaarboek werd op donderdag 5 maart gepresenteerd, aan het slot van het jaarcongres van Nederland Open in Verbinding (NOiV). Dat programma moet leiden tot betere interoperabiliteit tussen overheden onderling en burgers door het gebruik van open standaarden, en minder leveranciersafhankelijkheid door het gebruik van open source software.
Sleurink: "Op de dag dat ik het laatste deel van dit hoofdstuk schrijf, 16 februari 2009, heb ik nog eens contact gezocht met Ineke Schop. Had ze intussen antwoord gekregen op die belangrijke vraag? [de vraag: voor welke organisaties geldt het 'comply or explain'-principe nu eigenlijk? Aan wie kan het dwingend worden opgelegd?] Ja, er bleek nu duidelijkheid te zijn. Het formele standpunt is nu dat het actieplan alleen dwingend is voor het Rijksniveau."
Een woordvoerder van staatssecretaris Heemskerk ontkent dat het comply-or-explain-principe wordt afgezwakt voor lagere overheden. Edwin van Scherrenburg: "De staatssecretaris komt binnenkort met een voortgangsrapportage over het plan Nederland Open in Verbinding, waarin hij juist aangeeft extra aandacht te willen geven aan lagere overheden."
Het NOiV bleek vrijdag niet bereikbaar voor commentaar.
Pas toe of leg uit
Staatssecretaris Frank Heemskerk stuurde eind november een formele instructie voor de uitvoering van het actieplan aan rijksoverheden. In die richtlijnen valt te lezen dat niet met het plan Heemskerk rekening hoeft te worden gehouden voor aankopen onder de vijftigduizend euro. Daarnaast is gebruik van open standaarden alleen verplicht als die ‘voldoende gangbaar zijn.' Omdat dat een rekbaar begrip is, bestaat er een lijst met standaarden waarvoor dit wel geldt. Deze staat sinds maart 2008 online en wordt twee keer per jaar bijgewerkt.
Tot de redenen die overheden kunnen aanvoeren om niet te kiezen voor open standaarden vallen ‘onvoldoende aanbod', ‘onvoldoende veiligheid', ‘onvoldoende zekerheid bij functioneren' of ‘andere redenen van bijzonder gewicht'. " Bij de laatste categorie zal het praktisch gezien gaan om aspecten van geld, tijd of capaciteit" , zo vermelden de richtlijnen.
Update
13:00. De woordvoerder van staatssecretaris Heemskerk ontkent dat het comply-or-explain-principe wordt afgezwakt voor lagere overheden: "De staatssecretaris komt binnenkort met een voortgangsrapportage over het plan Nederland Open in Verbinding, waarin hij juist aangeeft extra aandacht te willen geven aan lagere overheden." Het NOiV bleek vrijdag niet bereikbaar voor commentaar.
Open source software
Er zijn vele soorten open source software. Wat ze allemaal gemeen hebben is dat iedereen de oorspronkelijke code mag inzien en wijzigen, en iedereen de oorspronkelijke software onbeperkt mag gebruiken en kopiëren. Het bijzondere aan een programma met GNU General Public License (GPL)-licentie, is dat als een programmeur er iets aan verandert, hij dat gewijzigde programma bij verspreiding ook weer onder een GPL-licentie moet uitbrengen. Als iemand daarom vraagt, moet hij in dat geval de broncode opnieuw vrijgeven.
Maar er zijn ook open source-licenties waarbij dat niet hoeft. Soms staat een licentie bijvoorbeeld toe dat een ander de broncode wijzigt, maar vervolgens om die nieuwe broncode een hek zet. Dan is het dus geen open source-software meer en hoeft die software ook niet meer gratis te zijn. Veel commerciële software is op die manier ontstaan. De marketingafdeling van een bedrijf heeft dan om een bepaald onderdeel van open source software een strik gedaan en verkoopt dat als pakket op de markt. Zo zijn er allerlei soorten licenties, die allerlei verschillende acties toestaan en/of verbieden.
Open standaarden
Open standaarden zijn ICT-standaarden die iedereen vrij mag gebruiken. Een voorbeeld is het ODF (Open Document Format), een standaard voor het uitwisselen van onder meer tekstbestanden.
Actieplan Nederland Open in Verbinding (NOiV)
In december 2007 werd het actieplan ‘Nederland in open verbinding' door de Tweede Kamer aangenomen. Het plan van PvdA-staatssecretaris Frank Heemskerk heeft tot doel het gebruik van open standaarden en open source software bij de (semi-)publieke overheid te versnellen. Heemskerk wil de interoperabiliteit binnen de overheid vergroten door het gebruik van open standaarden en de afhankelijkheid van leveranciers te verminderen door het gebruik van open source software. Zo wil hij bovendien een ‘gelijk speelveld op de softwaremarkt bevorderen'.
