De vraag of service oriented architecture onderdeel gaat uitmaken van onze toekomst wordt niet door iedereen met een volmondig ja beantwoord. Sommigen menen zelfs dat soa op sterven na dood is. Oscar Mulders hoort in de dagelijkse praktijk andere geluiden. Er is geen vraag naar soa, maar naar de bedrijfsvoordelen die het oplevert.
Serviceoriëntatie is een onmisbaar element in de moderne bedrijfsvoering. Het maakt het mogelijk om ketens, binnen en buiten de organisatie, zo in te richten dat bedrijven snel kunnen reageren op wisselende omstandigheden. Dat gaat niet zonder slag of stoot en vergt een geheel nieuwe manier van kijken. Een andere visie op organisatie, processen, mensen en ondersteunende middelen.
Coördinatie over de keten
Om snel te kunnen omschakelen in diensten en producten die bedrijven afnemen en leveren, is een modulaire opzet een randvoorwaarde. Zowel in termen van organisatie en processen als ondersteunende automatisering. Serviceoriëntatie is een mechanisme dat in de gehele keten voordelen kan bieden. Voor generieke functies zoals facturatie en aanmanen, waar met minimale kosten geleverd dient te worden. Maar ook voor functies waar onderscheidend vermogen wordt gevraagd, en juist flexibiliteit en korte time-to-market de gewenste eigenschappen zijn.
Bovendien maken serviceoriëntatiemechanismen coördinatie en besturing tussen deze functies mogelijk. Om organisatie, processen en ondersteunende automatisering te kunnen laten aansluiten op de vraag in de markt, is coördinatie over de procesketen een vereiste. Serviceoriëntatie levert de noodzakelijke transparantie en flexibiliteit voor deze coördinatie.
Technologische benadering
Voor veel ict-deskundigen staat in deze verandering de beschikbaarheid van open standaarden centraal. Een technologische benadering die geen recht doet aan de immense voordelen die serviceoriëntatie aan de bedrijfsvoering biedt. Informatie technologie in de breedte en de internetstandaarden maken veel mogelijk, maar voor echte verandering is een parallelle aanvliegroute van business en it nodig.
Lokale business case
De afgelopen jaren bleek dit complexe samenspel in de regel een te grote stap voor organisaties. Initiatieven met een business case die – in de kern – zich afspeelt in de ict, stranden vaak op een lange terugverdientijd in het portfoliomanagement. Projecten die wel standhouden, ervaren veel weerstand, veelal omdat ict-organisaties nog niet klaar zijn om een servicegeoriënteerde omgeving te ondersteunen.
De ervaring is dat serviceoriëntatie fantastische kansen geeft, wanneer het de bedrijfsvoering (business) tastbare voordelen biedt. Dus geen holistische benadering waarbij serviceoriëntatie de heilige graal is. Wel een benadering met een lokale business case die de inzet van serviceoriëntatie legitimeert. In deze benadering is de terugverdientijd overzichtelijk en worden de opbrengsten en kosten van het gehele proces bekeken, inclusief de noodzakelijke ict-kosten. Het onderliggende project dient dan als startpunt voor de organisatie om soa te leren. Op deze beperkte schaal is er ruimte om te leren en kunnen ict en organisatie opschalen op het moment dat ze er klaar voor zijn.
Voorbeeld
Een veelvoorkomend voorbeeld is het traditionele indiensttredingsproces. Welke handelingen zijn nodig om een nieuwe medewerker in te lijven? Traditioneel wordt dit proces gecoördineerd door de 'human resource'-afdeling (p&o) in samenwerking met veel aan coördinatoren, van secretariaten tot management. Zodra HR het personeelsnummer heeft aangemaakt, wordt een scala van activiteiten gestart: telefoontjes, lijstjes en mailactiviteiten. De facilitaire dienst regelt de telefoon en de fysieke werkplek, de it-afdeling zorgt voor ict-voorzieningen en toegang tot systemen. Financiën reserveert een kostenplaats en de administratie van de payroll-organisatie wordt ingericht. Het doorlopen van dit proces vraagt erg veel coördinatie tussen en over afdelingen, uitgevoerd door lijnmanagement, secretariaat en vertegenwoordigers van stafdiensten.
Door in een dergelijk proces serviceoriëntatie in combinatie met business process management (bpm) in te zetten, kan de doorlooptijd en benodigde inspanning gereduceerd worden met wel 40 procent. Bpm in combinatie met serviceoriëntatie van de onderliggende geautomatiseerd diensten, biedt coördinatie tussen en ondersteuning bij alle processtappen. Bijkomend voordeel is dat op ieder moment de status van de aanvraag voor alle belanghebbenden inzichtelijk is. Daarnaast is het systeem flexibel. Elke partij die een interne of externe dienst levert kan zich melden bij dit ‘end-to-end process'. Tot slot zijn hiermee de prestaties van de diensten eenvoudig meetbaar te maken.
Oscar Mulders, TopForce
Hoe kan een SOA succesvol zijn?
Soa is springlevend en succesvol als voldaan wordt aan de volgende lessen:
* Start met soa in een omgeving waarbij de business case voor de (soa-) oplossing binnen de bedrijfsvoering ligt.
* Verkoop geen serviceoriëntatie, maar de expliciete bedrijfsvoordelen die het kan bieden. Op deze manier ligt de legitimatie voor de investering in een soa-oplossing aan de kant waar ze behoort te liggen: de bedrijfsvoering.
* Betrek vanaf uur nul de bedrijfsvoering, uitvoerende ict en gebruikers bij de invoering van een soa-oplossing. De organisatorische veranderingen zijn aan de bedrijfsvoerings- en aan de ict-kant groot. De flexibiliteit en transparantie die soa kan bieden, heeft een behoorlijke impact op de organisatie. Het bouwen en onderhouden van software wordt met de toepassing van soa veel complexer.
* Koppel soa daar waar mogelijk aan business process management. Soa biedt het fundament voor de inrichting van bpm (business proces management).
* Laat je niet remmen door het vaak monolithische karakter van erp-systemen die in veel organisaties de kern van de informatievoorziening vormen. Deze systemen blijken vandaag de dag de universele basisdiensten goed te vervullen, en voldoende flexibel te zijn om te integreren met de bedrijfseigen processen.
