Test: 802.11n-routers onder de loep

Draadloze verbindingen hebben allerlei voordelen boven bekabelde, maar dat geldt niet voor de werksnelheid: die blijft achterlopen. Met de nieuwe IEEE 802.11n standaard voor draadloze netwerken moet dat veranderen, want die belooft werksnelheden tot 300 Mbit/s.

Ook al zijn veel moderne notebooks standaard uitgerust met de Intel 4965AGN adapterchip, blijkt het toch zin te hebben daarnaast te investeren in een aparte WLAN-adapter.

IEEE 802.11n is nog altijd niet officieel goedgekeurd. Ondertussen is er wel al een derde kladversie van de standaard. Fabrikanten brengen al enige tijd producten op de markt die beantwoorden aan een van de kladversies van de 802.11n-standaard. Het risico is natuurlijk dat de uiteindelijke standaard gaat verschillen van de voorlopige versies. Dan zou het kunnen dat eerder aangeschafte netwerkproducten mogelijk niet optimaal of zelfs helemaal niet kunnen samenwerken met producten die aan de officiële standaard voldoen. In de praktijk beloven de fabrikanten dat ze hun producten via een firmware-update zullen aanpassen, als dat nodig mocht zijn. Waarom zou je nu al voor een 802.11n-product kiezen? Eén woord: werksnelheid. 802.11n belooft snelheden tot 300 Mbit/s (officieel 248 Mbit/s). Dat is sneller dan bekabelde Fast Ethernet!
Bundelen en storen
Een 802.11 router of access point (AP) heeft doorgaans drie antennes. Die kunnen een iets groter gebied overlappen bij het uitzenden, maar hun echte winst behalen deze extra antennes bij de ontvangst. Door de signalen van de drie antennes te analyseren, kan de ontvangsteenheid beter onderscheid maken tussen ‘echte’ en weerkaatste signalen en daardoor de ontvangst behoorlijk verbeteren.

802.11n heeft ook nadelen. Om de hoge werksnelheden te halen, worden immers met een verzameling antennes een aantal radiokanalen gebundeld volgens het MIMO (Meerdere In, Meerdere Uit)-protocol. Dat zijn dezelfde radiokanalen die ook voor de IEEE 802.11g en 802.11a standaarden gebruikt worden.

We hebben al 802.11n-oplossingen gezien die zes kanalen in beslag namen, daar waar een 802.11g-oplossing maar één kanaal nodig had. Het is dus perfect mogelijk dat naburige bedrijven met 802.11g-routers en AP’s allesbehalve gelukkig gaan zijn wanneer je je nieuwe 802.11n-router of AP opstart. De kans is immers zeer reëel dat andere draadloze producten gewoon worden weggedrukt. 802.11n gaat immers standaard op zoek naar frequentiebanden waarin weinig sterke zenders voorkomen. Een sterke zender zal de zwakke zenders gewoon wegdrukken. Dat kan een probleem zijn voor bijvoorbeeld Bluetooth en soortgelijke toepassingen. Om alles nog erger te maken, staan alle AP’s en routers die wij gezien hebben standaard ingesteld om op maximum vermogen uit te zenden. Dit is beslist niet altijd nodig en je kunt al heel wat burenleed besparen door dit aan te passen.
Producten
We kregen van verschillende leveranciers een hele waaier aan 802.11n "draft" producten binnen. Het gaat om notebooks, netwerkkaarten en routers. In deze test concentreren we ons voornamelijk op botte werksnelheid en interoperabiliteit.