Onderdeel van het actieplan is de invoering van een ‘comply-or-explain and commit'-principe, dat voorschrijft dat overheden (rijksdiensten vanaf april 2008 en overige overheden en instellingen vanaf december 2008) zich moeten verantwoorden wanneer ze open standaarden niet ondersteunen en moeten beloven dat in de toekomst wel te doen. Op januari 2009 moeten er daarnaast implementatiestrategieën zijn geformuleerd voor de aanbesteding, inkoop en het gebruik van open source software door alle ministeries. Een jaar later moeten die er ook zijn voor semi-overheden in het onderwijs, de zorg en de sociale zekerheid.
Tot slot schrijft het actieplan voor dat ODF uiterlijk in januari 2009 wordt ondersteund door alle ministeries en ‘mede-overheden'. De OpenDocument-indeling (ODF) of het OASIS Open Document Format for Office Applications, zijn een open standaard voor het opslaan en uitwisselen van tekstbestanden, rekenbladen, grafieken en presentaties.
kortom: wederom een papieren tijger in de dierentuin die de Nederlandse politiek heet.
Duidelijk voorbeeld van geen ballen hebben. Dit had leveranciers kunnen bewegen naar een open oplossing maar nu zal alles bij het oude blijven in gemeenteland vrees ik.
De door Microsoft betaalde lobby heeft weer resultaat behaald.
De overheid moet geen richtlijnen hanteren en de markt zijn werking laten doen. MicroSoft Kantoorautomatisering is overigens wereldwijd zo breed gebruikt dat het als een volledig open product beschouwd mag worden. Waarom zou je wat anders gebruiken???
Ik heb toch de indruk dat in dit artikel de begrippen open standaarden en open source weer eens door elkaar worden gehaald.
In ieder geval het gebruik van open standaarden zou ook voor de decentrale overheden moeten gelden.Ik vraag me ook af of dat niet ook al het geval is. Met het NationaalUitvoeringsProgramma heeft de VNG toch ingestemd? KING kan beginnen met een basis van bestaande open standaarden waarvoor dit geldt en dit dan actueel houden op basis van de marktontwikkelingen en/of wat wenselijk is voor realisatie van de E-overheid. Want dat is waar we het uiteindelijk voor doen.
Open source is een ander verhaal. Daar hangt het toch van je eigen ambitie en bestaande situatie af hoever je daarin wilt gaan. In mijn optiek is het wel verstandig om daar waar het kan open source te gebruiken, aangezien je dan voor ontwikkeling, onderhoud en beheer niet afhankelijk ben van 1 leverancier. Maar dan moet je wel de hype van de blijver kunnen onderscheiden en goed opdrachtgeverschap kunnen voeren.
M.b.t. de reactie over Microsoft: Open source is dat zeker niet, dat is ??n van de kernpunten van alle juridische acties. Als het een open product zou zijn, was er veel meer mogelijk geweest in de interactie met andere (bedrijfs)applicaties dan nu. En van open standaarden houden ze ook niet, anders hadden ze ODF wel geaccepteerd en niet hun eigen variant verzonnen. Dat het de marktleider is in kantoorautomatisering en veel tevreden gebruikers kent, bestrijd ik niet, maar heeft hier niet zoveel mee te maken.
@CIO
Wat het woord open betekent in samenhang met standaards is klaarblijkelijk te moeilijk.
Misschien meer Computable lezen en ook eens de links aanklikken.
Het is jammer dat de overheid niet de moed heeft een verandering dat beetje druk te geven om eindelijk geld te besparen dat beter in zinnige zaken gestoken kan worden als in licenties voor te dure produkten waarvan de meeste gebruikers sowieso slecht 10% van de mogelijkheden gebruiken.
“Staatssecretaris Frank Heemskerk stuurde eind november een formele instructie voor de uitvoering van het actieplan aan rijksoverheden.”
Dit is dus een instructie aan het rijk waarin staat hoe ze moeten omgaan met comply or explain.
Dan lees ik in het betreffende interview dat mevrouw schop op een vraag naar die rijksinstructie zegt dat dit deel van het actieplan (dus de rijksinstructie) alleen geldig is voor het rijk. Dat is niet vreemd want ook in het actieplan staat dit al aangekondigd: de instructie dient alleen als een voorbeeld hoe de medeoverheden zouden kunnen omgaan met het comply or explain principe. Dat zegt dus niets over hoe ze uitvoering moeten gaan geven aan het comply or explain principe dat inderdaad is opgenomen in dat andere plan: NUP.
@jan H, Laten we hopen dat de richtlijnen voor gemeenten voor het comply or explain principe dan in het NUP wel goed zijn uitgewerkt. Het principe is een minimale basis voor betere gegevens uitwisseling binnen en tussen gemeenten en andere overheden.
Geen enkele gebruiker van software hoeft de wereld te verbeteren, en het is nog maar de vraag of dat lukt met open source software. Open standaarden kunnen daar wel aan bijdragen en het is dan ook terecht dat open standaarden een must zijn. Over open source moet je nadenken. Als een MS oplossing beter is dan mag je die gewoon gebruiken, zelfs wanneer de licentie duurder is, want het belangrijkste is dat je je werk goed kunt uitvoeren. Geen illusies, en zo heeft NOiV het volgens mij ook omschreven en bedoeld.