Assessments: zenuwslopend en benauwend confronterend. Voor potentiële werkgevers echter de manier om uit te vinden of ze met de juiste man of vrouw van doen hebben. Computable maakte een dag vol tests mee bij bureau Presence dat implementatie-consultants selecteert voor de partners van softwarebedrijf Exact.
10.10 uur Presentatie kandidaat (5 minuten)
Adrian staat bijna met zijn rug tegen de net binnengebrachte flip-over. Hij vertelt dat hij 27 jaar is, geboren is in Roemenië, een pilotenopleiding heeft gedaan in de Oekraïne en in Nederland politicologie heeft gestudeerd. Met bestuurskunde gecombineerd met sociologie kan hij het beste uit de voeten en daar is hij onlangs in afgestudeerd. Nu staat hij in een kamer in het voormalige stadhuis van Utrecht Zuilen, waar bureau Presence kantoor houdt. Het bureau werft in opdracht van softwareontwikkelaar Exact de komende zeven weken ongeveer vijf implementatieconsultants voor de partners van het bedrijf. Hetzelfde deed Presence al met commerciële ict-functies. "Dit is eigenlijk een pilot. Naar verwachting gaan er nog vele van deze rondes volgen", zegt Guri de Blok, directeur van Presence, dat naast assessments ook werving, selectie, coaching en trainingen biedt.
Adrian ondergaat vandaag een zogeheten individueel assessment. Op het programma staan een presentatie, rollenspelen, intelligentie- en vaardigheidstesten via de computer en tot slot een interview, waarin de onderzoekers van Presence de gevonden resultaten en opmerkelijkheden nog eens voorleggen aan Adrian zelf. Als Adrian de assessmentdag met goed gevolg aflegt, is hij nog maar een handtekening verwijdert van de baan als implementatieconsultant, inclusief een training van een half jaar.
‘Geen idee', antwoordde hij op de vraag wat hij van de dag verwacht toen we samen zaten te wachten om opgehaald te worden. Hij zou wel zien wat de dag hem brengt. De sfeer in het voormalige stadhuis is rustig en vriendelijk. Het licht schijnt door de ramen op de tafel met kopjes en thermoskannen die vlak voor Adrian staat. Voor hem staat een glaasje water klaar. Achter de tafel zitten drie personen. Met strakke gezichten horen ze Adrians verhaal aan. Druk schrijvend, zonder ook maar één bemoedigend lachje of knikje. ‘Begin maar', had de man in pak in het midden gezegd. Het is Guri de Blok, maar hij stelde zich niet voor, evenmin als de twee vrouwen aan weerszijden van hem, assessmentleader Arlette Groenewoud en psycholoog Helma Jansen. "Zijn er nog vragen", vraagt Adrian beleefd als hij zijn presentatie van 5 minuten heeft afgerond. Na een kort ‘nee, bedankt' – ook de dames schudden het hoofd – loopt Adrian op verzoek van Arlette Groenewoud achter haar aan. Zij begeleidt hem naar zijn eigen kamer voor vandaag en geeft hem instructies. Duidelijk wat bevreemd kijkt Adrian over zijn schouder nog even om naar de twee aan tafel die nog steeds driftig aan het schrijven zijn. Je ziet hem denken: wat betekent deze koelheid? Het spel is begonnen.
Zweet
"Dat we hem niet toelachen is geen toeval. We geven hem expres op geen enkele manier sociale bevestiging. Als de kandidaat van ons op geen enkele manier steun ervaart, moet hij terugvallen op zijn innerlijke structuur. Dat geeft ons een goede eerste indruk", legt De Blok uit. Als Groenewoud weer terug is evalueren de drie kort, maar opmerkelijk grondig: er zijn wel dertig punten die ze langslopen, de presentatie van Adrian. Hij heeft het over het algemeen goed gedaan. De Blok: "Hij straalt zelfvertrouwen en rust uit, maar is ook een beetje timide". "Een implementatieconsultant", reageert Jansen. "Hij trilt niet, zweet niet, ondanks de journalist en fotograaf", vult Groenewoud aan. "Dat vind ik wel iets over hem zeggen." Al straalt de kracht en energie er niet vanaf Adrian is volgens alle drie ‘zelfstandig, volwassen en heeft een realistisch beeld van de werkelijkheid'. En dat na een presentatie van 5 minuten.
