Outsourcing in Oekraïne is booming business

Oekraïne staat op zijn kop, nu de regering is gevallen. Maar van die politieke strubbelingen trekt de it-sector in de voormalige sovjetrepubliek zich niets aan. De uitbestedingsmarkt bloeit als nooit tevoren.

Charkov is blijven steken in het communistische verleden van Oekraïne: grijze betonnen flatgebouwen, brede boulevards en krakkemikkige bussen. Op het Plein van de Vrijheid, het tweede grootste plein ter wereld, staat vadertje Lenin nog op zijn sokkel. In het centrum is hier en daar een winkel verschenen met westerse waar: Hugo Boss, Mac Donalds. Maar de gevels zijn kapot en de verf bladdert van de muren.

Toch ligt achter de vervallen façades een andere wereld; die van de it-uitbesteders. Op ruime etages zijn honderden kantorenparken ingericht, met moderne lichte kamers, nieuwe vloerbedekking en comfortabele bureau’s en stoelen. Tientallen Oekraïners werken hier voor buitenlandse it-bedrijven.

Ook het Rotterdamse Scense huurt in Charkov twee kantoorruimtes. Het bedrijf, dat software ontwikkelt en produceert voor de it-beheerafdeling, heeft er vier lokale werknemers in dienst. Vanuit hun raam kijken Andrej Botsman (24) en Boris Oboechov (52) uit op Lenin. Beiden werken circa twee jaar voor Scense. Botsman is student computerwetenschappen aan de Nationale Universiteit van Charkov. Hij verdient als software ontwikkelaar een centje bij. Oboechov is een oude rot in het vak. Onder het communisme werkte hij in de aviatietechnologie bij de fabriek die de beroemde Antonov-vliegtuigen bouwde. Daarna ontwikkelde hij als zelfstandig ondernemer boekhoudkundige software die nu gebruikt wordt in verschillende Oekraïense steden. Beiden zijn blij dat ze nu voor het Nederlandse bedrijf Scense werken. “We krijgen veel verantwoordelijkheid, mogen onze eigen gang gaan.”

30.000 per jaar

In Rotterdam legt hoogste baas Koen Bouwers uit waarom Scense kiest voor Oekraïne. KLM vliegt drie keer dag heen en weer naar Kiev. “Dus als er iets is, vlieg je er zo naartoe. Bovendien is er maar een uur tijdverschil. En staan de cultuur, gewoonten en de denkwijzen veel dichter bij die van ons dan in bijvoorbeeld India”, meent Bouwers. Bovendien barst Oekraïne van de hoger opgeleide jongeren, die staan te trappelen om in de ict te beginnen. Elk jaar komen er 30.000 afgestudeerden met een sterke automatiserings- of mathematische achtergrond van de universiteit. “Er is dus potentie genoeg.”

Bovenal is Bouwers enthousiast over het niveau van zijn medewerkers. “In India is 1 op de vier medewerkers heel goed. In Oekraïne is dat 5 op de 6.” En ze zijn betaalbaar. Zeker in Charkov. Terwijl in de hoofdstad Kiev het gemiddelde maandloon circa 500 dollar is, ligt dat in Charkov nog onder de 300 dollar. Bouwers: “Maar het kennisniveau is minstens zo hoog. Er zetelen drie technische universiteiten.”

Scense is niet de enige die er zo over denkt. In Charkov houden meer dan 100 buitenlandse bedrijfjes zich bezig met it-outsourcing, voornamelijk software development, e-commerce en web-solutions, databases en oplossingen bij het verwerken van onder meer rekeningen. In heel Oekraïne waren er begin dit jaar circa 1050 officieel geregistreerde it-outsourcingbedrijven, zo blijkt uit marktonderzoek van adviesbureau Larive dat begin dit jaar verscheen.

Het voormalige Sovjetland boomt op it-gebied. In 2004 en 2007 was de jaarlijkse groei in de it-outsourcingsector maar liefst 63 procent. In 2005 ging er 500 miljoen dollar in om, in 2006 was dat al 700 miljoen. En, zo berekende Larive, zelfs bij een zeer pessimistisch scenario is de verwachting dat de IT outsourcing sector is uitgedijd tot een volume van 5 miljard dollar in 2012. De meeste bedrijven werken voor de Europese en Noord Amerikaanse markt. De eigenaren zijn Amerikaans, Duits, Brits of Frans. Maar ook steeds meer Nederlanders kijken naar Oekraïne. Meer dan de helft van alle outsourcing bedrijven zitten in Kiev, maar Lviv in het westen is een goede tweede. Charkov, Dnjepopetrovsk en Odessa trekken eveneens steeds meer buitenlandse outsourcebedrijven aan. En er is zelfs ruimte voor meer, zo meent Ivan Bulavka, manager van het Larive-kantoor in Kiev. “Zeker als het gaat om gespecialiseerde software; design en engineering of speciale programma’s voor grafisch ontwerp.”

