Op dit moment wordt de markt overspoeld door aanbieders van collaboration software. De meesten betreffen point oplossingen van relatief kleine aanbieders die zich bovendien binnen collaboration ook nog eens proberen te specialiseren. Wat zijn nou eigenschappen van deze markt die potentiële klanten in hun overwegingen mee moeten nemen?
Vorig jaar november presenteerde Gartner voor het eerst een Magic Quadrant voor de Collaboration-markt. Voor degene onder ons die vaker zo'n schematische weergave van een markt langs zien komen, was het een plaatje dat op zijn minst de wenkbrauwen deed fronsen. Het complete kwadrant linksonder (lage ability to execute, beperkte visie) was volgestouwd met allemaal leveranciers met hippe dotcom-achtige namen. Staan we weer aan de vooravond van een hype, of is er iets anders aan de hand.
Duidelijk is dat collaboration een belangrijke katalysator kan zijn voor het verhogen van het rendement van informatie. Daarmee kunnen collaboration-projecten een basis leggen voor het op een meer gestructureerde wijze oppakken van ongestructureerde informatiestromen. Aan de ene kant faciliteren deze tools een hele vrije vorm van communicatie en informatieuitwisseling, tegelijkertijd wordt er wel van alles vastgelegd, beheerd en ontsloten.
Het is ook duidelijk dat veel goudzoekers hier een aantrekkelijke markt in zien, ook vanuit ecm perspectief. Collaboration projecten zijn relatief snel op de rails gezet, resulteren ook vrij snel in aantoonbare voordelen, kennen een relatief hoog WOW-effect (gebruikersacceptatie!) en vergen relatief lage investeringen, vergeleken met volwaardige ecm-rajecten. Bovendien leent het onderwerp zich door de standaardfunctionaliteit vrij goed voor een SaaS benadering.
Vanuit mijn onderneming (VLC) hebben we onderzoek gedaan naar de tools die in de markt te verkrijgen zijn. We begonnen met een longlist van veertig(!) aanbieders. Uiteindelijk hebben we tien volwassen tools echt diepgaand geanalyseerd, inclusief een open source-aanbieder. Met behulp van tienhoofdattributen (variërend van document sharing, profielpagina's, dashboards, zoeken, et cetera), die ieder waren opgedeeld in twee tot vier subcategorieën (bijvoorbeeld Wiki, persoonlijk archief, versie management, et cetera) zijn we de tools gaan analyseren. Daarbij hebben we ook gekeken naar prijsinformatie. Een whitepaper over de collaboration-markt zal eind van deze maand in het ECM Whitepaper-deel van de Computable-website worden aangeboden.
Wat ons opviel bij deze zoektocht is dat het goed zakendoen is met de verschillende aanbieders. Allemaal zijn ze als woeste cowboys op zoek naar marktaandeel. De achterliggende reden is evident. Zoals de ecm-leveranciers de laatste jaren hun ecm-portfolio bij elkaar hebben gekocht, zo zullen er de komende jaren wellicht ook een aantal acquisities in de collaboration markt gaan plaatsvinden. De strijd om marktaandeel is een strijd om aantrekkelijkheid voor kopende partijen als bijvoorbeeld IBM, Oracle, EMC of Microsoft, al hebben deze partijen al vaak een eigen basisoplossing.
Door aan te tonen dat met een specialistische oplossing het mogelijk is de grote platformleveranciers op punten te verslaan, willen de collaboration-leveranciers duidelijk maken dat ze iets kunnen bijdragen aan het succes van ecm-suites, en dus een aantrekkelijke overnamekandidaat zijn.
Voor aanstaande kopers van een collaborationoplossing is een aantal zaken van belang:
- Wat opvalt is dat collaborationoplossingen lang niet zo out of the box werken als je zou mogen verwachten. Vrijwel alle leveranciers rekenen een aardige maatwerk component voor alvorens er uitgerold kan worden. Het heeft dan ook vrij weinig zin om een standaarddemo te vragen, alle leveranciers willen vooraf een lijst van eisen en wensen. Aan de ene kant goed te begrijpen dat men vanuit salesoogpunt een pitch goed wil voorbereiden, aan de andere kant past het niet in het beeld van een standaardapplicatie, zeker niet in het SaaS model. Het grote risico is dat ze hiermee alsnog een vendor lock-in weten te bewerkstelligen. Blijf dus hameren op een standaardimplementatie. Het zelfstandig voortbestaan van de aanbieders is in geen enkel geval te garanderen, als klant wil je er dus ook weer vanaf kunnen.