HP Compaq 6910p notebook

HP Compaq 6910p notebookVan HP kregen we een Compaq 6910p notebook met ingebouwde 802.11n "draft" netwerkkaart van Intel: de Wireless WiFi Link 4965AGN. Deze chip kun je in tal van andere notebooks aantreffen. De HP Compaq moet hier dus als sample voor al die notebooks worden beschouwd. De ingebouwde Intel WLAN-chip blijkt het niet goed te doen met de hier geteste 802.11n-routers en gaf ronduit slechte prestaties; de doorvoersnelheid varieerde van 7,85 Mbit/s tot 18,3 Mbit/s. We wilden weten of dat ook zou gelden voor andere merkcombinaties of dat het een specifiek probleem is van de Intel-chip. Bij wijze van steekproef testten we de NetGear USB-adapter met de Level One router. Dat leverde een doorvoersnelheid op van 41,5 Mbit/s voor tien clients en meer. Het is dus kennelijk de Intel chip die niet goed presteert met "vreemde" 802.11n-routers.

HP Compaq 6910p notebook
Product: Compaq 6910p notebook met ingebouwde Intel 4965AGN WLAN-adapter
Producent: HP
Leverancier: HP
Adviesprijs: 1399 euro

D-Link DIR-635 Rangebooster N 650 Router

De D-Link DIR-635 breedbandrouter stel je in met behulp van wizards. De installatie van de stuurbestanden van de DWA-645 PC Card op een notebook met Windows Vista verloopt niet zoals de documentatie dat beschrijft, maar werkt uiteindelijk wel. Voor onervaren gebruikers kan dit problemen opleveren. Onze benchmark geeft een maximum werksnelheid van 27,8 Mbit/s bij tien clients en dat is dan al afgevlakt. Qua snelheid is dit dus zeker geen hoogvlieger.

D-Link DIR-635 Rangebooster N 650 Router
Producent: D-Link
Leveranciers: Computerline, Ingram Micro, Techdata.
Product: DIR-635 RangeBooster N 650 Router
Adviesprijs: 78,95 euro
Product: DWA-645 RangeBooster N 650 Notebook Adapter
Adviesprijs: 61,95 euro
Product: DWA-142 RangeBooster N USB 2.0 Adapter
Adviesprijs: 59,95 euro

LevelOne WBR6000 N_One Wireless Broadband Router

LevelOne WBR6000 N_One Wireless Broadband RouterDe webinterface van de LevelOne WBR6000 N router is sober en biedt een wizard die alleen WAN en LAN instelt; het draadloze netwerk moet je zelf configureren. Er is een 802.11n ‘Protected Mode’ die standaard aan staat en ervoor zorgt dat deze router netjes co-existeert met 802.11b of -g systemen in de buurt; dat beperkt dus wel zijn werksnelheid. We hebben deze functie voor onze testen uitgeschakeld. De USB-adapter zit aan een langere USB-kabel en kan dus wat hoger geplaatst worden voor een betere ontvangst. Helaas staat de adapter dan op een bijzonder lichtgewicht voetje, waardoor hij snel omvalt.

We maten een werksnelheid 40,6 Mbit/s wanneer er tien clients zijn aangesloten (zonder dat er een maximum in zicht komt van de doorvoersnelheid, want er treedt geen dalende trend op na toevoeging van de tiende client). De Intel-chip in onze notebook haalt met deze router echter een zeer povere 7,85 Mbit/s bij negen clients. Na toevoeging van een tiende client neemt de doorvoorsnelheid per client af. Een steekproef met de NetGear USB-adapter levert 41,5 Mbit/s bij tien clients op, dus nog beter dan met de USB-adapter van LevelOne zelf.

LevelOne WBR6000 N_One Wireless Broadband Router
Producent: LevelOne
Leverancier: Digital Data Communications, tel. +31 74 255 3135
Product: WBR6000 N_One Wireless Broadband Router
Adviesprijs: 79,90 euro
Product: WNC-0600USB Wireless USB Adapter
Adviesprijs: 44,90 euro

