Uit een inventarisatieronde door Computable onder een aantal grote dienstverleners blijkt dat het plan Heemskerk nu al vruchten afwerpt: in projectaanvragen krijgen open standaarden en open source duidelijk een grotere nadruk. Dat dwingt ook de dienstverleners zelf om hun productaanbod te heroverwegen: “want als je met een gesloten oplossing aan komt en de concurrent stelt een open oplossing voor, dan loop je per definitie een stap achter.”
Grote dienstverleners krijgen nu al signalen uit de overheid dat het plan Heemskerk effect gaat hebben op het bestedingsgedrag van overheden. John Breedijk, directeur public sector bij Atos Origin: "In projectaanvragen vanuit de diverse overheden (centraal en decentraal) wordt in vrijwel alle gevallen het actieplan Heemskerk aangehaald door van de aanbieders te vragen ook of vooral oplossingen aan te dragen die (deels) gebaseerd zijn open source componenten of recht doen aan open standaarden."
Haye Mensonides, managing director van LogicaCMG public sector: "Tot de presentatie van het plan een aantal maanden geleden was er binnen diverse overheidsorganisaties nog veel onbekendheid met de materie. Wij merken dat overheden, door het actieplan en de aandacht eromheen, zich nu bewust zijn van het feit dat open standaarden moeten en dat open source software moet worden meegenomen in productselecties."
Kwestie van tijd
Volgens Jeroen van Disseldorp, open source alliance manager bij Capgemini is het nog slechts een kwestie van tijd voordat het plan Heemskerk concrete opdrachten tot gevolg heeft: "Dat heeft eerder met lengtes van aanbestedingsprocedures te maken dan met wil of onwil."
"Zo loopt er nu tenminste één aanbesteding waarbij het actieplan al als bijlage werd bijgevoegd. Dat is voor ons een teken dat de overheid wel degelijk leveranciers met klem verzoekt rekening te houden met open standaarden en open source software. Het dwingt leveranciers hun aanbieding goed te overwegen, want als je met een gesloten oplossing aan komt en de concurrent stelt een open oplossing voor, dan loop je per definitie een stap achter."
Dienstverleners verwachten dan ook verschuivingen op de markt. Van Disseldorp van Capgemini: "Op gebied van open standaarden verwachten wij een groei in pakketten die die standaarden onverkort implementeren. Pakketten wiens reputatie op compliance van standaarden discutabel is zijn daarmee zelf even zo discutabel. Er kan immers door de aangekondigde Open Standaarden Brigade van Heemskerk op naleving gecontroleerd worden. Ten aanzien van open source-software verwachten we dat aan de serverkant de groei die we nu al waarnemen zal doorzetten."
"Linux en alle open source-infrastructuur is immers vrijwel altijd "net zo geschikt" als andere platforms, en met dit actieplan zal het daarmee automatisch de voorkeur krijgen. Daarnaast is er een opkomst aan nieuwe open source-applicaties die zich kunnen meten met gesloten pakketten. Denk aan open source CMS’en, DMS’en en business intelligence-oplossingen. Ook op de desktop zal er op zijn minst open source overwogen moeten worden, wat de vraag naar OpenDoc-tools en -trainingen zal doen toenemen. En ook de veelbesproken Linux-desktop komt daarmee nu echt op de ICT-agenda van 2008."
Belangstelling neemt toe
Ook Mensonides van LogicaCMG verwacht een toenemende belangstelling voor software die onder een open source-licentie wordt uitgebracht, maar vindt wel dat de ondersteuning van deze producten moet verbeteren: "Open source is een goede strategie om meer openheid in ICT-oplossingen te krijgen. LogicaCMG verwacht hier veel meer vraag naar. Maar wij zien ook de eerste teleurstellingen rond onderhoudbaarheid en lange termijn ondersteuning van open source producten."
"Open source is onderdeel van het gebruiken van een gemeenschap aan ontwikkelaars. Deze gemeenschap is integraal onderdeel van een open source strategie. Vaak wordt het open source product aangeschaft maar te weinig aandacht aan deze gemeenschap gegeven die voor de verdere ontwikkeling van het open source product essentieel is. Deze gemeenschap van ontwikkelaars, die gedeeld kunnen gaan worden door meerdere overheden, zal in de toekomst meer en meer aandacht gaan krijgen. Ook zullen we een toenemende vraag zien naar ondersteuning en onderhoud van open source producten. Open source producten, ontwikkeld door overheden zelf, zullen bij commerciële partijen in onderhoud worden gebracht.
