Test: Onverschrokken Ubuntu valt Windows aan

IBM kiest Ubuntu Linux als basis voor zijn kostenbesparende Microsoft-loze desktop. Van Ubuntu is nu een nieuwe versie 8.10 uit voor desktop- en serversystemen. Die geeft Windows op vele vlakken het nakijken.

Canonical, gevestigd in het belastingparadijs van het eiland Man in de Ierse zee, heeft een van de populairste gratis Linux-distributies. Die heet Ubuntu. De rare naam is te verklaren doordat ze oorspronkelijk op basis van Debian werd samengesteld om te kunnen draaien op een goedkope pc. Ubuntu was in de begindagen bedoeld voor het Afrikaanse continent, waar maar heel weinig mensen en gewone pc met Windows erop kunnen betalen. Ubuntu betekent zoveel als ‘menselijkheid naar anderen toe'. Deze Linux-distributie is ondertussen sterk gegroeid. We betwijfelen of recentere versies nog op een heel goedkope pc draaien. Het vereist ongeveer dezelfde hardware als Windows XP.

Lange termijn

Ubuntu heeft geen specifieke Enterprise-edities. Canonical houdt wel rekening met bedrijven. Het brengt om de vier jaar een ‘lange termijn ondersteunde' versie uit, de Ubuntu LTS (Long Term Support) -editie. Begin 2008 is er zo een verschenen: versie 8.04 Hardy Heron. Van Ubuntu verschijnt verder steevast twee keer per jaar (in april en in oktober) een nieuwe versie. Elke niet-LTS-versie wordt sowieso gegarandeerd 18 maanden lang voorzien van beveiligingsupdates. Bij de LTS-edities is dat drie jaar voor desktops en vijf jaar voor servers.

Ook zonder specifieke Enterprise-edities sluit Ubuntu onderhoudscontracten af met bedrijven die daarom vragen. Daardoor is de Ubuntu-distributie ook interessant voor bedrijven. Wil je nog meer zekerheid, dan kun je vanaf 2009 trouwens kiezen voor de op Ubuntu gebaseerde Microsoft-loze desktop van IBM.

Eind oktober 2008 is versie 8.10 'Intrepid Ibex' verschenen. Elke nieuwe versie heeft een naam die begint met de volgende letter van het alfabet. Dit is de negende versie van Ubuntu en heeft bijgevolg een naam beginnend met I. Het is een soort van traditie dat de productnaam van Ubuntu bestaat uit twee woorden: een bijvoeglijk en een zelfstandig naamwoord. De volgende versie zal 9.04 zijn en een naam beginnend met J moeten dragen. We weten nu al dat die 'Jaunty Jackalope' zal heten.

Drie desktop-edities

Er zijn drie verschillende desktop-edities. Ubuntu gebruikt de Gnome desktop, Kubuntu de KDE desktop en Xubuntu de XFCE desktop. Er zijn daarnaast nog twee speciale desktopvarianten: Edubuntu (met Gnome desktop) voor het onderwijs en Gobuntu (ook met Gnome desktop) dat enkel en alleen volledig gratis software en onderdelen bevat.

Welke desktopomgeving je kiest, is een kwestie van smaak. Gnome is voor de meeste Linux-distributies de standaard. KDE doet iets meer denken aan een Windows-desktop. Het is erg uitgebreid, zodat deze desktop het meeste systeembronnen van allemaal nodig heeft. XFCE is de compactste desktop. Gebruik hem als Gnome toch te traag draait. Het is overigens niet nodig om Ubuntu/Kubuntu/Xubuntu opnieuw te installeren als je een andere desktop wil proberen. Je kunt de drie desktops tegelijk installeren, afwisselen tussen de drie en als je een beslissing hebt genomen, de andere twee de-installeren.

Ubuntu heeft ook nog een servereditie. Die heeft geen eigen desktop. Je moet dus vertrouwd zijn met de Linux-opdrachtregel. Positief is wel, dat de server een installatiewizard heeft die je laat kiezen tussen negen verschillende serverrollen. Die mag je ook combineren. Je verkrijgt zo desgewenst een correct geïnstalleerde en geconfigureerde server zonder dat je een opdrachtregelcommando moet typen. Zowel desktops als servers kun je verkrijgen in een 32-bit of een 64-bit versie. Voor de ingebouwde virtualisatie heb je de 64-bit editie nodig en een processor die hardwarevirtualisatie ondersteunt.

Besturingssysteem op een stick

Een van de nieuwigheden van versie 8.10 die ons meteen opviel, is de nieuwe netwerkbeheerder. Die laat alle mogelijke netwerken (kabel, draadloos WAN, Bluetooth en 3G/GSM/UMTS) in tabs zien, zodat je alle instellingen tegelijk kunt nakijken en opslaan. Je kunt met profielen werken, zodat je vlug je netwerkconfiguratie aan je locatie kunt aanpassen. Dat is natuurlijk vooral interessant voor mobiele gebruikers.