Linksys Wireless-N Gigabit Security Router with VPN

Linksys Wireless-N Gigabit Security Router with VPNDe WRV54400N router van Cisco-dochter Linksys biedt vier Gigabit Ethernet poorten, een WAN-poort en uiteraard 802.11n "draft". Er is geen setupwizard, je moet alles zelf handmatig configureren. De router ondersteunt een dubbele ip-stack met zowel IPv4 als IPv6 voor het LAN-gedeelte. De installatie van de PC-Card ‘Notebook Adapter’ gaf problemen. (Linksys leverde geen USB-adapter.) De snelle-installatiegids ried ons aan om eerst software te installeren en dan pas de kaart in te steken. Helaas geldt dat alleen voor XP en blijkt Vista niet ondersteund te worden. Windows Vista blijkt wel een werkende driver van Windows Update te kunnen downloaden. Het gaat dan om een driver van Maddog, kennelijk de echte fabrikant van de netwerkkaart. Daarna werkt de kaart en kunnen we onze testen uitvoeren. Onze benchmark meet echter slechts 8,7 Mbit/s bij negen clients bij gebruik van de Linksys adapter in onze notebook en de prestaties dalen daarna. Bij gebruik van de interne Intel netwerkkaart meten we 18,26 Mbit/s bij tien clients (zonder dat de maximumdoorvoersnelheid in zicht komt), wat dus bewijst dat geen van beide combinaties goed samenwerkt als het besturingssysteem Windows Vista is. Als je Vista gebruikt, kunnen we je deze producten van Linksys daarom voorlopig niet aanraden.

Linksys Wireless-N Gigabit Security Router with VPN
Producent: Linksys
Leverancier: Actebis, +31 30 60 84 700, Ingram Micro, +31 30 24 64 000, Tech Data, +31 34 65 85 000
Product: WRVS4400N Wireless N-Gigabit Security Router with VPN
Adviesprijs: 199 euro
Product: WPC4400N Wireless N-Business Notebook Adapter
Adviesprijs: 99 euro

NetGear WNR854T Rangemax Next Wireless-N Router Gigabit Edition

NetGear WNR854T Rangemax Next Wireless-N Router Gigabit EditionDe draadloze breedbandrouter van NetGear heeft vier Giga Ethernet poorten en een internetpoort om een kabelmodem of ADSL-modem (of een andere router of gateway) op aan te sluiten. De installatie-assistent vraagt je bij het instellen van het draadloze netwerk wat je wenst: 145 Mbit/s omdat dat vriendelijk is voor aangrenzende bedrijven, of 300 Mbit/s voor de hoogst mogelijke draadloze snelheid. Voor deze test kozen we de hoogste werksnelheid.

De Intel-chipset van de HP-notebook bleek niet zo dol op deze NetGear. De hoogste benchmarkprestatie was slechts 16,2 Mbit/s bij tien clients. Met de eigen WN121T-100FSS USB-netwerkkaart van NetGear maten we al 46,7 Mbit/s bij tien clients (zonder dat de maximumdoorvoersnelheid in zicht komt, want er treedt geen dalende trend op na toevoeging van de tiende client), wat duidelijk aantoont dat je de beste prestaties bereikt door NetGear producten met elkaar te laten werken. Met een LevelOne router haalde deze adapter bij een steekproef overigens nog 41,5 Mbit/s bij tien clients, wat ook een erg goed resultaat is.

NetGear WNR854T Rangemax Next Wireless-N Router Gigabit Edition
Producent: NetGear
Leverancier NL: Actebis, ETC, BAS en TechData, tel. +31 10 20 70 430 / +32 20 56 82 987
Product: WNR854T
Adviesprijs: 123 euro B / 117 euro NL
Product: WN121T-100FSS
Adviesprijs: 55 euro B / 59 euro NL

