Piet de Kam, oud-directeur van het Belastingdienst/Automatiseringscentrum (BAC), denkt niet dat de aanstelling van een Chief Information Officer per ministerie de ict-problemen van de overheid zal oplossen: “De kennis om op basis van een informatie-architectuur daadwerkelijk te sturen acht ik zowel uit bestuurlijk opzicht (IT-governance) als qua informatie-architectuurdiscipline bij de kerndepartementen onvoldoende aanwezig.”
Piet de Kam, oud-directeur van het Belastingdienst/Automatiseringscentrum (BAC): "De Rekenkamer zoekt te veel de oplossing in de typisch hierarchische sturingslijnen. Natuurlijk is er niet veel mis met de aanwijzing van een CIO per ministerie, maar in feite was die functie in het algemeen al – formeel of informeel – belegd bij de pSG of een directeur OenI. Dit punt zal door een andere aanwijzing niet echt veranderen."
"Het echte probleem zit volgens mij in de kenniscomponenten en ervaring. Binnen de ministeries is de ICT /kennis veel te veel versnipperd. Dit klemt te meer bij interdepartementale samenwerkingen. De kennis om op basis van een informatie-architectuur daadwerkelijk te sturen acht ik zowel uit bestuurlijk opzicht (IT-governance) als qua informatie-architectuur discipline bij de kerndepartementen onvoldoende aanwezig."
ICT~Office
Branchevereniging ICT~Office is wel enthousiast over het aanstellen van CIO's binnen overheidsorganisaties: "Deze CIO overlegt met de leiding over de business-problemen in relatie tot ICT. ICT~Office juicht toe dat ICT-deskundigheid hoog in overheidsorganisaties wordt verankerd."
Ook Daan Rijsenbrij, bijzonder hoogleraar Bedrijfsinformatica aan de Vrije Universiteit van Amsterdam is te spreken over het idee: "Dat is een goed punt. Want als de digitale Rijksbouwmeester de kaders aangeeft, kunnen de CIO's van de ministeries en uitvoeringsorganisaties daarbinnen hun verantwoordelijkheid nemen."
‘Rijksbreed onderzoek is wel degelijk mogelijk’
Ook op het feit dat de Algemene Rekenkamer weinig toegevoegde waarde ziet voor een rijksbreed onderzoek vanwege onvoldoende beschikbare en betrouwbare informatie, stuit op kritiek. Gerard Meijer, directeur van KWD, een bedrijf voor ictproject- en programmamanagement: "Dit is juist een reden om wel een breed empirisch onderzoek te starten naar achterliggende oorzaken van problemen, in plaats van alleen administraties door te neuzen. Er zijn ook andere manieren om hier achter te komen. Het is ook mogelijk op basis van anders verkregen gegevens een uitspraak te doen over onder andere omvang, kosten van ict-projecten. Dat kan bijvoorbeeld via interviews, enquetes, expertoordelen en gesprekken met projectleiders."
Chief Information Officer
In het rapport ‘Lessen uit ict-projecten van de overheid, deel B', dat de Algemene Rekenkamer woensdag aan de Tweede Kamer presenteerde, adviseert het controleorgaan om ervoor te zorgen dat binnen elk ministerie een chief information officer wordt aangesteld. Die moet overzicht houden over de gehele informatie-architectuur binnen het ministerie, inclusief ict-projecten. Ook moet deze CIO portfoliobeheer doen. Stuiveling: "Bij de Belastingdienst waren gewoon te weinig mensen die die software konden ontwikkelen voor het grote aantal projecten dat ze tegelijkertijd op zich hadden genomen. Dus gingen ze kannibaliseren op andere afdelingen. Maar als je al een geautomatisseerde omgeving hebt, heb je ook nog mensen nodig om die omgeving in de lucht te houden."
Die lui van KWD weten dus niet waar ze het over hebben. ‘Dat kan bijvoorbeeld via interviews, …’ tsja als je geen benul hebt hoe de Rekenkamer opereert en denkt een fantastisch ding genaamd het wiel te hebben uitgevonden… Hoe denkt KWD een breed onderzoek te doen *zonder* de administraties door te ploegen? Zeker nog nooit bij een serieuze klant rondgelopen.
@Piet,
Je hebt gelijk als je informatiearchitectuur als IT ziet. Dan heeft het totaal geen nut. Als het echter om de kennis van de informatie van de overheid gaat, zonder dat IT daar iets mee te maken heeft, dan is het wel de manier om regie over IT te krijgen. Maar zo leggen de ICT-leveranciers binnen ICT~office het begrip informatiearchitectuur niet uit.
