Boete voor schenden opensourcelicentie

Het schenden van opensourcelicenties op de Amerikaanse markt kan sinds kort tot hoge boetes leiden. Dat kan ook consequenties hebben voor Nederlandse softwareleveranciers. Zij moeten hun ontwikkelproces beter op orde krijgen. Nu besluiten programmeurs vaak ad hoc open source broncode te gebruiken.

Een uitspraak van een Amerikaanse rechtbank over de rechtsgeldigheid van opensourcelicenties heeft consequenties voor Nederlandse softwareproducenten die opereren op de Amerikaanse markt. ICT-jurist Arnoud Engelfriet: "Als kan worden bewezen dat een softwareleverancier opzettelijk en te kwader trouw inbreuk heeft gemaakt op het auteursrecht van open source software, kan de programmeur eisen dat de software, of de hardware waarin die software is verwerkt, wordt teruggeroepen bij klanten. Daarnaast heeft de softwareauteur per licentie recht op een schadevergoeding tussen de 2250 en 60000 dollar."

Op de Nederlandse markt liggen die boetes veel lager: daar geldt per licentie een schadevergoeding van hooguit enkele honderden euro's per licentie.

Open source programmeur krijgt meer macht

In de zaak Jacobsen versus Katzer bepaalde een Amerikaanse lagere rechtbank in eerste instantie dat een softwarefabrikant die open source broncode commercieel had hergebruikt daarmee alleen inbreuk heeft gemaakt op het contractrecht. In hoger beroep bepaalde het hof dat het om een schending van het auteursrecht gaat. Die interpretatiewijziging heeft grote gevolgen voor de rechtsmogelijkheden van softwareauteurs in het algemeen.

Engelfriet verwacht dat de uitspraak softwareauteurs aanmoedigt om in Amerika rechtszaken aan te spannen tegen softwarefabrikanten die opensourcelicenties schenden van software die uitkomt op de Amerikaanse markt. Een groot deel van die rechtszaken zal volgens Engelfriet echter niet de openbaarheid halen, omdat ze – volgens goed Amerikaans gebruik – geschikt worden.

Alhoewel een een uitspraak van een Amerikaanse rechtbank geen precedentwerking heeft voor de Nederlandse rechtspraak, is de recente uitspraak wel relevant voor Nederlandse softwareproducenten die hun software op de Amerikaanse markt verkopen. Media-advocaat Kamiel Koelman: "Tenminste, voor zover die software (deels) gebaseerd is op broncode die is uitgegeven onder een opensourcelicentie, zonder dat de fabrikant zich houdt aan de voorwaarden die zijn gesteld in deze licentie."

Ontwikkelproces moet gestructureerder

Engelfriet: "Softwareleveranciers moeten hun ontwikkelproces beter op orde krijgen, zodat ze weten waar hun code vandaan komt. Nu gebeurt het nog veel te vaak dat een programmeur denkt: ‘ach weet je wat, ik gebruik wat open source code, dan ben ik sneller klaar',  zonder die beslissing te melden aan de product manager van de software. In plaats dat programmeurs ad hoc beslissingen nemen over gebruik van opensourcebroncode, moeten product managers hierover gestructureerd beslissingen nemen. Vervolgens kunnen ze ook toezien op de juridische consequenties van dat gebruik. Zo'n consequentie is bijvoorbeeld dat de broncode van de softwaremodule waarin opensourcecode wordt gebruikt, opnieuw wordt vrijgegeven onder dezelfde open source licentie."

Licenties veelvuldig geschonden

Volgens Engelfriet worden open source licenties ‘op grote schaal' geschonden. Daarbij gaat het meestal om Linuxbroncode. Vooral het illegale gebruik van Linux binnen netwerkapparatuur is berucht. Zo voert de Duitse programmeur Harald Welte sinds 2004 succesvol rechtszaken tegen fabrikanten van routers die gebruik maken van Linuxfirewall Netfilter, zonder dat zij de broncode opnieuw vrijgeven onder een open source licentie. Welte is zo succesvol, omdat in Europa rechters er al standaard van uitgaan dat een schending van een open source licentie een inbreuk is op het auteursrecht. Amerika lijkt nu ook deze richtlijn te gaan volgen. Dat betekent dat Nederlandse softwareontwikkelaars die hun software proberen te slijten aan de overzijde van de Atlantische oceaan nu op hun tellen moeten passen, vooral omdat de Amerikaanse strafboetes veel hoger liggen. Koelman: Dat maakt het enger voor fabrikanten om inbreuk te maken op opensourcelicenties."

Opsporen illegale code

Er bestaan allerlei technieken om te bewijzen dat open source broncode is verwerkt in gecompileerde commerciële software. Het gedrag van een programma is een belangrijke aanwijzing, waaronder de inhoud van foutmeldingen en helpboodschappen. In het geval van een router waarop illegaal Linux is geïnstalleerd, kunnen via een seriële kabel tijdens het opstarten commandoregels worden afgevangen, die bewijzen dat het om Linuxcode gaat.