Sitecom Wireless Network 300N Router

Sitecom Wireless Network 300N RouterDe Sitecom WL-183 router is een compact desktoptoestelletje. Voor de netwerkconfiguratie is er een simpele wizard. Het draadloze netwerk moet je dan nog apart configureren. Een aparte eigenschap van zowel de router als de WL-182 USB-adapter is de speciale WPS-knop (Wi-Fi Proteced Setup). Daarmee kun je snel een beveiligde draadloze verbinding leggen zonder verder configuratie. Je moet dan natuurlijk wel eerst een WPA-sleutel definiëren. Sitecom voorziet ook in WMM/WME (Wireless MultiMedia Extensions), een technologie die QoS (Quality of Service) levert specifiek voor multimediatoepassingen, maar zonder garantie van een minimumbandbreedte. Zelfs op nauwelijks enkele meter afstand kwamen we niet boven 142 Mbit/s uit. Dat is dus allesbehalve de beloofde 300. Onze benchmark werd met succes doorlopen en leverde 40,1 Mbits bij tien clients (zonder dat de maximumdoorvoersnelheid in zicht komt) op voor de Sitecom USB-adapter, maar slechts 11,68 Mbits bij acht clients voor de Intel-adapter in de HP-notebook. Bij meer dan acht clients daalde de doorvoersnelheid licht.

Sitecom Wireless Network 300N Router
Producent: Sitecom
Leverancier: Ingram Micro +31 30 24 64 000, Despec +31 515 412 822, Nedis +31 73 59 91 055, KVM +31 76 54 31 660
Product: WL-183 Wireless Network 300N Router
Adviesprijs: 82,64 euro B / 84,04 euro NL
Product: WL- 182 Wireless Network 300N USB Adapter
Adviesprijs: 57,84 euro B / 58,82 euro NL

SMC Wireless Barricade N Router

SMC Wireless Barricade N RouterDe Barricade router van SMC heeft twee aparte instelwizards: een algemene en een voor het draadloze gedeelte. Als je ze allebei even doorloopt, heb je snel een werkend draadloos netwerk. Bij de USB Adapter moet eerst de software geïnstalleerd worden, maar dat wordt nergens uitdrukkelijk vermeld. De SMC-combinatie haalt bij onze benchmark 36,5 Mbit/s bij negen clients en valt dan af. Gecombineerd met de Intel-netwerkkaart in de HP-notebook meten we 18,3 Mbit/s bij negen clients. Boven de negen clients daalde de doorvoersnelheid. Dus ook deze combinatie kunnen we niet echt geslaagd noemen.

SMC Wireless Barricade N Router
Producent: SMC Networks
Leverancier NL: BAS Computers, Goldpoint Computers,
Product: SMCWBR14-N Wireless Barricade N Router
Adviesprijs: 154,99 euro
Product: SMCWUSB-N Wireless EZ Connect N USB 2.0 Adapter
Adviesprijs: 62,99 euro

Conclusie
Veel moderne notebooks worden standaard uitgerust met de Intel 4965AGN adapterchip en die blijkt met geen enkele van de hier geteste 802.11n-routers goed te presteren. De netwerkverbinding werkt wel, maar traag. Het heeft dus zin alsnog te investeren in een aparte WLAN-adapter, waarbij je de beste prestaties krijgt als die van hetzelfde merk is als de router. De best presterende 802.11n-producten komen van NetGear en daarvan werkt de adapter ook erg snel met andere routers. De NetGear-producten hebben bovendien een erg redelijke prijs. Dat maakt dit merk met gemak de beste koop en toppresteerder van deze test.
Testprocedure
We deden een beroep op de eTestingLabs NetBench serverbenchmark versie 7.03 met de standaardinstellingen. Voor deze WLAN-test gebruikten we een speciale testsuite waarbij één fysieke pc (een notebook of pc voorzien van een te testen 802.11n netwerkadapter) tussen één en tien virtuele NetBench-clients draait. De NetBench-clients belasten de server maximaal; in een werkelijke productie-omgeving komen dit soort belastingsniveaus zelden voor. Onze testopstelling simuleert dus een veel groter netwerk. Dat levert voor elke combinatie van netwerkkaart en router twee prestatiewaarden op in Mbit/s. We vergelijken deze prestaties met een Gigabit-kabelverbinding als "ideale" waarde.

Johan Zwiekhorst, Datatest lab