‘Elektronisch kinddossier is geen wondermiddel’

Alle gemeenten werken vanaf 1 januari volgend jaar aan de invoering van het Elektronisch Kinddossier en aan de Verwijsindex Risicojongeren. Aan het eind van 2009 moet de invoering definitief zijn. Veel vragen zijn echter nog niet beantwoord, blijkt uit onderzoek van bestuurskundige Ton Monasso.

Het elektronisch kinddossier (ekd) bevat informatie over de gezondheid van elk kind. Medewerkers in de gezondheidszorg, van consultatiebureaus tot (school)artsen, houden de informatie bij. Het is een volgsysteem met veel gegevens, over nul- tot achttienjarigen.
De Verwijsindex Risicojongeren is voor alle beroepsgroepen, van leraar en arts tot aan Bureau Jeugdzorg. Deze wisselen geen inhoudelijke gegevens uit, alleen een telefoonnummer als er iets met het kind aan de hand is. Als er twee meldingen zijn, dan kunnen degenen die de melding deden, contact met elkaar opnemen om te praten over het kind.

Ton Monasso, consultant vij Capgemini en afgestudeerd bestuurskundige bij bij het 3TU.Centre for Ethics and Technology, deed onderzoek naar nut, noodzaak en nonsens van de invoering van de systemen. Hij onderzocht met welke fundamentele overwegingen op het gebied van ethiek, instellingen en technologie Nederlandse besluitvormers aan de slag kunnen. "Drie of vier jaar geleden werd er veel geloof gehecht aan zo'n informatiesysteem. Men dacht dat de dood van het Maasmeisje Géssica Gomes ermee te voorkomen was geweest. Ik denk dat de elektronische dossiers voordelen hebben, maar geen wondermiddel zijn."

Ethiek

Monasso richtte zich ook op de ethische kant. "Het is belangrijk na te gaan waarom we informatie verzamelen. Wat doen we ermee en met wie delen we het? Als we het alleen opslaan, is het kind er niet mee geholpen. Verder kan informatie uitlekken en misbruikt worden. Informatie kan verkeerd geïnterpreteerd worden. Als een Pabo-student een melding doet van een blauwe plek op een dij van een kleuter, kan hij snel vermoeden dat het kind mishandeld wordt. Als een kinderarts zo'n melding doet, is die informatie betrouwbaarder dan die van de Pabo-student voor wie het geen dagelijkse kost is. Je moet dus goed beseffen voor wie je de informatie openstelt."

De gemeenten gaan, na eerst vergeefs te hebben gewacht op een landelijk systeem, nu zelf aan de slag. De overheid heeft voor de Verwijsindex een landelijke database, ontwikkeld door ICTU, waar gemeenten en instellingen hun systemen op kunnen aansluiten, iets wat steeds meer gebeurt.

Verplicht

Voor consultatiebureaus en GGD's komt een wettelijke verplichting voor de ontwikkeling van een Elektronisch Kinddossier. Daarnaast hebben scholen, de politie en de jeugdzorg vaak hun eigen volgsystemen. Er zijn verschillende pakketten op de markt (zie kader) en grote gemeenten laten vaak zelf een systeem bouwen. Staan die verschillende losse systemen de uitwisseling van informatie niet in de weg? Monasso: "Het blijkt makkelijker om klein en overzichtelijk te beginnen en de aandacht vooral te richten op de koppelingen van systemen door middel van bijvoorbeeld virtuele dossiers, dan door alles te uniformeren. Identificatiehulpmiddelen als het burgerservicenummer maken het koppelen van die verschillende systemen makkelijk."