Zonder ervaring begint een ZZP’er niet veel

Snel veel ervaring opdoen bij verschillende organisaties, werken tegen lekkere uurtarieven, en zelf de werktijden bepalen? Voìla, het werkende bestaan van een freelancer. Kunnen startende it’ers alleen nog maar dromen van zoveel vrijheid of ligt dit ook voor hen binnen handbereik? “Het is mogelijk, maar de markt is klein.”

Ooit waren Steve Wozniak en Steve Jobs ook zzp’ers, ofwel zelfstandigen zonder personeel. Zij ontwierpen en bouwden in de garage van een woonhuis een van de eerste thuiscomputers; Apple computers was geboren.

Als zelfstandige werken is leuk en spannend. Bovendien is de markt voor freelancers is goed. De ict-budgetten van de meeste bedrijven groeien nog altijd, zo blijkt uit de ict-barometer van december 2007 van Ernst & Young. En die komt voor een aanzienlijk deel ten goede aan de inhuur van externe ict’ers, zo meldt dezelfde barometer. ‘Wat betreft de inhuur van externen is er sinds 2006 sprake van een duidelijke groeimarkt’, aldus Ernst & Young.

Goede tijden dus voor de onafhankelijke ict’er. Toch kiest slechts een klein percentage van de Nederlandse ict’ers voor een onafhankelijk bestaan. "Dat is opvallend, zegt Arjan Pronk, directeur van Independit, het bureau dat freelancers levert aan uitsluitende LogicaCMG en zo’n elf honderd ict’ers in hun database heeft staan. "Er zijn naar schatting maar zo’n vijftien duizend zelfstandigen op een totaal van 120 duizend ict’ers." Niettemin drijft een relatief gering aantal zelfstandigen, gecombineerd met de groeiende vraag natuurlijk wel op. En dat verklaart deels waarom freelancers, zo ontzettend lekker kunnen verdienen. Een uurtarief van zo’n honderd euro is heel gemiddeld, waardoor een freelancer over het algemeen meer verdient dan een werknemer.

En dat is niet het enige voordeel. Arjan Pronk: "Je kunt als freelancer in relatief korte tijd een schat aan ervaring opdoen in verschillende projecten en bij uiteenlopende organisaties. Juist nu de arbeidsmarkt krap is, kunnen zelfstandigen doelbewust een cv opbouwen met projecten die er voor hen toe doen." En dat is natuurlijk wat elke starter wil. Veel ervaring opdoen in verschillende organisaties, een goed inkomen en dan ook nog zo vrij als een vogeltje om eigen uren in te delen, zodat er ook nog tijd is om, net als Steve Wozniak en Steve Jobs, eigen ideeën uit te werken.

Een kiertje

De markt voor freelancers in de it is dus uitstekend. Maar dit geldt helaas niet voor starters, zo leert een rondje bellen langs een aantal bemiddelingsbureaus voor freelance it’ers – tegenwoordig dé manier voor beginnende zzp’ers om aan opdrachten te komen. Zij behartigen de belangen van de freelancer en geven opdrachtgevers zekerheid dat zij de juiste it-specialist inhuren. "Wij hebben en leveren géén starters als freelancer aan LogicaCMG, onze enige klant. Ik heb het er in onze bestanden op nagezocht, sinds 2005 tot aan nu februari 2008. Er is dus geen vraag naar starters als freelancer bij LogicaCMG", zegt Peter Hupperetz, de andere directeur van Independit, dat zo’n elf honderd freelancers in haar database heeft staan.

Bij Michael Bailey Associates Group (MBA) een internationale bemiddelaar en bij IT Staffing, naar eigen zeggen ‘misschien wel’ de grootste detacheerder van onafhankelijke it-specialisten in Nederland, staat de deur op een héél klein kiertje. Frank Grootenboer, salesmanager bij MBA: "Het aantal starters in dat wij bemiddelen is marginaal. Echt een enkeling. Grote bedrijven huren freelancers namelijk in vanwege hun directe ervaring en onafhankelijkheid. Starters hebben dit nog niet kunnen opbouwen." Rob Kok van IT Staffing: "Overal is een markt voor dus ook voor freelance starters. Maar die is wel heel klein."

‘Ander hout’

Wat een freelancer tot een goede freelancer maakt is specialistische kennis en expertise en ervaring. Dat is ook – naast dat de vraag naar freelancers toeneemt – een belangrijke reden waarom een freelancer een relatief hoge uurprijs kan vragen: hij of zij is dat geld waard. Grootenboer: "Voor een opdrachtgever is een freelancer veel duurder dan een vaste medewerker. Dat is omdat hij of zij direct productief moet zijn. Kwalitatief zijn ze vaak veel beter omdat ze doorgaans breder zijn ontwikkeld en qua persoonlijkheid uit ander hout gesneden." Voor klussen waar minder ervaring voor vereist is, en waar starters dus voor in aanmerking zouden kunnen komen zoals beheer en relatief eenvoudig programmeerwerk, zetten bedrijven liever eigen medewerkers in dan dat ze daarvoor een freelancer met een uurprijs, inzetten. Hupperetz: "Opdrachten van Logica CMG waar minder ervaring voor is vereist, worden door haar eigen personeel ingevuld." Rob Kok, IT Staffing: "It’ers kunnen als freelancer aan de slag om wat ze te bieden hebben. Starters hebben een opleiding. Dat is wat. En misschien zijn ze ook goud waard. Maar werkgevers verwachten zelfstandigheid. En daarvoor heb je ervaring nodig."

Wat kunnen starters die aan de slag willen als freelancer het beste doen? Kok: "Onze ervaring is dat we ze, om het oneerbiedig te zeggen ‘weg kunnen zetten’ op het moment dat ze drie of vier jaar ervaring hebben, bij voorkeur in een vaste baan." En dat is eigenlijk ook het advies van Grootenboer: "Primair: verschillende ervaring opdoen. Liefst zo’n vijf tot tien jaar. Daarnaast, bedenken of je het freelancen in competentie aankunt. Het kan namelijk een individueel bestaan zijn."