- Als de maatwerkcomponent onontkoombaar is, reken dan op een eenmalige investering, vergelijkbaar met de jaarlijkse fee voor de SaaS oplossingen. In ons geval zijn we uitgegaan van honderd gebruikers. Grosso modo kwamen we uit op lijstprijzen van 10.000 tot 15.000 euro voor de jaarlijkse fee, en een eenmalig bedrag voor implementatie en uitrol dat ook tot 15.000 euro- kon oplopen. Let wel, dit zijn de beginprijzen, onderhandelen is in de run voor marktaandeel natuurlijk goed mogelijk.
- De verschillende aanbieders hebben allemaal hun eigen visie op waar hun collaborationomgeving het beste inzetbaar is. De ene partij zal het daarom zonde vinden als de oplossing niet wordt toegepast om ook met klanten te communiceren, de ander zal meer gericht zijn op vooral interne communicatie. Uiteindelijk zullen ze allemaal wel op zoek gaan naar een zo breed mogelijke user base, aangezien de meeste leveranciers werken met user based licenties.
- Laat u niet gek maken door de fancy features. De kans is groot dat er zich ergens in uw organisatie al een platformleverancier ophoudt die een collaborationomgeving aanbiedt. Deze worden vaak als add-on aangeboden, waarbij de meest basale variant kosteloos kan worden benut. Als opstap is dat misschien wel een verstandig model, kunt u meteen nog even van een afstandje toekijken hoe de cowboys een slagveld maken van het wilde collaboration westen.
De kans is trouwens groot dat de cowboys zelf al experimenten hebben opgezet. Dus het lijkt zeker een goed idee om deze groep mee te nemen in het vaststellen van requirements voor Corporate strategie ten aanzien van Collaboration. Zij weten immers wat er in de praktijk goed werkt.
Verder: In sommige gevallen kan gratis collaboration software ook een uitstekende oplossing zijn, zie bijvoorbeeld http://sixrevisions.com/tools/15-free-tools-for-web-based-collaboration/ voor een interessant overzicht.
Het op deze wijze vergelijken van producten is een aanpak die reeds vele jaren binnen organisaties worden gebruikt. Op basis van prijs en kwaliteit wordt een keuze gemaakt voor het juiste product. Leveranciers spelen daarop in door een goed prijs/kwaliteit verhouding te bieden voor de door hen geselecteerde doelgroep. Degene die dat het beste doet, pakt het grootste marktaandeel.
In de 2.0 wereld en de wereld van het Nieuwe Werken komt marktaandeel echter op een andere manier tot stand. Keuzes worden niet meer door organisaties gemaakt, maar door consumenten. Leveranciers die de consumentenmarkt voor zich winnen, winnen uiteindelijke ook de zakelijke markt.
Dit heeft met een aantal aspecten te maken:
1. De consumentenmarkt loopt voor op de zakelijke markt, omdat adoptie op internet niet afhankelijk is van de snelheid van besluitvorming en beschikbaarheid van kapitaal en menskracht binnen organisaties. Leveranciers die succesvol in de consumentenmarkt zijn, hebben een belangrijke voorsprong in de zakelijke markt. De medewerkers van bedrijven (die ook consumenten zijn) kennen het product al en hebben er een positieve ervaring mee. Dat maakt implementatie en acceptatie een stuk makkelijker.
2. Collaboration vindt plaats in netwerken die zich nauwelijks iets aantrekken van organisatorische grenzen. Als iedere organisatie zijn eigen pakket en leverancier kiest, moeten kenniswerkers die met meerdere organisaties samenwerken, met veel verschillende pakketten werken. Dat komt het gebruiksgemak niet ten goede. Er zal dus behoefte zijn aan standaardisatie.
3. Het aantal gebruikers van een product bepaalt mede de aantrekkelijkheid van het product. Producten met een groot marktaandeel winnen daardoor makkelijker marktaandeel. Een recept voor het ontstaan van bijna-monopolies, zoals Google voor zoeken en MSN voor chatten.
Kortom om marktaandeel in de zakelijke (en dus betalende) markt te winnen, kun je het best eerst de consumentenmarkt winnen. Dit zorgt ervoor dat organisaties ook jouw product zullen en kiezen. Dat leidt tot een groter marktaandeel. En een groter marktaandeel zorgt voor een beslissende voorsprong om marktleider te worden.
Voor organisaties die een product willen kiezen, betekent dit dat je niet meer primair naar de functionaliteit van producten kijkt. Ze zullen primair naar het huidige gebruik van hun medewerkers op internet moeten kijken. Functionaliteit en prijs blijft natuurlijk belangrijk, maar niet meer doorslaggevend.