Geen Vista zonder impact-analyse

Bij De Goudse Verzekeringen is het tegenwoordig ‘Microsoft, tenzij’. Vista is geïnstalleerd en van tevoren is getest of de bestaande applicaties wel overweg kunnen met het nieuwe besturingssysteem. De impact-analyse gaf aan dat er met vijf procent van de applicaties ‘iets moest gebeuren’.

Om de beheer- en licentiekosten in de hand te houden, is het raadzaam over te schakelen op één platform, zo was in januari 2006 het advies na een strategische studie. Chris Scherrenberg, projectmanager ICT bij De Goudse, legt uit welke computerplatformen er toen allemaal nog in huis waren: een IBM-mainframe, een AS/400 (met besturingssysteem OS/400), IBM’s Unix-variant AIX en Intel-servers. Het besluit is genomen naar één platform toe te gaan: Intel-gebaseerd, met Microsoft als besturingssysteem en Microsoft-applicaties.
Het programma Doelarchitectuur is in werking gezet om naar dat ene platform te komen en over te gaan naar Microsoft-applicaties. Het project Doelplatform – één van de onderdelen van het programma – moest de basisinfrastructuur neerzetten die nodig is om de doelarchitectuur te realiseren.

Fases

Het project is onderverdeeld in vier fases, waarvan de eerste drie al even achter de rug zijn. In fase 1 zaten alle WSSRA-services (Windows Server System Reference Architecture) die nodig zijn om de uitrol van het Windows-platform zo goed mogelijk te laten verlopen. Fase 2 betrof de overgang van Lotus Notes naar Exchange 2007 als messaging-server en bij fase 3 ging het om de desktopmigratie naar Windows Vista.
De vierde fase bevat alle services waar niet meteen behoefte aan bestond, zoals de firewall-services. "We hebben al een firewall staan en er was niet meteen de noodzaak om die op Microsoft-leest te gaan schoeien", stelt Scherrenberg. Fase 4 is net in januari 2008 afgerond.

Afscheid van Notes

De clients bij De Goudse draaien grotendeels in een Citrix-omgeving. "Dat maakte de overgang naar Vista op zichzelf al een stuk eenvoudiger,", zegt Scherrenberg. Peter van Kooten, applicatiebeheerder bij De Goudse en nauw betrokken bij de uitvoering van dit project, vult aan: "Zo’n tachtig procent van onze applicaties draait via de Citrix-server, dus daar hoefden we in beginsel niks aan te doen om ze op Vista te laten werken."
Hij legt ook uit waarom De Goudse nu overstapt op Vista. "We hadden al gekozen voor Exchange 2007 met Office 2007. We gaan namelijk het AIX-platform uitfaseren en dat betekent afscheid nemen van Lotus Notes. We moesten dan wel het Windows 2000-besturingssysteem vervangen. Dan heb je de keus: XP of Vista? De Goudse koos voor Vista. Niet alleen omdat het een conversieslag scheelt (de XP-migratie wordt overgeslagen), maar ook om te beschikken over optimale out-of-the box functionaliteit." De Goudse koos dus meteen voor het nieuwste Microsoft-besturingssysteem.

Pc’s vervangen

"Vanwege de keus voor Vista hebben we ook meteen het machinepark moeten vervangen", zegt Van Kooten. "We hebben nog gekeken of we bestaande pc’s konden opwaarderen met meer geheugen en dergelijke, maar het bleek goedkoper om de hardware gewoon te vervangen. HP heeft de uitrol gedaan, compleet met de Vista-images. Gemiddeld zo’n 50 pc’s per dag. In totaal ging het om 880 pc’s en 70 laptops. Het maken van het systeem-image is wel tegengevallen. Dat ging vooral om de combinatie van het nieuwe besturingssysteem met de nieuwe hardware. De grootste uitdaging bleek het beschikbaar krijgen van de juiste beeldschermdrivers."
Niet alleen de voorkant is vernieuwd, ook de achterkant is gemoderniseerd. Zo is in fase 1 een nieuwe Active Directory geïnstalleerd . "Op een gegeven ogenblik kregen we geen software meer geïnstalleerd. Dat bleek een rechtenkwestie in Active Directory te zijn, maar het kost wel wat tijd om daar achter te komen", vertelt Van Kooten.

