Datacenter gaat op de schop

Datacenters staan verspreid over de hele wereld, zijn deels verouderd en maken gebruik van verschillende standaarden. De behoefte aan rekencapaciteit groeit, maar tegelijkertijd moet de energiebehoefte worden afgeremd. De oplossingen: consolidatie en outsourcing.

Datacenters vechten tegen de bierkaai als het gaat om energie- en koelvoorzieningen, de oplopende stroombehoefte, klimaatverandering, de hoge prijs per vierkante meter, betere beheerfaciliteiten en beveiliging. Bedrijven moeten tegelijkertijd in groei en kostenreductie voorzien om het hoofd boven water te houden en dat vraagt om een vernieuwde kijk op het datacenter. Eén van de trends, die al enkele jaren aan de gang is, is consolidatie. Tot nu toe betrof het meestal consolidatie van componenten binnen het datacenter, maar nu worden datacenters zélf geconsolideerd of zelfs geheel uitbesteed.

Anders dimensioneren

"In het recente verleden werden de faciliteiten binnen bedrijven gedimensioneerd (ontworpen – red.) op basis van de maximale behoefte" vertelt John Post, ‘technical and SOA leader' van IBM Benelux. "Een bedrijf met 200 werknemers had 200 verschillende werkplekken, 200 computers en 200 telefoonaansluitingen. Maar niet alle werknemers zijn tegelijkertijd aanwezig en maken dus bij lange na niet optimaal gebruik van de faciliteiten. Er is dan dus sprake van overcapaciteit en dat is naast kostbaar vooral ook inefficiënt."

"Met de komst van flexplekken is deze gedachte compleet achterhaald en wordt er uitgegaan van de gemiddelde behoefte. Eventuele extra capaciteit van de backend of het netwerk, denk bijvoorbeeld aan complexe berekeningen waarvoor pittige servers vereist zijn, kan net zo goed elders worden ingekocht. Vaak gaat het om piekmomenten en is het dus zonde als de capaciteit in-huis de rest van de tijd niet wordt benut. Dezelfde gedachte gaat op voor het datacenter."

Van 85 naar 3 datacenters

HP is bezig met een flinke consolidatie, waarbij ruim 85 datacenters verspreid over de hele wereld verruild worden voor drie ‘next-generation' datacenters in de Verenigde Staten. De nieuwe datacenters staan in Austin (Texas), Houston (Texas) en Atlanta (Georgia). Deze zijn alledrie ontworpen als zogeheten ‘twins' (backup-datacenters met een onderlinge afstand van 10 tot 25 miles). In totaal hebben de datacenters ruim 28.000 vierkante meter aan vloeroppervlak.

"Het totale concept is ontworpen als een geautomatiseerde ‘IT service fabriek' " zegt Dick van Gaalen, program manager business technology bij HP. "In het basisontwerp zijn high availability, disaster recovery en business continuity meegenomen. Hierbij is rekening gehouden met het uitvallen van componenten binnen een site, het uitvallen van een complete site – bijvoorbeeld door een vliegtuigcrash – en de ultieme bescherming van data en processen."

Op basis van deze kernthema's besloot HP tot het concept met drie nieuw te bouwen twins. Maar waarom liggen die sites allemaal in de VS? Van Gaalen: "De twee grootste productiekosten zijn ruimte, oftewel de prijs per vierkante meter, en energie. De prijs van energie is in de VS relatief laag en ruimte is in staten als Texas totaal geen probleem. Er waren nog wel andere motieven, zoals politieke stabiliteit, eenduidige regelgeving en geofysica, maar dit zijn de hoofdredenen."

De directe aanleiding voor deze omvangrijke consolidatie was het nieuwe operationele raamwerk van HP, zoals ingeluid door ceo Mark Hurd. In 2005 stelde hij dat de focus van HP gericht moest zijn op een zogenaamde operationele driehoek: gericht investeren, kostenreductie en groei. De bestaande HP-locaties, zowel datacenters als reguliere huisvesting, moesten worden samengevoegd tot zogenaamde ‘core sites'. Dankzij efficiëntie en kostenbesparingen wordt zo geld vrij gemaakt voor bedrijfsinitiatieven die groei en een beter rendement opleveren. De ruim 85 datacenters, verspreid over 24 landen, waren een historische erfenis – mede vanwege de vele acquisities in het verleden. Door deze te consolideren zou niet alleen geld bespaard worden, maar de werkomgeving ook efficiënter en beter te beheren worden.