10.25 uur Twee rollenspellen
Acteur Justin is projectmanager bij een bedrijf dat een computersysteem gaat implementeren. Een besluit van Justins baas, waar hij zelf eigenlijk niet achter staat omdat ‘het oude nog prima functioneert' en hij de morrende collega's aan zijn bureau al voor zich ziet. Adrian is de implementatieconsultant.
Aan Groenewoud heeft Adrian inmiddels laten weten zich een beetje suf te voelen vanwege een antibioticakuur. Zij heeft hem gezegd dat hij altijd een time-out kan aanvragen. Ook dit is informatie voor de onderzoekers: ‘jammer' en ‘toch wat onzeker?'. Het moge duidelijk zijn: met excuses dek je je hier niet in.
Adrian moet om te beginnen de afspraak met de onwillige projectmanager verzetten. Bij binnenkomst verontschuldigt Adrian zich nogmaals bij de projectmanager en belooft dat het niet meer zal gebeuren. Dat valt in goede aarde. Als Adrian er achter komt dat de projectmanager helemaal niet zo'n zin heeft in een nieuw systeem, probeert hij serieus de bezwaren te weerleggen en zelfs het systeem opnieuw te verkopen. Daar scoort hij mee bij zijn observanten. "Hij is slim. Hij neemt van te voren al problemen weg", zegt De Blok. "Ik vraag me af of hij dit in zijn studie heeft geleerd of dat hij dit van zichzelf heeft." Het interview is het moment om door te vragen.
Brutaal
Door het tweede rollenspel slaat hij zich minder goed. Voorafgaand aan de vervolgafspraak krijgt Adrian te horen dat de technische implementatieconsultant ziek is. Zijn taak is om de projectmanager te vertellen dat diens grootste angst – uitstel van de implementatie – bewaarheid gaat worden. Met een ‘No more mister nice guy', kondigt Justin de acteur de zaken die komen gaan aan. "Ik hoop dat hij eerst belt", zegt De Blok. En dat doet Adrian. Maar dan. Adrian verdedigt de ziekte van zijn collega met het argument dat dit nu eenmaal overmacht is. De projectmanager accepteert dit niet en wil een oplossing en zelfs financiële compensatie. Adrian doet dit af als ‘onredelijk', waarna de gemoederen flink oplopen. Tijdens de evaluatie merkt Groenewoud op: "Hij wordt zelfs brutaal! Hij schuift alle verantwoordelijkheid af. Hij creëerde mogelijkheden om de discussie te doorbreken, maar was uiteindelijk te trots." Toch ziet ze ook pluspunten. "Mooi om te zien dat hij dominant kan zijn. Niet op de goede manier want hij wekt agressie op, maar hij kan het wel. Ik vraag me af in hoeverre cultuur een rol speelt", vragen die ook bewaard blijven voor het interview. De conclusie van dit rollenspel: ‘niet zo'n goed gesprek, omdat hij er niet goed instak. Jammer."
Assessments en de markt
Niet altijd kiezen werkgevers voor een assessment. Uit kostenbesparing kiezen werkgevers er soms voor dit over te slaan. Guri de Blok, directeur van Presence, een bureau voor werving, selectie en training van ict- en salesmedewerkers raadt dit niet aan, omdat de kosten van een assessment niet te vergelijken zijn met de kosten van een half jaar iemand in dienst hebben, inclusief opleiding, die niet de juiste persoon blijkt te zijn. Als een assessment onderdeel is geweest van de procedure, komen medewerkers vrijwel altijd de proefperiode door.
De laatste jaren kozen werkgevers vrijwel unaniem voor individuele assessments, zoals deze. Groepsassessments, zoals gebruikelijk in de jaren negentig, keren echter terug. Dit heeft alles te maken met de aantrekkende vraag naar ict'ers, aldus Guri de Blok.