Het gaat bij de CIO ook niet om IT-governance, maar om, als je het zo zou willen noemen, informatie governance. En dat is echt iets totaal anders, maar wel direct in verband met het in lijn brengen van de versnipperde kennis die je signaleert.
En je hebt gelijk dat er veel te weinig kennis van en ervaring met de kennis van de informatie van de overheid is. Wat dat is is wel bekend, maar wordt zorgvuldig gemeden omdat daarmee echte regie gevoerd kan gaan worden over de inzet van IT. En dat kost ICT-leveranciers gewoon omzet. Daarom ook de zorgvuldig gecreerde chaos rond het begrip informatiearchitectuur.
@Gerard.
“It’s no good to cry over spilled milk” zeggen de Engelsen. Stel dat je na enkele jaren met veel moeite te weten komt hoe het allemaal kwam, en wat er allemaal fout is gegaan. Wat weten we dan? En moeten we iets met die kennis? De daders liggen dan echt wel op het kerkhof, en als ze nog aangepakt kunnen worden betalen ze lachend een relatief kleine boete.
Lessons learned? Ach kom, we weten toch allang hoe het beter kan. De Rekenkamer zegt meer mijlpalen en, met mate, business cases. Nou zie ik business cases alleen zitten als daar zeer veel regie van de vraagkant op staat, maar het zijn toch volledig basale zaken die iedere vakmens weet en kent die hier nodig zijn?
Dus wat zouden we kunnen leren? De verbeteringen liggen kompleet voor de hand. Zet er maar een paar studenten op die rondvragen en er goede scriptie of dissertatie van maken, en laten we gewoon beter aan het werk gaan. Het heeft al ontzettend veel extra gekost, dat kost het nog steeds en daar krijgen we echt niet veel meer van terug als we vaststellen dat het veel gekost heeft. Op naar een betere toekomst, dat heeft de Rekenkamer m.i. goed begrepen.
Steven
Piet,
Je legt de nadruk op het ontbreken van kennis. Als die kennis er al is, dan is deze vaak versnipperd.
Als wij spreken over kennis, moeten wij de basisconcepten die kennis vertegenwoordigen kennen. Wij moeten er zeker van zijn, dat wij alle benodigde kennis volledig en nauwkeurig in deze basisconcepten kunnen uitdrukken. Deze basisconcepten spannen met elkaar een algemene proces- en informatietheorie op.
Je kunt langs deze lijnen een soort boekhouding opzetten voor alle kennis, in termen van bedrijfsprocessen, bedrijfsregels en feiten die daarin omgaan: het proces- en informatiemanagement. Waar een financi?le boekhouding dient om de financi?le handel en wandel van het management te verantwoorden, dient proces- en informatiemanagement om de inrichting en de informatietechnische ondersteuning van bedrijfsprocessen te verantwoorden.
Binnen dit proces- en informatiemanagementdat moeten wij – getuige jouw artikel – verscheidene bedrijfssystemen afzonderlijk en in hun onderlinge samenhang kunnen beschrijven. Een goede boekhouding moet bovendien moeteloos onze percepties van gisteren, van vandaag en van morgen kunnen reproduceren.
Is een dergelijk proces- en informatiemanagement niet precies wat de overheid zoekt?
De algemene informatietheorie waarop ik hierboven zinspeel, is in onze hedendaagse automatiseringscultuur nauwelijks een issue, maar bestaat wel degelijk en is springlevend. Ook bestaan hiervan inmiddels praktische uitwerkingen. Een keertje sparren?
Han
Computable heeft KWD gevraagd te reageren op het rapport van de Rekenkamer.
In het artikel van de Computable is slechts een zeer beperkt aantal aspecten kort belicht. Wij willen de liefhebbers van duidelijke taal en geinteresseerden in de werkelijke oorzaken van de problemen onze volledige mening niet ontzeggen! Kijk hiervoor op http://www.kwdrm.com/nieuws/KWD-reageert-op-Lessen-uit-ICT-projecten-bij-de-overheid.html
Naar mijn smaak laat de rekenkamer hier duidelijk een kans liggen! Zij beperkt zich in de analyse vooral tot de problemen en niet tot de achterliggende oorzaken. Bovendien wordt in het verkrijgen van een conclusie te zwaar geleund op informatie uit administraties en het uniform zijn van de inhoud van die administraties. Gevolg is vrijblijvende algemene en onpersoonlijke oplossingen.
Gerard Meijer