Kostenbesparing

Volgens Van Gaalen levert de gehele operatie een kostenreductie op van 50 procent. "De operationele kosten dalen van ruim vier procent van het totale budget, naar twee procent. Dat wordt  gerealiseerd door het afstoten van gebouwen, het terugbrengen van het ict-personeel en het automatiseren van het beheer. De datacenters werken volgens het ‘lights-out'-principe, waar  mensen niet fysiek aanwezig hoeven te zijn. Ze worden via de ‘ict core sites' over de hele wereld beheerd."

IBM’s consolidatieslag

IBM heeft naar eigen zeggen een dergelijke consolidatie al achter de rug. "In 1997 was er een rationalisatieslag waarna IBM is gaan consolideren" vertelt Post. "IBM had destijds 155 datacenters over de hele wereld verspreid. Nu zijn het er zeven, verspreid over meerdere landen en continenten. Ook zijn we gaan consolideren op het gebied van applicaties en netwerkprotocollen. Aanvankelijk hadden we 15.000 verschillende applicaties draaien, momenteel zijn dat er 4.700. In 1997 gebruikten we 30 verschillende netwerkprotocollen, momenteel slechts één: Ethernet."

Eind jaren negentig speelde het ‘groene datacenter' nog een beperkte een rol. De consolidatie ging vooral uit van tactische en operationele motieven om de efficiëntie te verbeteren. Dat werd gecombineerd met een nieuwe strategische visie. "IBM wilde veranderen van een multinational naar een ‘GIE', een Globally Integrated Enterprise" verklaart Post. "Normaal is iedere wereldwijde vestiging een kopie van het hoofdbedrijf. Maar bij een GIE opereert het bedrijf wereldwijd op locaties waar de werkzaamheden het beste gedaan kunnen worden, bijvoorbeeld op basis van kosten, snelheid of expertise."

"In India zijn de kosten natuurlijk lager, maar in Nederland is bijvoorbeeld veel expertise over watermanagement, dus hebben we hier een expertisecentrum geopend. Met die strategie heb je ook niet in ieder land een apart rekencentrum nodig." Dankzij deze consolidatie en IBM's ‘Green' datacenter-aanpak zal de rekencapciteit in 2010 verdubbelen zonder dat het extra energie kost of er meer CO₂ uitgestoten wordt, aldus Post.

Sun doet de deur uit

Begin februari beschreef Suns data center architect Brian Cinque op zijn weblog een compleet andere aanpak. Om de operationele kosten te verminderen en het energieverbruik te reduceren wil het bedrijf af van al haar datacenters. Cinque: "De ict-afdeling van Sun moet evolueren van een warboel van verschillende generaties infrastructuren, zowel technologisch als procesmatig, naar een model dat veel efficiënter om kan gaan met technologie en zaken als it governance. Sun moet evolueren van een service-georienteerde architectuur naar software-as-a-service (SaaS). Het is een kwestie van berekeningen om aan te tonen dat dergelijke efficiëntie alleen kan worden gehaald door het aantal datacenters te reduceren. Met outsourcing kunnen we een hogere gebruiksfunctionaliteit realiseren."

Sun heeft zichzelf volgens Cinque een ambitieus doel gesteld met het uitbesteden van haar datacenters. In 2013 moet het aantal gehalveerd zijn en rond 2015 moeten alle eigen datacenters uitgefaseerd zijn. Het gaat dan om zogenaamde Tier 1-datacenters volgens de TIA-942 standaard. De laatste twee jaar, tussen 2013 en 2015, gebruikt Sun om zijn ict-afdeling volledig naar het SaaS-model om te zetten. Sun zal hiervoor eigen technologie inzetten, maar ook oplossingen van derde partijen.

Gerhard Schlabschi, hoofd systems marketing EMEA (Europa, Midden-Oosten en Afrika) bij Sun, relativeert de stap: "Sun heeft altijd de strategie gehad om intern zoveel mogelijk eigen technologie te gebruiken. We ontwerpen servers en workstations, en gebruiken die dus zelf ook. Toch is dat niet altijd het meest logische en efficiënte model. Het gebruiken van eigen technologie naast diensten van derden kan veel goedkoper en efficiënter zijn."

"Het uitfaseren van datacenterruimte en de bijbehorende kosten voor energie en koeling leidt direct tot een significante reductie aan ict-kosten. Omdat de operationele complexiteit verminderd wordt, zal het ook minder tijd kosten om nieuwe projecten te implementeren – tegen lagere kosten. Daarnaast valt winst te behalen door gebruik te maken van bestaande architecturen op het gebied van applicaties, beveiliging, agents en bedrijfssystemen."

