BSA lobbyt voor aanpassing open standaarden

Iedereen kent de BSA als de software-politie. Dat de belangenorganisatie ook een sterke lobby-tak heeft, is veel minder bekend. Zowel op Europees als nationaal niveau verzet de BSA zich tegen een definitie van open standaarden waarin geen plaats is voor de de facto standaarden van zijn leden.

De BSA, kort voor Business Software Alliance, kennen we vooral als de licentie-politie. Heb je als bedrijf je software-licenties niet op orde, dan loop je het risico na een inval door de BSA een fikse schadevergoeding te moeten betalen. Daarnaast profileert de BSA zich als voorvechter van veilig computergebruik. De organisatie spreekt zelf echter van marketing, waarmee ze suggereren dat deze activiteit vooral bedoeld is om ook een sympatieker gezicht naar de buitenwereld te kunnen tonen.

Nauwelijks bekend is dat de BSA ook een lobby-tak heeft die zowel op Europees als op landelijk niveau actief is. "De BSA houdt zich bezig met technologiebeleid, waaronder ook aanschafbeleid." Dat zegt Francisco Mingorance, verantwoordelijk voor government & public affairs in Europa. Hij geeft aan te lobbyen bij de Europese Commissie, maar zich ook bezig te houden met wat er hier bij de Nederlandse overheid gebeurt op het gebied van open standaarden en open source.

Grote belangen

De BSA maakt zich in het bijzonder druk over het nieuwe European Interoperability Framework (EIF), waarvan afgelopen zomer een eerste versie werd gepubliceerd. Nog voor het voorjaar moet de definitieve richtlijn verschijnen. De EIF definieert de voorwaarden waaraan (open) standaarden straks moeten voldoen willen ze door de Europese overheden gebruikt kunnen worden. Het Nederlandse beleid (vastgelegd in het actieplan Nederland Open in Verbinding) is daar een afgeleide van. Een Europese ambtenaar vertelde dat na die eerste publicatie meer dan vijftig bedrijven over de Idabc (Interoperable Delivery of European eGovernment Services to public Administrations, Businesses and Citizens) heenvielen. Juist vanwege die enorme gevoeligheid wil men echter niet inhoudelijk praten over de druk die door commerciële partijen wordt uitgeoefend.

Mingorance windt zich met name op over de veel te strikte definitie van het begrip open standaard. "Wij vinden dat de keuze voor software gebaseerd moet zijn op de kosten, de functionaliteit en andere belangrijke criteria waarop producten zich van elkaar onderscheiden. We zijn tegen aanschafbeleid waarbij bepaalde leveranciers worden uitgesloten. Daarmee verlies je de mogelijkheid te kiezen wat het beste voor je is. Wat als de overheid tegen je zou zeggen dat je geen geel t-shirt mag dragen en geen Fiat mag rijden?" De overheid zegt in de EIF echter niets over wat zijn burgers mogen of moeten; het gaat over de overheid zelf. En bedrijfskleding of een kledingvoorschrift voor de eigen werknemers (of een aanschafbeleid voor ict-middelen!) is in het bedrijfsleven heel gebruikelijk.

De facto standaarden

Om zijn argumentatie te ondersteunen, heeft de BSA een lijst gemaakt van veelgebruikte standaarden die onder de nieuwe richtlijn niet meer gebruikt zouden kunnen worden. Daarop staan bijvoorbeeld CD-ROM, GSM en MP3. Als je het overzicht bekijkt, kun je inderdaad niet anders concluderen dan dat het veelal niet om open maar om de facto standaarden gaat. De enige verrassing zijn een paar (inter)netwerk-standaarden van de IETF (Internet Engineering Task Force). Die zouden volgens de BSA niet aan de Europese definitie van open standaarden voldoen omdat zaken met betrekking tot Intellectual Property (IP) slechts zijn geregeld op basis van redelijkheid en gelijke toegankelijkheid. Voorwaarden met betrekking tot royalty's en hergebruik hebben volgens Mingorance echter niets te maken met openheid.