Pieter Buijs, chief technology officer bij Atos Origin verwacht een geleidelijke verschuiving: "Wij verwachten dat de traditioneel gesloten technologieën zich ook steeds meer zullen gaan conformeren aan open standaarden. Op korte termijn verwachten we verschuivingen middels de invulling van de relatief kleine en zichtbare oplossingen (projecten binnen e-overheid) en een tendens om ook in infrastructuur-projecten invulling te geven aan dit plan (door bijvoorbeeld hybride oplossingen voor te stellen / samen te stellen) We verwachten iets minder pakketimplementaties en grote maatwerkontwikkelingen."
Onduidelijkheden
Ben van Lier, Account Directeur Overheid Centric is sceptisch: "Verschuivingen voorzien wij niet, wel onduidelijkheden, omdat door de nadruk die wordt gelegd op open source het erop lijkt dat alle vormen van software open source zouden moeten worden."
Microsoft uitte al eerder kritiek op het plan Heemskerk. Volgens directeur Nederland Theo Rinsema krijgt het bedrijf veel vragen van rijksambtenaren die "in verwarring" zijn over de exacte betekenis van het actieplan. Rinsema zei verder onder andere dat "het actieplan de dynamiek uit de markt haalt en het een groot deel van de Nederlandse softwaremarkt uitsluit." Verder is het actieplan volgens Rinsema "strijdig met de beginselen van Europese aanbestedingsregels, die stellen dat relevante marktpartijen evenveel kans moeten maken."
| Actieplan Heemskerk Woensdag werd het actieplan "Nederland in open verbinding" door de Tweede Kamer aangenomen. Het plan heeft tot doel om het gebruik van open standaarden en open source software bij de (semi-)publieke overheid te versnellen. Heemskerk wil de interoperabiliteit binnen de overheid te vergroten door het gebruik van open standaarden en de afhankelijkheid van leveranciers verminderen door het gebruik van open source software. Zo wil hij bovendien een ‘gelijk speelveld op de softwaremarkt bevorderen’. Onderdeel van het actieplan is de invoering van een ‘comply-or-explain and commit’-principe, die voorschrijft dat overheden (Rijksdiensten vanaf april 2008 en overige overheden en instellingen vanaf december 2008) zich moeten verantwoorden wanneer ze open standaarden niet ondersteunen en moeten beloven dat in de toekomst wel te doen. Op januari 2009 moeten er daarnaast implementatiestrategieën zijn geformuleerd voor de aanbesteding, inkoop en het gebruik van open source softare door alle ministeries. Een jaar later moeten die er ook zijn voor semi-overheden in het onderwijs, de zorg en de sociale zekerheid. Tot slot schrijft het actieplan voor dat ODF uiterlijk in januari 2009 wordt ondersteund door alle ministeries en ‘mede-overheden’. De OpenDocument-indeling (ODF) of het OASIS Open Document Format for Office Applications, is een open standaard voor het opslaan en uitwisselen van tekstbestanden, rekenbladen, grafieken en presentaties. |
Ai ai ai, Open standaarden: prima; Open source software: heb ik echt twijfels bij!
Een open standaarden verplichting is niet meer dan logisch. Open Source software is denk ik iets complexer. Een ‘bij-gelijke-geschiktheid-geniet-Open-Source-de-voorkeur’ aanpak zou nog best wel eens problemen kunnen opleveren. Zoals gebruikelijk haalt Microsoft weer eens wat dingen door elkaar en zijn ze op z’n minst creatief met de waarheid maar op ??n punt moet ik ze gelijk geven. Open Source is ??n van meerdere business models, om als overheid specifieke business models voor te schrijven voor alledaagse zaken is denk ik een brug te ver.
Voor zaken als stemcomputers of andere gevoelige zaken is een Open Source verplichting niet meer dan logisch, voor het alledaagse Office pakket wat minder. Ik verwacht dat de meeste overheids werkplekken gewoon MS Office blijven gebruiken, alleen nu met ODF i.p.v. .doc als standaard document formaat.
Dit is weer typisch een geval van een organisatie die om technologie vraagt, i.p.v. functionaliteit:
Wat men wil is flexibiliteit, interoperabiliteit en voorkomen van vendor lock-in, maar wat gevraagd wordt is open source, wat weer heel eigen problematiek met zich mee brengt, denk alleen al aan de afhankelijkheid van beheerders met specialistische kennis. Ook open standaarden zijn feitelijk een manier om bovengenoemde functionele eisen in te vullen, naast eventuele andere manieren om dat te doen.
Het pushen van Open-Source Software is inderdaad niet de manier om onafhankelijkheid te bereiken, en zeker tot kostenbesparing hoeft dit niet altijd te leiden.
