Eerst rompslomp, dan een buitenlandse carrière

Veel ict’ers willen het, maar slechts weinig doen het: na de studie een tijdje in het buitenland werken. Het kost ook wat inzet, maar wie dat er voor overheeft, gaat ongetwijfeld een paar interessante jaren tegemoet.

Ook bij ict'ers staat het goed op het cv: een paar jaar werkervaring in het buitenland. Bovendien is het weer eens wat anders. Je kunt natuurlijk simpelweg een koffer pakken, naar Schiphol rijden en in het vliegtuig stappen. Maar enige voorbereiding is misschien toch een goed idee.

In 2005 vertrok Stefan Timmermans voor een half jaar naar Qatar, een van de Verenigde Arabische Emiraten. Een paar maanden eerder had hij aan de universiteit van Maastricht zijn studie International Management afgerond.

In Qatar ging hij aan de slag als technology manager voor de Aziatische Olympische Spelen en was verantwoordelijk voor alle technologie om de paardensport goed te laten verlopen. Timmermans plande de aanleg van het computernetwerk, regelde computersystemen om de puntentelling bij te houden en zorgde ervoor dat de wedstrijdresultaten op de scoreborden in het stadion én op televisie te zien waren.

Cultuurschok

Voor Timmermans, die ook in New York, Londen, Athene en Rio de Janeiro werkte, is een baan in het buitenland elke keer ‘een enorme uitdaging'. Nieuwe manieren van zakendoen en het leren van nieuwe talen, spreken hem aan. Het is een bron van nieuwe ervaringen, vertelt hij. Ook maakt Timmermans graag kennis met nieuwe culturen. Dat neemt niet weg dat hij bij aankomst al snel een stevige cultuurschok te pakken had. "Ik wist bijna niets van Qatar, zelfs niet waar het lag", vertelt hij. "Ik kwam terecht in een streng islamitisch land, waar allerlei regels gelden."

Timmermans vertelt dat het dragen van een korte broek wordt afgekeurd. En wie op straat uitgebreid met iemand staat te zoenen, loopt het risico het land uitgezet te worden. Bovendien ging tijdens Timmermans' verblijf in Qatar de vastenmaand Ramadan van start. "Hoewel ik Nederlander ben, moest ook ik me er zoveel mogelijk aan houden", herinnert hij zich. "Maar ik heb wel eens stiekem een Snickers gegeten op het toilet."

Toch wist de technology manager zich al snel aan te passen aan de nieuwe cultuur. "Ik heb me er bij neergelegd dat het anders was dan in Nederland en mijn best gedaan me in te leven in de bewoners van Qatar. Dat werkte goed; ik begreep de mensen beter." Volgens de 27-jarige oud-student is aanpassingsvermogen een van de belangrijkste dingen tijdens een periode in het buitenland. "Je moet niet te veel vasthouden aan je principes. Als je dat doet, ga je een zware tijd tegemoet."

Dat denkt ook Jan-Willem Boezelman, die via consultingbureau Mieloo and Alexander in Slowakije werkt. Sinds het begin van dit jaar werkt hij aan een project van Sony. De elektronicafabrikant is bezig met het bouwen van een distributiecentrum naast een fabriek. Boezelman werkt er onder andere aan de koppeling van verschillende computersystemen. Volgens hem is het belangrijk voor nieuwe dingen open te staan. "Ik kom elke dag met allerlei culturen in aanraking", vertelt Boezelman die naast Slowaakse collega's ook met mensen uit Japan en Londen werkt. "Voor een Japanner kunnen Nederlanders bijvoorbeeld bot overkomen. Ook gaan medewerkers vaak formeler met elkaar om dan in Nederland. Met dat soort dingen moet je rekening houden."

Het is dan ook slim voor vertrek wat kennis op te doen over de cultuur van het land van bestemming. Ict'ers die dat grondig willen aanpakken, kunnen aankloppen bij ITIM. Het bedrijf geeft trainingen in het werken met personen uit andere culturen. Een paar boeken halen bij de bibliotheek kan natuurlijk ook.

Baan vinden

Voordat je daadwerkelijk aan de slag kunt, moet je natuurlijk eerst een baan vinden. Timmermans vond die van hem via het netwerk dat hij opbouwde tijdens zijn stage bij Atos Origin, het bedrijf dat op dat moment bezig was met de aanleg van it-systeemarchitectuur voor de Olympische Spelen in Athene. Naast rondvraag doen bij kennissen, zijn er nog andere mogelijkheden een buitenlandse ict-baan te vinden.