Net zoals HP beweert Sun met deze strategie – die het tegenovergestelde is van HP's aanpak – een kostenbesparing van 50 procent te realiseren. Overigens kon Sun deze strategie niet officieel bevestigen; woordvoerders verklaren dat Brian Cinque de claim op persoonlijke titel op zijn Sun weblog heeft geplaatst.

Outsourcing een trend?

Is gebruik maken van outsourcing ook een optie voor IBM of HP? Volgens Van Gaalen is er in principe geen andere partij denkbaar die goedkoper zou kunnen zijn dan HP zelf. "We hebben vanwege onze omvang een enorm schaalvoordeel. Bovendien zijn we zelf leverancier van onze hard- en software. In die zin is outsourcing dus geen logische optie."

Anderzijds ziet HP outsourcing wel als groeigebied. "Er zijn steeds meer klanten die een deel van hun activiteiten in huis willen houden en het overige deel willen uitbesteden. HP speelt daarop in met de verhuur van zowel dataopslag als rekenkracht. De nieuwe datacenters zijn mede gebouwd om in outsourcing te voorzien. We denken dat dit één van de grootste groeigebieden is."

IBM sluit het gebruik van diensten van derden in de toekomst niet uit. "Als je de infrastructuur van je organisatie dusdanig inricht dat je functionaliteit van buiten kunt gebruiken, dan is het theoretisch mogelijk dat IBM diensten van derden zal gebruiken wanneer dat efficiënter is. Hiervoor speelt een service oriented architecture (SOA), een belangrijke rol." Overigens zijn Sun en IBM net als HP ook actief met outsourcing. Zo verhuren ze rekenkracht (grid- en cloud-computing) en dataopslag (hosting).

Virtualisatie is de basis

Een andere cruciale techniek voor Sun, IBM en HP is virtualisatie. "In tegenstelling tot mainframes worden de meeste servers in de praktijk gemiddeld slechts 10 tot 20 procent benut", zegt Post van IBM. "Van alle stroom die een gebouw binnenkomt, gaat gemiddeld de eerste 60 procent op aan faciliterende zaken als koeling, chillers, airco en ventilatie. Van de overgebleven 40 procent energie gaat 70 procent naar zaken die indirect gerelateerd zijn aan de servers, zoals de fans, de voeding en de harde schijven. Uiteindelijk blijft er 12 procent over voor het daadwerkelijke rekenwerk. Als we dat combineren met het feit dat servers slechts voor 10 tot 20 procent benut worden is dat een ontzettende verspilling aan energie. Het is dus zaak om de servers optimaler te benutten en daar komt virtualisatie om de hoek kijken."

Volgens Cinque van Sun zal virtualisatie een belangrijke bijdrage leveren aan de doelstelling om het aantal datacenters in 2013 te hebben gehalveerd. Het bedrijf maakt hiervoor onder andere gebruik van Solaris Zones, Xen en xVM. Dat geldt ook voor Suns grid computing on-demand dienst Network.com, waar voor 1 dollar per uur één processor aan rekenkracht kan worden gehuurd.

HP ziet virtualisatie als basistechniek voor een service georiënteerde infrastructuur. Naast het feit dat de capaciteit van servers beter benut wordt, kan er veel sneller ingespeeld worden op de vraag. Van Gaalen: "Vroeger kostte het wel 30 dagen om een nieuwe productieomgeving op te leveren, tegenwoordig is dat hooguit een paar uur. Het beheer en de uitrol is vrijwel geheel geautomatiseerd."

Compleet anders

HP's nieuwe datacenters zijn grotendeels al in gebruik en bijna wekelijks wordt er een oud datacenter uitgefaseerd. In 2009 moet de hele infrastructuur van HP draaien op de drie core sites in de VS. IBM vormt de zeven overgebleven datacenters langzaam om tot ‘green datacenters' en zal daarmee rond 2010 de rekenkracht verdubbelen tegen gelijkblijvende kosten. Sun staat een grote uitdaging te wachten bij de omvorming naar het SaaS-model om zo de doelstellingen voor 2013 en 2015 te halen. In alle gevallen ziet het datacenter van de toekomst er compleet anders uit en worden – naar verwachting – flinke kostenbesparingen gerealiseerd.