De Procedure
vacature
↓
cv's: komen in systeem dat meteen naam, adres en woonplaats verwerkt
↓
consultant Presence selecteert de kandidaten met de juiste ervaring en belt om motivatie, beschikbaarheid en interesse te peilen
↓
kandidaat krijgt uitnodiging voor een intakegesprek: automatisch krijgt hij een eerste persoonlijkheidtest om in te vullen en de routebeschrijving
↓
Bij geschiktheid wordt de
kandidaat voorgesteld aan de klant.
↓
1 of 2 gesprekken bij de klant
assessment, als positief:
↓
in diensttreding
De hele procedure van cv tot contractondertekening duurt zo'n 10 dagen.
Bron: Guri de Blok, Presence
11.55 uur Prestatieonderzoek, lunch, profielonderzoek
Voor Adrian is het nu tijd om de testen die een beeld geven van zijn karakter, vaardigheden, kennis en intelligentie op de computer in te vullen. Ook Adrians potentiële werkgever heeft een test ingevuld, die een duidelijk functieprofiel heeft opgeleverd. De computerprogramma's zijn zo geschreven dat dit onmiddellijk wordt gematched met Adrians resultaten.
Hoe betrouwbaar zijn die testen? "Zeer", antwoordt Groenewoud. De resultaten komen bijna altijd overeen met wat wij al gezien hadden." En dat is nu ook zo.
Groenewoud, terwijl ze met haar pen kruisjes en streepjes zettend door de uitslagen bladert: "Wat ik heb gezien is een slimme, zelfverzekerde, rustige, ietsje rigide, jongen. En dat zie ik hier in de uitslagen terug. Hij is niet echt een teamplayer, maar kan wel samenwerken. Hij is niet snel tevreden en kan goed doorvragen. Hij is prima voor een implementatieconsultant." "Mee eens", zegt Jansen. "Het interview zal niet zo lang duren. Ik heb niet veel vragen. Alleen over zijn motivatie wil ik meer weten. Daar heb ik twijfels bij." "Ik ook", antwoordt Groenewoud, "en ook over hoe lang deze functie hem zal boeien, al heeft hij doorgroeimogelijkheden in deze baan. Hij is slim, hij kan ook meer. En tenslotte werken we voor de opdrachtgever."
15.15 uur Interview
Adrian zit aan tafel in zijn kamer keurig te wachten op het volgende dat komen gaat: het interview. Hij kijkt minder zelfverzekerd en rustig dan aan het begin van de dag. Hij zal best moe zijn. Afwachtend trekt hij zijn wenkbrauwen wat op en slaat zijn handen in elkaar als Groenewoud en Jansen tegenover hem plaatsnemen. Een tikje ongemakkelijk lacht hij ze toe.
"Interessant", antwoord hij op de vraag van Groenewoud wat hij van de dag vond. Zijn er dingen die je anders had willen doen? "Het tweede rollenspel", zegt hij meteen. "Ik had betere antwoorden willen geven. Netter en diplomatieker moeten zijn." Een juist antwoord. Alle onderdelen van de dag komen aan de orde. Groenewoud verteld hem zijn scores en licht ze toe. Hij herkent zich er wel in. Groenewoud: "Alle dingen die jij niet goed deed, zijn te leren." Ze geeft hem mee: "uiteindelijk ben je dominant. Je gaat de discussie aan en daarmee kan je het erger maken. Daar moet je rekening mee houden."
Als Jansen en Groenewoud zeker weten dat hij voldoende gemotiveerd is voor de baan, zeggen ze hem dat ze een positief advies geven. Adrian krijgt een hand en een kopie van de onderzoeksresultaten: een heel boekwerk. Toch wat overrompeld door zoveel kennis over zijn persoon in een dag, neemt ook hij afscheid. "Ik ben helemaal in de war', zegt hij, maar wel met een stralende lach. Adrian gaat de herfstzon in. "Bijzondere jongen", vinden Groenewoud en Jansen. "We zien ze hier wel eens anders."