Zo gaan de recruiters van All4Jobs zich de komende tijd meer richten op ict'ers die buiten de landsgrenzen willen werken, vertelt directeur Nico van der Wel. Het bedrijf opende enkele maanden geleden panden in China en de Verenigde Staten en is nu bijvoorbeeld op zoek naar SAP-consultants die in die landen willen gaan werken. Daarnaast is op internet uiteraard een groot aantal vacaturebanken te vinden die vaak ook banen in het buitenland aanbieden.

Als je eenmaal een geschikte baan gevonden hebt én de sollicitatierondes goed bent doorgekomen, kunnen de echte voorbereidingen beginnen. Daar gaat aardig wat tijd in zitten. Zo moet een visum geregeld worden en is er een werkvergunning nodig. En dan is er de Belastingdienst nog.

Timmermans liet zich voor vertrek uitschrijven als inwoner van Nederland. "In Qatar wordt geen loonbelasting geheven", legt hij uit. "Door mij uit te schrijven, kon ik voorkomen dat ik bij terugkomst in Nederland een naheffing van de Belastingdienst zou krijgen." Ook moeten expats nog altijd belasting betalen over Nederlandse inkomsten, bijvoorbeeld wanneer zij hun Nederlandse onderkomen tijdelijk verhuren.

Haken en ogen

Een hoop rompslomp dus. Het verklaart waarom veel Nederlanders wel dromen over een baan in het buitenland, maar hun plannen niet verwezenlijken. In een ander land werken klinkt mooi, maar er zitten wel degelijk haken en ogen aan, vertelt Yumi Stamet van onderzoeksbureau Intelligence Group. Het bedrijf doet onder andere onderzoek naar arbeidsmobiliteit in Nederland en daarbuiten. Ruim de helft van de Europese werknemers wil volgens Stamet voor korte of lange tijd in het buitenland willen werken. Uit onderzoek van Intelligence Group blijkt echter, dat slechts vier op de duizend mensen in die groep, dat plan uitvoert.

Dat komt ook doordat veel werknemers hun partner of gezin niet zomaar willen achterlaten. Logisch, maar het betekent dat er in het nieuwe thuisland óók een baan voor de partner gevonden moet worden. Volgens Stamet zijn bedrijven die een personeelslid in een ander land laten werken, best bereid een deel van het papierwerk af te handelen.

Ook willen ze wel zorgen voor een onderkomen van de betreffende werknemer. Maar als de buitenlandse werkplek betekent dat er een heel gezin moet verhuizen, wordt het vaak lastiger, weet Stamet. Dan moet er ook een baan zijn voor de partner en voor de kinderen moet een nieuwe school gezocht worden. Daar zitten werkgevers niet altijd op te wachten. Wie de reis dan toch wil doorzetten, moet dus zelf op zoek.

Ict'ers die ervoor kiezen hun familie thuis te laten, moeten hun dierbaren een tijd missen. Dat weet Boezelman van Mieloo and Alexander ook. Hoewel hij het grootste deel van zijn tijd in het buitenland doorbrengt, heeft hij geen last van heimwee. "Ik ga vaak even op en neer naar huis", vertelt Boezelman terwijl hij per taxi onderweg is naar het vliegveld van Wenen. "Vanavond vlieg ik naar Nederland. Als ik daar aankom, ga ik met mijn vrienden de kroeg in."

Hoewel Boezelman de mogelijkheid heeft geregeld naar zijn thuisland te vliegen, is dat niet bij elke baan het geval. Communicatiemiddelen als MSN, Skype en e-mail zijn handig, maar het onderhouden van vriendschappen vanuit het buitenland kost veel energie, vertelt de 25-jarige Utrechter.

Kick

Wie dat ervoor overheeft én zich wil verdiepen in de cultuur van een land, zou wel eens een geweldige periode in het buitenland tegemoet kunnen gaan. Volgens Timmermans is werken in een nieuw land altijd erg leerzaam, zowel in professioneel opzicht als op persoonlijk vlak. De meeste voldoening krijgt Timmermans echter als het bijna tijd is weer naar huis te gaan. "Als je een project in het buitenland succesvol hebt afgerond, geeft dat een enorme kick."