Te koop bij KPN: overheidsmarkt!

Geïnteresseerden die zich bij KPN melden voor het brok Getronics dat in de etalage staat, laten hun oog vooral vallen op de overheidsactiviteiten. Die vormen een aantrekkelijk homogeen pakket. Wie het zorgsegment overneemt, krijgt te maken met een versnipperde markt. Grootste gevaar is een uittocht van personeel.

KPN is een dienstverlener die standaard diensten aanbiedt gericht op volume en eenvormigheid, zegt Frans van den Dool, principal consultant bij adviesbureau VKA. "Het bedrijf probeert al een aantal jaren een positie op te bouwen als beheerder van werkplekken (met een geïntegreerde informatie- en communicatietechnologie). Dat lukte mondjesmaat. Vandaar dat KPN Getronics heeft overgenomen vanwege voornamelijk de generieke werkplekdiensten van de automatiseerder." Hij wijst erop dat de divisies ‘Business Applications Services’ en ‘Business Solutions voor de overheid en zorg’ bij Getronics maatwerkdiensten verrichten (applicatie-integratie, -ontwikkeling en -onderhoud) én projectdetachering. "Dat is een deel van Getronics waarin KPN geen ambities heeft. Met de verkoop van deze goedlopende tak kan het telecombedrijf de aankoopkosten van Getronics deels terugverdienen."
Van den Dool ziet op de markt een duidelijke tendens naar automatiseerders die zich specialiseren in bulkuitbesteding (het overnemen van werkplekdiensten) of hoogwaardiger diensten. Op deze laatste activiteit zitten hogere marges, maar de omzet is beperkter. Hij acht het geen slechte zet dat KPN de twee applicatietakken wil afstoten. "Het is niet bepaald triviaal om de activiteiten van KPN ICT Services en die van Getronics te integreren tot een samenhangend dienstenaanbod. Het kost dan te veel aandacht om je als bedrijf ook nog bezig te houden met een tak die zakelijke applicatiediensten aanbiedt. Focus is een juiste keuze."

Geen kernactiviteit

Volgens Erik van der Meijden, ceo Getronics, passen de BAS-activiteiten niet in de strategie die KPN heeft uitgestippeld om in 2010 de grootste aanbieder van ‘end-to-end ict-diensten’ in Nederland te zijn (met als segmenten infrastructuurdiensten, applicatiebeheer en ict-uitbesteding). Tot de kernactiviteiten van KPN-dochterbedrijf Getronics behoren werkplekbeheer, software-as-a-service, datacenterdiensten en -hosting, netwerkoplossingen en ‘consulting en professional services’, gericht op beheer (ITIL en andere methodieken), beveiliging en infrastructuur/architectuur. Deze laatste kern (het oude PinkElephant) wordt als aparte werkmaatschappij – Getronics Consulting – in de markt gezet.
Verder stelt Van der Meijden dat Getronics zich concentreert op activiteiten waarmee het marktleider of bijna marktleider is. "Op het terrein van ‘business applicatieservices’ is dat niet zo: daar neemt Getronics de vijfde of zesde plek in."
Getronics-woordvoerster Jolanda Peek legt uit dat de automatiseerder wel standaard applicatiediensten in huis houdt, zoals het hosten van een gestandaardiseerde SAP-omgeving (op basis van het ‘SAP Computing on Demand’-concept) voor onder andere de Sociale Verzekeringsbank en Campina. "Dit soort activiteiten zijn infrastructuurgerelateerd. Voor maatwerkontwikkeling is kennis nodig die inzage biedt in de bedrijfsprocessen bij klanten, bijvoorbeeld binnen gemeenten en ziekenhuizen. Daar willen wij ons niet meer mee bezighouden."

Versnipperd

KPN zoekt in principe naar één kopende partij voor de twee onderdelen, tenzij dat niet rond komt. Frans van den Dool van VKA verwacht dat geïnteresseerde kopers vooral uit zijn op het overheidssegment. De it-dienstverlener is met zijn op SAP-gebaseerde bedrijfsapplicaties marktleider in de gemeentemarkt. Een opportunitische markt, aldus Van den Dool: krimpend door de samenvoeging van gemeenten en de toenemende inkoopallianties om it-diensten goedkoper in te kopen, maar groeiend vanwege de trend onder gemeenten om meer diensten uit te besteden. Naast de lokale overheid is Getronics met BAS een van de belangrijkste it-partners van ministeries, provincies en andere overheidsinstanties. De Belastingdienst gunde bijvoorbeeld de bouw van het nieuwe toeslagensysteem aan de automatiseerder.
De zorgsector is een moeilijker verhaal: daar heeft Getronics zijn ambities met zijn elektronische patiëntendossiers (epd) niet kunnen verwezenlijken. De it-dienstverlener bedient slechts een beperkt aantal zorginstellingen. "Het is een lastige, versnipperde markt. Het zal me niet verbazen als KPN moeite heeft om hiervoor een koper te vinden." Van den Dool vraagt zich ook af welke rol KPN nog wil spelen in die sector. Het bedrijf kocht een paar jaar geleden van Microbais E-Zorg, een besloten netwerk voor zorginstellingen en biedt sindsdien ziekenhuizen breedbandglasverbindingen aan met epd-achtige diensten. Ook de positie van PharmaPartners is nog onduidelijk: in deze zorgautomatiseerder heeft Getronics een meerderheidsbelang van 60 procent.

Grote kans

Wie er met BAS aan de haal gaat, is nog onduidelijk. In de wandelgangen zoemt de naam Ordina natuurlijk al rond, maar zegsvrouw Saskia Huuskes meldt hier niets over te vertellen te hebben, "anders had ik wel een persbericht uitgestuurd." In diezelfde gangen gaat tevens het gerucht dat er al is gesproken met een niet voor de hand liggende partij. Logisch misschien, want zo’n kans om je in te kopen op de overheidsmarkt komt niet vaak voor. CSC, op redelijk bescheiden schaal actief in overheid en zorg, zou zo’n partij kunnen zijn. Directeur Paul van Roozendaal laat weten dat CSC "altijd geïnteresseerd naar de markt kijkt en dus ook hier naar."
Uitgesprokener is Hans Schrijver, lid van de hoofddirectie van directe concurrent Centric. "Wij volgen het nadrukkelijk", benadrukt hij. "De drie hoofdmarkten van Getronics BAS – zorg, publieke overheid en gemeentemarkt – zijn bij ons ook belangrijke kolommen. Wij bezitten de functionele kennis die bij KPN niet aanwezig is." Het bezwaar dat de combinatie Centric en BAS in de lokale overheid tot een monopolie kan leiden, wuift hij weg. "In het verleden zijn er Kamervragen gesteld over het vermeende duopolie op de gemeentemarkt van het oude PinkRoccade en Centric. Ook het NMA heeft hier naar gekeken. Die bezwaren zijn toen vrij makkelijk van tafel geveegd. De bestedingen in gemeenteland zijn qua ict hoog en er valt genoeg te halen voor andere partijen."
Een beer op de weg voor de kopende partij kan het hoge personeelsverloop zijn, en daarmee het wegsluizen van kennis. De vakbonden wijzen erop dat de onrust, die de aangekondigde verkoop heeft veroorzaakt onder het personeel van BAS, het verloop enkel kan vergroten. Zeker nu de nieuwe cao-onderhandelingen stroef verlopen. Aan de andere kant: ook toen Getronics nog geen KPN was, bestonden er al ideeën om deze onderdelen van de hand te doen. De bedrijfsapplicatiemarkt is een segment waarin deze automatiseerder zich nooit senang heeft gevoeld.