In de open source gemeenschap denkt men daar echter anders over. Red Hat en andere Linux-bedrijven leveren bij hun distributies bijvoorbeeld geen ondersteuning voor MP3, juist omdat die standaard strijdig is met de algemeen aanvaarde voorwaarden voor openheid. Gebruikers kunnen de MP3-tools apart installeren of – liever nog – gebruik maken van het open formaat Ogg Vorbis.

Planeconomie

"Ondernemingen moeten hun investeringen in R&D terug kunnen verdienen," aldus Mingorance. "Dat is waarom bedrijven als Philips zo tegen deze ontwikkeling te hoop lopen. Je hoeft alleen maar naar China en India te kijken om te zien wat daarvan de gevolgen zijn." Mingorance trekt zelfs een vergelijking met de planeconomie van de oude Sovjet Unie. "Wij willen dat overheden hun aankoopbeslissingen nemen op basis van een kosten-baten-analyse, niet op basis van ideologie. Daarmee ondermijn je de vrije markt. Als het beleid zou zijn om alleen producten van Microsoft te kopen, dan zouden we ons daar net zo hard tegen verzetten."

Of dat laatste waar is, valt echter te betwijfelen. Er worden regelmatig aanbestedingen gepubliceerd waarin expliciet om Microsoft-producten wordt gevraagd, ondanks dat dat tegen de regels is. Concurrerende leveranciers die hierop worden geattendeerd kijken echter wel uit om de aanbesteder hierop aan te spreken. Daarmee rijden zij immers hun eigen klanten in de wielen. Onlangs maakte IBM uiteindelijk onder druk van open source voorvechters bezwaar tegen een dergelijke aanbesteding van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Deze was daarop gedwongen zijn tender terug te trekken.

Valsspelers

Ook op de andere argumenten van de BSA valt af te dingen. Zo betoogt men binnen de open source gemeenschap dat kapitaal-intensieve standaarden als GSM binnen de ict nauwelijks voorkomen. Voor andere standaarden zijn alternatieven beschikbaar of te bedenken. Goed voorbeeld van dat laatste is het PNG-formaat voor plaatjes. Dat is meer dan tien jaar geleden specifiek ontwikkeld als open alternatief voor het GIF-formaat, nadat Unisys met de sterk toegenomen populariteit van het web over het betalen van licentiegelden begon.

Hetzelfde geldt voor de markt. Ondanks dat Mingorance benadrukt dat elke deelnemer binnen de BSA een gelijke stem heeft, wordt de belangenorganisatie vooral geassocieerd met Microsoft. Deze leverancier, maar ook andere leden van de BSA, gebruiken hun gesloten formaten vooral om een lock-in voor hun klanten te creëren. En die afhankelijkheid voor zowel de duurzame opslag van informatie als de interactie met zijn burgers is precies de reden dat overheden met open standaarden en open source aan de slag willen. De malversaties bij de standaardisatie van OOXML laten zien hoe groot de belangen en de macht van de industrie zijn. Bovendien kun je je afvragen of een monopolist die meerdere malen veroordeeld is tot het betalen van enorme boetes wegens het overtreden van de spelregels nog recht van spreken heeft als het over een eerlijke marktwerking gaat.

IBM spreekt met gespleten tong

IBM profileert zich bij uitstek als voorvechter van open standaarden en open source software. Het bedrijf zit bij dit soort discussies dan ook regelmatig recht tegenover de BSA. Tegelijkertijd is IBM zelf echter ook lid van de belangenorganisatie. Deze tegenstelling tussen de groots opgezette marketing-campagnes enerzijds en het lobbywerk anderzijds doet sterk afbreuk aan IBM's geloofwaardigheid.

IBM wil niet inhoudelijk ingaan op vragen omtrent het BSA-lidmaatschap. Wel zegt een woordvoerder dat het bedrijf een eenduidig standpunt uitdraagt. Volgens Mingorance van de BSA is dat echter niet waar. "IBM heeft een enorm portfolio. Voor sommige producten, bijvoorbeeld de mainframes, volgen zij de strategie van de gesloten software. Voor andere, waar ze vooral diensten verkopen, spreken ze zich erg uit voor open software. Het ligt er maar aan wie je binnen IBM spreekt. Maar ze zijn nog steeds lid van de BSA en staan als zodanig voor honderd procent achter onze standpunten.