De markt van midoffice-oplossingen voor gemeenten begint open source te worden. Uden en Zeist gebruiken al enige tijd de open source-variant Digimeente. En twintig van de zeventig GovUnited-gemeenten kozen voor het open sourcemodel van Logica. Staatsecretaris Heemskerk van EZ zal tevreden zijn. Kritiek is er echter ook te horen.
René Jansen noemt het open source midoffice-systeem van Uden niet waterdicht. Jansen is projectadviseur bij Gemeenteweb, dat onder meer frontoffice-oplossingen levert aan gemeenten. "Als niet-inwoner van Uden kon ik daar toch een kapvergunning aanvragen. Mijn aanvraag zag ik niet terug in mijn persoonlijke omgeving, waar ik wel toegang toe kreeg. Aan diverse oplossingen is volgens mij nog veel te verbeteren. We staan met het midoffice nog in de kinderschoenen."
Eerst een check
Het probleem dat Jansen bij Uden constateerde is volgens hem redelijk makkelijk op te lossen. "In het backoffice moet altijd eerst een check plaatsvinden of de aanvrager inwoner van de gemeente is", zegt hij. "Is dat niet het geval, dan moet die persoon geen vergunning kunnen aanvragen. Dat geldt natuurlijk niet voor gemeentelijke producten die iedereen kan aanvragen." Jansen heeft moeite met de opmerkingen van Uden en Zeist dat digitale stekkers van gevestigde leveranciers van backoffice-oplossingen vaak niet vlekkeloos werken. "Wij sluiten zonder problemen ons frontoffice aan op bestaande applicaties van gemeenten", zegt Jansen. "Of dat nu via een midoffice-oplossing gaat of niet. Leveranciers van midoffice-oplossingen moeten die gewoon aanpassen aan systemen die de gemeente al in huis heeft. Veel gemeenten hebben een backoffice-oplossing van Getronics PinkRoccade of Centric. Het zou heel wat energie en geld kosten om die allemaal aan te passen aan een midoffice-oplossing."
Haye Mensonides, managing director van Logica Public Sector, ziet de aansluiting van midoffice op frontoffice niet als een probleem. "Midoffice-oplossingen maken gebruik van stekkers en tools van front- en backoffice. Ik vind het logisch dat we in een open discussie overleggen hoe dat het beste kan gebeuren. De meeste leveranciers zien de noodzaak daarvan ook. Onze contacten met hun over deze problematiek lopen goed. Als we er ruzie over gaan maken is de klant de dupe. Dat willen we natuurlijk voorkomen."
Uniformiteit
Bij de keuze voor een midoffice-oplossing vaart elke gemeente haar eigen koers. Dat bevordert niet de standaardisatie. Zou het niet beter zijn als alle gemeenten kozen voor één uniforme midoffice-oplossing? "Over uniformiteit wordt al gesproken sinds gemeenten zich op internet presenteren", zegt Jansen, "maar het is nooit goed van de grond gekomen. Elke gemeente wil een eigen oplossing. En voor een deel is dat ook te begrijpen. In Amsterdam werkt het toch anders dan in een gemeente met vijfduizend inwoners. Toch zie je de laatste tijd meer samenwerking ontstaan, vaak ingegeven door de ontwikkelingen rondom open standaarden en open source software."
Voordelen
Mensonides is blij met die ontwikkelingen. "Het gebruik van open source en open standaarden heeft veel voordelen. De software is transparant, vrijelijk te bewerken en gratis beschikbaar. Bovendien is de gebruiker niet afhankelijk van een vaste leverancier. Helaas kunnen we vaak niet in één keer ‘even’ overstappen naar open source en open standaarden, we moeten rekening houden met bestaande architectuur. Bij bijna alle gemeenten bestaat die uit gesloten systemen. Die kun je niet zomaar overboord gooien. Open source-oplossingen zullen daar dus bij moeten passen."
Hij wijst op de positieve ontwikkeling dat de gesloten systemen van bijvoorbeeld SAP en Oracle ook steeds opener worden. "Het streven naar meer openheid en transparantie is een goede ontwikkeling in de markt. De waarborging van kwaliteit vraagt wel aandacht. Achter een gesloten systeem zit altijd een leverancier, die je kunt aanspreken als het systeem niet goed functioneert. Bij een open systeem moeten waarborgen worden vastgelegd in een overeenkomst met de leverancier."
NIet gratis
Het idee dat open source-oplossingen volledig gratis zijn, is volgens Mensonides niet correct. "De gebruiker heeft meestal geen kosten van aanschaf en licenties. Maar hij moet wel zorgen voor beheer en onderhoud van het systeem. Dat kost ook geld. Bovendien steken wij intellectuele energie in de ontwikkeling van open source software. Daar zien we graag iets voor terug. We zullen dus andere rekenmodellen moeten gaan hanteren om onze kosten vergoed te krijgen. Bijvoorbeeld door te rekenen met een prijs per afname van de software: software als een dienst. Ik denk dat organisaties daartoe bereid zijn, want dankzij open source software en open standaarden kunnen zij hun bedrijfsvoering verbeteren. Uiteindelijk heeft open source voordelen voor leverancier én gebruiker."
Samenwerken
GovUnited is een programma onder de Stichting ICTU. Het vervult een strategische inkoopfunctie voor de 70 deelnemende gemeenten. De keuze van zo’n twintig GovUnited-gemeenten voor het open source-model van Logica (in samenwerking met Green Valley) ziet Mensonides als een doorbraak. "Door hun samenwerking kunnen deze gemeenten professioneler inkopen en hun bedrijfsvoering goedkoper en efficiënter ondersteunen. We zien dat ook gebeuren bij de waterschappen die via Het Waterschapshuis hun ict uniform aanbesteden. Wij vinden dat een prima zaak, want het bevordert standaardisatie. Open source groeit dus, maar we moeten wel elke keer de juiste afwegingen maken, in relatie met bestaande platformen. Anders gaat de kwaliteit van software omlaag."