Ingewikkelde gevallen

Omdat het gros van de applicaties onder Citrix draait, hoefde alleen maar de Citrix-client Vista-gereed te worden gemaakt, waarna de applicaties automatisch op de bureaucomputer beschikbaar zijn. Alleen de applicaties die niet onder Citrix draaien, vereisten aanpassing. "Dat zijn per definitie de ingewikkelde gevallen, want als ze makkelijk waren geweest, dan hadden we ze in het verleden al via Citrix aangeboden", aldus Van Kooten.
Scherrenberg zocht een methode om de overgang naar Vista zo goed mogelijk te laten verlopen en vond die op een seminar van Sogeti, dat daar zijn Vista Impact Test (VIT) presenteerde. "Eigenlijk moet je van tevoren met VIT aan de slag, voordat je plannen gaat maken, maar wij waren al volop met de uitvoering van het project bezig. We hebben dan ook meteen een afspraak gemaakt", aldus Scherrenberg.
Volgens Robert Cornelisse, solution manager bij Sogeti, geeft VIT snel inzicht in de Vista-compliancy van applicaties door problemen te identificeren en mogelijke oplossingen te benoemen. "Je komt dan niet voor grote verrassingen te staan tijdens de migratie. Zestig procent van de applicaties draait zonder mankeren op Vista, dertig procent doet dat na een aanpassing, en tien procent zal nooit draaien op Vista", licht Cornelisse toe.
"De grootste wijzigingen – dus risico’s – in Vista voor het functioneren van applicaties zijn: OS-version checking, verwijderde componenten uit de vorige Windows-versie, beveiliging, user access control (UAC), Internet Explorer 7, de relatie tussen 64-bit Vista, 16-bit applicaties en 32-bit drivers, en de netwerk stack."

Half uur per applicatie

"Gemiddeld duurt het met de VIT-methode een half uur per applicatie om inzicht te krijgen in het te verwachten gedrag van een toepassing", zegt Joop Koren, de Sogeti-consultant die het VIT-traject bij De Goudse heeft uitgevoerd. Het is namelijk niet nodig om alle applicaties volledig te testen op de nieuwe Windows Vista-werkplekconfiguratie.
De VIT-methode is gebaseerd op de essenties van de testmethode TMap die Sogeti heeft ontwikkeld. Een desktopmigratie kent normaliter vier testfasen: de installatietest, de distributietest, een functionele applicatietest en ten slotte een gebruikersacceptatietest (meestal in een pilot). "Door te testen op basis van risico’s (risc based), worden applicaties die Vista-compliant zijn pas weer in de pilotfase getest. Het onderzoek richt zich daarna alleen nog op applicaties waarmee iets aan de hand kan zijn. Dat levert tijdwinst op", aldus Koren.
Aan de hand van een referentiedatabase met Vista-wijzigingen vindt de controle van de compliancy plaats. Sogeti gebruikt daarbij de Microsoft Application Compatability Toolkit en aanvullende hulpmiddelen (tooling). Vervolgens vindt de analyse plaats: waarom is een applicatie niet Vista-compliant, probeert de applicatie bestanden of registersleutels te muteren in werkgebieden die Vista stringenter heeft afgeschermd, gebruikt de applicatie componenten uit het vorige besturingssysteem? "Door die analyse weet je welke problemen zijn op te lossen en wat de impact is op de organisatie. De laatste stap is na te gaan welke oplossingen beschikbaar zijn. Hier hoef je dus alleen een subset van de applicaties te testen", aldus Koren.

Clipper-applicaties

Cornelisse vertelt dat ook webapplicaties in VIT worden meegenomen. Die webapplicaties – en de MSI-packages – worden volgens hem nog weleens vergeten. Microsoft Windows Installer (MSI) is het standaardformaat voor automatische softwaredistributie. Een MSI-package geeft instructies door aan de Windows Installer. Deze Installer, die Microsoft standaard meelevert op elk Windows-platform, handelt de volledige installatie af van de applicatie. De Windows Installer is speciaal ontworpen om de volledige levenscyclus van een applicatie te ondersteunen, van distributie en automatisch herstel tot en met deïnstallatie.
Gezien de verknochtheid van een MSI-package aan ‘zijn’ applicatie is het niet meer dan logisch die ook onder het vergrootglas te leggen. Uiteindelijk viel het wel mee bij De Goudse, omdat er een paar jaar geleden al flink de bezem door was gehaald.
Gebleken is wel dat een aantal oude Clipper-applicaties (Clipper is een ontwikkeltaal) niet overweg kunnen met Vista. "Dat is overigens met VIT niet aan te tonen omdat die applicaties, net als DOS-applicaties, niet fullscreen draaien op Vista. Uiteindelijk hebben we ervoor gekozen om ze op XP te draaien en via Virtual PC aan te bieden. Dat heeft wel veel tijd gekost", zegt Van Kooten. De Goudse is nog niet klaar: dit jaar worden alle applicaties gereed gemaakt voor Vista, omdat de Citrix-omgeving wordt uitgefaseerd.