Ook nieuw is de mogelijkheid om Ubuntu weg te schrijven op een USB-staaf. In plaats van een worstje op een stokje is er nu dus ook een besturingssysteem op een stick. Je kunt je eigen Ubuntu-desktop overal met je meenemen. Je steekt de stick in een vreemde pc of notebook (ongeacht wat daar verder nog opstaat) en je start je eigen Ubuntu-desktop. Je raakt niet aan wat op de harde schijf van het gastsysteem staat.

Canonical dacht ook aan het omgekeerde: wat als vreemden af en toe jouw pc gebruiken? Ubuntu kent daarom nu gastsessies. Daarmee kun je een niet-ingeschreven gebruiker toegang geven tot een gastsessie. De gebruiker kan dan surfen en eventueel haar e-mail lezen. Zij heeft dan geen toegang tot jouw persoonlijke gegevens of de rest van jouw netwerk. Dit is ook heel bruikbaar voor computers in kiosken of internetcafés.

Zowel de desktop- als de servereditie van Ubuntu bieden nu een versleutelde privédirectory aan. Zodra je inlog, worden die automatisch aangesloten en gedecrypteerd. Log je uit, dan is de inhoud volledig versleuteld en kan dus niemand anders eraan. Dit is een zeer interessante eigenschap voor notebooks. Word je notebook gestolen, dan is gevoelige informatie toch veilig.

Net genoeg besturingssysteem

Ubuntu 8.10 Server is gebaseerd op de JeOS-versie die vorig jaar gelanceerd werd. JeOS staat voor ‘Just Enough Operating System'. Het is een extreem compact systeem met alleen het hoogstnodige aan boord. Een van de nieuwe serverrollen die voorzien zijn, is die van virtualisatieserver. Die werkt volledig op basis van Kernel Virtualisatie-Machine (KVM). Daar voegde Canonical een Virtual Machine Builder aan toe. Daarmee bouw je in minder dan vijf minuten volledige VM's vanaf de opdrachtregel. Ontwikkelaars en systeembeheerders kunnen de aanmaak van aangepaste virtuele beeldkopieën in scripts automatiseren. Je kunt het toegewezen geheugen van VM's vergroten of verkleinen terwijl de virtuele machine draait, dus zonder die te moeten herstarten.

Als je een moderne 64-bit processor met hardwarevirtualisatie hebt, kan Ubuntu rechtstreeks virtuele machines aanmaken waarbinnen je dan andere besturingssystemen kunt draaien. Wij slaagden er probleemloos in om Windows Vista Ultimate aan de gang te krijgen onder Ubuntu's KVM. Enig nadeel: KVM ondersteunt geen usb of audio voor gastsystemen. Dat zal in de toekomst wel voorzien worden, maar nu is dat nog niet mogelijk. Als je dat absoluut wenst, raden we je aan VMWare Workstation voor Linux aan te schaffen. Ubuntu 8.10 kan zelf draaien als een geparavirtualiseerde gast op Xen hypervisors.

Voor Java-omgevingen biedt Ubuntu 8.10 Server nu Apache Tomcat 6.0 en OpenJDK. Bij gebruik als mailserver zitten nu ClamAV en SpamAssassin in de standaardvergaarbak van Ubuntu. Dat betekent dat ze niet standaard meegeïnstalleerd worden, maar je kunt daar met een eenvoudig pakketinstallatiebevel wel de opdracht toe geven.

Op hardwareniveau is er ondersteuning voor softwarematige SATA RAID-controllers via DMRaid. In verband met RAID kun je voortaan ook configureren dat de server moet starten van een gedegradeerd RAID-systeem.

Centraal beheerd

Ubuntu servers kunnen centraal beheerd worden via Landscape. Dat is een webgebaseerd beheersysteem van Canonical. Op dit moment is dat nog redelijk lichtgewicht, omdat het voornamelijk dient voor systeembewaking en geautomatiseerde uitrol. Specifieke bewakingsmetingen kunnen toegevoegd worden via plug-ins in de Landscape-client die op de te beheren systemen draait. Landscape is overigens alleen gratis als je bij Canonical een onderhoudscontract voor Ubuntu afsluit.

Conclusie

Ubuntu 8.10 biedt voor desktops een veel beter netwerkbeheer, gastsessies en betere multimediaondersteuning. Servers bieden ingebouwde virtualisatie, volledige Java-ondersteuning, verbeterde RAID-ondersteuning en centraal beheer via Landscape. De functionaliteit en stabiliteit zijn voorbeeldig. Windows kan hier nog een puntje aan zuigen.