Staatssecretaris Bijleveld van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties wil een einde maken aan onbegrijpelijke formulieren bij de overheid. Ik hoor u denken: 'Nu al?!'.
Inderdaad het kabinet wil de vijftig meest gebruikte formulieren vereenvoudigen, waardoor het invullen straks 30 procent minder tijd kost. Wat mij betreft zou dit niet voor vijftig formulieren mogen gelden maar voor alle formulieren. Als je hier als overheid nu net mee begonnen was, oké. Maar dat is niet zo.
In 1996 was ik zelf betrokken bij een bureau van de Belastingdienst (Servicecentrum voor Documentontwikkeling en Beheer) dat zich speciaal met de kwaliteit van brieven en folders bezig hield. Landelijk één grote database met tekstblokken die je in brieven kon toepassen zodat van Groningen tot Maastricht hetzelfde werd gecommuniceerd over dezelfde onderwerpen. Daarbij werd niet alleen gestreefd naar consequentheid maar ook naar de verbetering van de taalkwaliteit. Professor Renkema heeft daar nog interessante boekjes over geschreven.
Je zou denken dat deze aanpak anno 2008 toch wel was doorontwikkeld naar andere departementen. Als onderzoeker van overheidswebsites en voormalig taalcoördinator heb ik echter menigmaal met tranen in mijn ogen overheidsdocumenten langs zien komen die volstrekt onbegrijpelijk zijn. En dan hebben we het niet eens over de taalfouten. Bezoek eens een gemiddelde gemeentesite en kijk maar eens hoe ze het woord ‘uittreksel' hebben geschreven.
Probleem is dat overheidsbreed taal niet als kwaliteitsinstrument wordt gezien. Het lijkt wel of de politiek er af en toe mee wil scoren in plaats van structureel aandacht te besteden aan toegankelijke folders en brieven. En dan hebben we het eigenlijk alleen nog maar over mensen die ‘normaal' kunnen lezen.
De aanpak van de biografie ‘Anne Frank, haar leven' is namelijk weer het andere uiterste. Een boek, geschreven door een puber, is herschreven voor mensen die moeite hebben met lezen en schrijven. Belangrijkste doelgroep zijn de naar schatting 1,5 miljoen laaggeletterden in Nederland, mensen die zoveel moeite met lezen en schrijven hebben dat zij hiervan in het dagelijks leven hinder ondervinden. Het boek doet in eenvoudig Nederlands verslag van het leven van Anne Frank.
Wellicht kan het boek als inspiratie dienen voor de te herschrijven overheidsformulieren, niet meer op MAVO-3 niveau maar op Anne Frank-niveau.
Robert van Vliet is adviseur e-overheid.
Het is een europees verschijnsel dat mensen hun taal niet meer goed genoeg kennen. Zelf heb ik het probleem dat ik al jaren met meerdere talen te maken heb en dat ik merk dat je geen enkele meer echt goed beheerst. Daarbij vinden de anderen dat ik hun taal zeer goed beheers, waarschijnlijk omdat ze helaas hun eigen taal ook niet zo goed beheersen!
Als je op google naar de juiste schrijfwijze voor bepaalde duitse zinskonstrukties zoekt vindt je vele fouten, zelfs in officiele stukken.
Wanneer we deze tendens laten voortschrijden verliezen we ons belangrijkste communicatiemiddel, en dat is droevig.