Het verplicht stellen van open-standaarden is wel een vooruitgang. Maar het probleem bij open-source software is, is dat het vaak nodig is bij CRM, ERP en dat soort applicaties het nodig is om veel aanpassingen te doen op het gebied van codering. Daarnaast is er specifieke kennis vereist, en zoals te zien is bij bijvoorbeeld Linux, is dat Linux-experts veel kosten met zich meebrengen. Door open-source producten te pushen bij de overheden zal er dus heel veel geld gestoken moeten worden in de IT.
Waar nagenoeg alle reacties hierboven het credo meedragen “open source brengt risico’s”, zijn ze veelal in ruime mate voorzien van twijfelachtige vooroordelen: ‘open source vergt specialistische kennis’ – het tegendeel is waar, door open source kan iedereen met generalistische kennis een specifiek open source pakket aanpassen.
‘open source is niet geschikt voor desktop gebruik’ – er zijn tegenwoordig volwaardige alternatieven op de markt voor desktop toepassingen, Open Office is er maar een voorbeeld. En de overheid spreekt slechts van inzet bij gelijke geschiktheid, welke klaarblijkelijk een uitzondering laat voor hiaten in de OSS markt.
‘open source is duur’ – veelal gebaseerd op twijfelachtige TCO-onderzoeken, wat rechtstreeks indruist tegen (om maar een voorbeeld te noemen) het voordeel van open source bij leveranciersafhankelijkheid.
Ik denk dat de verplichting om bij gelijke geschiktheid een OSS pakket te verkiezen bijdraagt aan meer kennis op het gebied van OSS, en op termijn op meer begrip.
Heeft niemand het rapport gelezen van de Maastrichtse universiteit?
Zo te zien niet, want het geeft een eenduidig beeld, namelijk dat de
inzet van FOSS enorme voordelen met zich meebrengt.
Natuurlijk past dat niet in de kraam van Microsoft, maar de tendens
is duidelijk en Heemskerk heeft moed getoond tot beleid, dat kan men
alleen maar prijzen.
Voor diegene die zich informeren willen, onderstaand de volledige titel,
het is een 287 pagina’s grote studie. Opdrachtgever was de Europese commissie.
Study on the:
Economic impact of open source software
on innovation and the competitiveness of the
Information and Communication Technologies
(ICT) sector in the EU.
Voor wie evenals ik een hekel aan zoeken heeft is hier de link: http://ec.europa.eu/enterprise/ict/policy/ict/2006-11-20-flossimpact.pdf
Punt is dat een vraag om technologie (of dat nu Microsoft, Unix of Linux is) vrijwel altijd tot problemen leidt op de langere termijn. De vraag zou op functioneel niveau gesteld moeten worden en daar zouden dan criteria als kosten, beheer en toekomstvastheid aan moeten worden toegevoegd om goed te kunnen selecteren.
Ik snap dat het spannend is om open source in te zetten bij de overheid, maar uit veel reacties krijg ik een beetje “wat de boer niet kent dat vreet ie niet” gevoel. Natuurlijk zullen er bij het overschakelen issues naar voren komen, maar het is een eerste aanzet. Open source moet de kans krijgen zich te bewijzen en als meer partijen zich er mee bezig gaan houden, zal het ook alleen maar beter worden. Microsoft moet gewoon niet zeuren. Hun argumenten vertrouw ik bij voorbaat al niet. Het enige dat hun interesseert is marktaandeel. Bovendien zijn ze zelf ook niet vies van “achter de elleboog” tactieken. Ik vind het plan Heemskerk een goede zaak. Bovendien profiteert iedereen er van als het een succes wordt (ook de Microsoft fan boyz)
Open Standaarden zijn logisch. Het moet eigenlijk al jaren vanzelfsprekend zijn dat de overheid Open Standaarden inzet. De discussie over open source vind ik wat misleidend. Het gaat erom dat overheden software efficient aanschaffen en effectief inzetten. Of het nu gaat om open of gesloten software. Voor sommige toepassingen lijkt opensource prima geschikt (erp) en andere weer niet (denk aan salaris software met alle controles en rekenregels). Het gaat erom dat er geen miljoenen worden gespendeerd als een overheidsorganisatie ook met een goedkoper pakket uit de voeten kan. Waarom Oracle Financials inzetten als bijvoorbeeld AccountView ook kan. Of SAP HRM als een goedkopere HRM oplossing mogelijk is? Natuurlijk is de inzet van Oracle, SAP e.d. goed voor grote consultancy clubs als ATOS, CGM en CAP. Maar zeker niet efficient en effectief in alle gevallen. Daar zou de overheid eens onderzoek naar moeten doen, maar dat zal politiek wel niet zo goed scoren.