Kapers op de kust

Toch is haast geboden. Want de sector ontwikkelt zich razendsnel. Nog zijn er voldoende goede programmeurs te vinden, maar net als in Nederland wordt ook die markt krapper. In Kiev worden de beste door de hoogste bieder weggekaapt. Volgens de Oekraïense organisatie van softwaredevelopers kan een senior ontwikkelaar in Kiev circa 4500 dollar vangen, niet slecht voor een land waar Jan met de pet niet eens een achtste daarvan verdient.

Vooral Amerikaanse bedrijven bieden veel, weet Maikel Kok van Bridge, een Nederlands bedrijf dat offshore outsourcing in Oekraïne faciliteert. “Die bepalen in Kiev de marktwaarde van programmeurs.” Bridge heeft zelf weinig last van deze concurrentieslag. Het bedrijf zit sinds 2005 met een vestiging in de havenstad Odessa aan de Zwarte Zee en sinds kort tevens met een kantoor in Nikolaev. Kok: “We kwamen via via in contact met twee Oekraïense broers die programmeren en samen hebben we dit bedrijf opgezet.” Zowel in Odessa als in Nikolaev werken tien mensen. “Daarnaast hebben we acht leveranciers voor het ontwikkelen van websites, webshops en games.”

Kok moet een hele rit maken om in Odessa te komen. “Eerst naar Boedapest en vanaf daar naar Odessa. Dat kost me wel een dag.” Maar hij heeft het er voor over. De lonen liggen er 20 a 30 procent lager. Bovendien blijven werknemers langer. “Ze worden minder snel verleid om naar een ander bedrijf te gaan.”

Net als Bouwers is Maikel Kok razend enthousiast over zijn Oekraïense collega’s. “Als je het met Nederlandse programmeurs vergelijkt is het niveau gemiddeld hoger. De Oekraïense programmeurs hebben er gewoon meer verstand van.” Bridge zit ook in India. Kok: “Als je met een Indiase programmeur praat, zal die nooit nee zeggen. Dat doen ze in Oekraine wel. Ze komen zelf met oplossingen als ze vastlopen. In India voeren ze vaak letterlijk uit wat je zegt, ook al stuiten ze halverwege op problemen. Daarom zit er van ons in India iemand die daar alles aanstuurt. Dat is in Oekraïne niet nodig.”

Thuismarkt

Bijna alle buitenlandse bedrijven richten zich op de thuismarkt. Terwijl er in Oekraïne zelf een enorm afzetgebied braak ligt. Er wonen 46,7 miljoen inwoners en de vraag naar softwareproducten stijgt. Volgens adviesbureau Larive gaat de Oekraïense softwaremarkt in de komende vijf jaar zelfs met 30 tot 35 procent jaarlijks groeien. Een belangrijke factor daarvoor is het afnemen van de piraterij. Oekraïne is een van de grootste Europese verkopers van illegale software. Anno 2007 is 81 procent van het totaal illegaal. Ter vergelijking: In West-Europa is dit percentage gemiddeld 35 procent. “Er waait een wind van verbetering”, meent Ivan Bulavka van Larive. “In de energie- en banksector is in de laatste jaren al veertig procent overgegaan op legale software. En andere sectoren volgen gestaag.”

Toch ziet Bouwers voorlopig geen brood in de Oekraïense markt. “Oekraïeners zijn zelf goed in it, meent hij. Ze kennen de marktstructuur beter en leveren de software veel goedkoper dan wij dat kunnen.” Maikel Kok van Bridge denkt er wel over om de Oekraiense markt op te gaan. “We zijn aan het bekijken of we een eigen verkoopafdeling neer kunnen zetten.”

Valse documenten

Natuurlijk blinkt niet alles in Oekraïne. Door de forse lonen die de buitenlandse it-sector biedt, trekt het ook Oekraïners aan die niet competent zijn. Zoals Kok meemaakte. “We namen ooit een programmeur in dienst die zich beter voordeed dan hij was. Die kreeg een project van een half jaar. Maar na een week kwamen we erachter dat hij het niet aankon, dat hij zijn CV vervalst had. Dan is het voor hem einde verhaal. Overigens kun je dit ook in Nederland tegenkomen.”

Oekraïne is geen lid van de Europese Unie. Dat heeft zijn voordelen. Aannemen en ontslaan zijn nog niet zo gebonden aan vaste regeltjes. Maar er zijn ook forse nadelen. Kok: “Er zijn veel klanten in Nederland die graag een team willen samenstellen van programmeurs. Die willen in Nederland wat mensen plaatsen die hun collega’s in Oekraïne aansturen. Maar dan zit je met de visumaanvraag. Als Oekraïner nog nooit in het buitenland zijn geweest gaan er zeker twee weken overheen voordat ze een visum krijgen. En dan mogen ze maximaal 90 dagen in Nederland blijven.”

Andrej Botsman en Boris Oboechov van Scense balen daar stevig van. “Het kost ons een hoop gedoe om naar Rotterdam te gaan voor bijvoorbeeld een meeting met onze Nederlandse collega’s. Je moet ervoor van Charkov naar de ambassade in Kiev reizen. Dat duurt een halve dag. En dan lang wachten op toestemming. “Europa ligt wat dat betreft wel een beetje dwars”, meent Oboechov.