Test: kantoorpakket met tijger onder de motorkap

Valt het je ook op? De belangrijkste concurrentie voor de closed source software van Microsoft komt al enkele jaren uit open source hoek. Van OpenOffice.org verscheen onlangs de nieuwe versie 3. Een serieus alternatief voor MS Office 2007?

Zoals je waarschijnlijk ondertussen wel weet, is OpenOffice.org een door Sun gesponsorde open source versie van het commerciële StarOffice. (Vergeef het ons, maar in de rest van dit artikel schrijven we gewoon OpenOffice.) In de praktijk komt er eerst een nieuwe OpenOffice uit. Sun gebruikt die dan als basis voor de commerciële versie StarOffice. Die bevat een aantal modules die niet open source zijn, maar verschilt voor de rest weinig.

Geen tamtam

De nieuwe OpenOffice draagt versienummer 3. Het pakket kwam met minder tamtam uit dan Microsoft's Office 2007. Vaak bestaat er een groot visueel verschil is tussen de oude en de nieuwe versies van Microsoft-software. Bij software met publieke broncode is dat meestal niet het geval. Nieuwe Linux-versies lijken als twee druppels water op vorige. De belangrijkste vernieuwingen zitten onder de motorkap. Dat is ook het geval bij OpenOffice 3. De interface verschilt op enkele plaatsen van de vorige, maar dat valt niet direct op. De belangrijkste verschillen zitten intern en zijn van subtiele aard.

Wiskundige bolleboos

Zoals voorheen bestaat OpenOffice uit zes deelprogramma's: de tekstverwerker Writer, het spreadsheetprogramma Calc, het presentatieprogramma Impress, het tekenprogramma Draw, het databaseprogramma Base en Math voor het opstellen van wiskundige formules.

Enkele nieuwigheden springen er meteen uit. Zo is er nu een systeemeigen versie voor MacOS, weliswaar alleen voor het Intel-platform. Mac-gebruikers krijgen nu ook een eigen versie van de OpenOffice Solver. Die lost wiskundige formules voor spreadsheets op. Microsoft sloopte zijn formuleoplosser juist uit Office 2008 voor de Mac.

Het meest opvallende verschil zien wij bij de start van OpenOffice. In versie 2.4 kregen we nog een blanco venster te zien met alleen uitklapmenu's. In versie 3.0 is er een fraai overzicht van alle applicaties met grote pictografische snelstarttoetsen. Een klein punt van kritiek: je kunt alleen op het pictogram klikken en niet op de tekst ernaast.

Alle bestanden welkom

OpenOffice ondersteunt ODF 1.2 en alle Office 2007 bestandsformaten. Dat laatste geldt alleen voor het lezen van bestanden. Ondersteuning voor PDF/A (lezen en schrijven) is nog altijd van de partij.

Het beeldafsnijden (de 'crop'-functie) in Draw en Impress zijn veel intuïtiever. Dat werkt nu zoals bij de meeste andere grafische programma's. In de tekstverwerker kun je snel en gebruiksvriendelijk meerdere bladzijden in kolommen bekijken. Rechts onderaan zit een gemakkelijke 'slider' om razendsnel in en uit te zoomen. Gebruikers van Calc vroegen al langer de mogelijkheid om eigen foutenbalken en regressievergelijkingen te tonen.

In OpenOffice 3.0 is het eindelijk mogelijk om foutenbalken te tekenen op basis van foutenbereiken in cellen. Bovendien kun je naast de gevraagde regressievergelijkingen nu ook correlatiecoëfficiënten afbeelden. Rekenbladen kunnen voortaan uit 1024 kolommen in plaats van de vroegere 256 bestaan. Daarmee is een van de belangrijkste nadelen ten opzichte van Excel eindelijk van de baan.

Meerdere gebruikers kunnen voortaan ook aan eenzelfde over een netwerk gedeeld document werken. Sommige structurele eigenschappen van een document (zoals lay-out en bepaalde formaten) kunnen dan echter niet meer gewijzigd worden. Je krijgt hiervan wel een melding. Een leuke eigenschap is dat notities van meerdere gebruikers in een document in een andere kleur per gebruiker getoond worden. Impress kan tabellen in de presentaties zelf bewerken (dat moest voorheen via Calc). Het biedt een verbeterde ondersteuning voor XML en XSLT.

Compatibiliteit dik in orde

Wij lazen een omvangrijk boek in dat aangemaakt was in Word 2003. Het bevatte voet- en eindnoten, indices en behoorlijk wat lay-out. Inlezen in OpenOffice lukte probleemloos. Daarna bewaarden we het document en lazen het terug in in MS Word 2007. We konden geen verschil vaststellen met de originele versie. De compatibiliteit lijkt dus dik in orde.

Bij de spreadsheets is er nog altijd geen standaardondersteuning voor Microsoft-macro's. Dat maakt het er niet eenvoudiger op om een spreadsheet te gebruiken die voor zijn functie zwaar leunt op MS-macro's. Nochtans blijkt er vanaf OpenOffice 2.3 een optie ingeschakeld te kunnen worden om Microsoft-macro's te ondersteunen.

Bij OpenOffice heet dat VBA-macro's. Je zet ze aan door een spreadsheet met een Microsoft-macro te openen en de macro's niet uit te voeren maar eerst te bewerken. Zet vooraan de macro dan 'Option VBASupport 1' en bewaar. Daarna kun je de Microsoft-macro uitvoeren in OpenOffice. Doe dit uiteraard alleen met macro's die afkomstig zijn van een vertrouwde bron. Enig handwerk zal meestal ook nog wel nodig zijn om alles helemaal te laten werken zoals het hoort.

Conclusie

OpenOffice 3 biedt een aantal interessante nieuwigheden. Wij hebben wel de indruk dat een versienummer 2.5 hier wellicht meer op zijn plaats geweest zou zijn. Qua functionaliteit en gebruiksvriendelijkheid komt deze gratis kantoorsuite weer een stapje dichter bij rivaal Microsoft Office 2007. Wellicht vinden vele bedrijven het juist interessant dat de interface dichter bij Office 2003 komt. Qua prijs is er alleszins geen concurrentie. Als bedrijf kun je zelfs onderhoudscontracten krijgen. Het getuigt volgens ons van gezond verstand OpenOffice 3 op zijn minst eens te evalueren.