Flinke tekorten, nieuwe ontwikkelingen op internetgebied en computers die nog meer werk uit handen zullen nemen. De ict-arbeidsmarkt beweegt flink op en neer. Hoe flink? En wat verandert er allemaal wel niet? Wij spraken met Loek Bosman, senior consultant gespecialiseerd in ict bij adviesbureau Hay Group.
De ict-markt is altijd in beweging, meer dan andere arbeidsmarkten. Waardoor komt dat?
"Elke markt beweegt. Als het bijvoorbeeld beter of slechter gaat met de economie, veranderen er dingen. Dat is ook zo met de ict-branche, alleen reageren de ict-bedrijven heftiger op de economie. Dat is de dynamiek van de business. De meeste ict-bedrijven hebben weinig kapitaalgoederen. Een ict-bedrijf is, wat oneerbiedig gezegd, eerder een grote bak met mensen. Al je kosten, zoals salaris en leaseauto's, zijn gerelateerd aan mensen. En als mensen niks opleveren, dan moeten bedrijven snel reageren. Daarom schommelt de ict-markt steeds op en neer."
In welke functies binnen de ict-markt zijn er tekorten?
"Dat is wisselend. Over het algemeen nemen de tekorten over de breedte toe. Maar de meeste bedrijven investeren nu wel specifiek in oplossingen via internet, zoals online bestellen en track and trace; het volgen van bestellingen. Alles op internet gaat hard. Er zijn vooral ict'ers nodig die daar verstand van hebben. En goede projectmanagers zijn ook altijd erg gewenst."
Hoe zijn de tekorten weg te werken?
"Dat wordt een lastige klus. Misschien moet er werk uitbesteed worden naar China of Oost-Europa. Voorheen werden mensen uit hele vakgebieden omgeschoold tot ict'er. En dat willen de klanten niet meer. Ze zijn kritischer geworden. Ze willen niet zomaar mensen die omgeschoold zijn. Ze willen het beste van het beste."
En hoe zit het met overschotten? Hebben we ook ergens teveel van?
"Er is niet echt een structureel overschot. Kwantitatief gezien is er misschien wel een overschot, maar kwalitatief is er op de meeste vlakken gewoon een tekort."
Net als alle andere vakgebieden is de ict-wereld onderhevig aan trends. Welke trends zijn er zichtbaar binnen de ict-wereld?
"Daar heb je ze weer; de op internet gebaseerde oplossingen. Een andere trend is dat er ook veel uitbesteed wordt. Banken die bijvoorbeeld hun ict-processen niet meer binnenshuis proberen op te lossen, maar hiervoor ict-bedrijven inschakelen. Ondanks de schaarste wordt er ook veel meer gekeken naar kwaliteit. Zoals in iedere goede markt wordt er gekeken naar de behoefte van de klant. Men probeert daar op in te spelen. Het puur technische werk verdwijnt steeds meer, wat slecht nieuws is voor de echte techneuten. Dat wordt meer en meer geautomatiseerd. Het werk dat je kunt doen zonder mensen, wordt overgenomen door computers dus daarin blijven banen verdwijnen."
Een lekker salaris willen we allemaal, maar in sommige vakgebieden zijn secundaire en tertiaire arbeidsvoorwaarden minstens net zo belangrijk. Zijn ict'ers nog tevreden met alleen een goed salaris of willen ze meer?
"Om te beginnen kun je eigenlijk niet spreken van ‘de ict'er'. Je hebt ict'ers van vijfentwintig, vijfendertig, vijfenveertig, vijfenvijftig; noem maar op. En die hebben allemaal belangstelling voor andere dingen. De jonge honden, die van vijfentwintig, willen vooral nog veel geld verdienen en een mooie auto rijden. Op latere leeftijden zie je dat andere dingen belangrijker worden. Vaste werktijden bijvoorbeeld, voor jonge ouders. Wie geen jonge hond meer is, is vooral op zoek naar een goede work-life balance; de balans tussen werken en prettig leven. Bedrijven die mensen aan willen trekken moeten ook goed nadenken over wat voor ict'ers ze nu precies willen. Ze moeten zich richten op doelgroepen."
Dus het is kiezen: veel geld of meer vrije tijd. That's it?
"Ik heb de indruk, dat het vrij rustig is op het gebied van secundaire arbeidsvoorwaarden. Er zijn in ieder geval te veel wetswijzigingen op dat vlak, zoals al dat gedoe met de VUT en de prepensioenen. Daar willen ict'ers zich niet mee bezighouden. Wat je wel ziet is dat grote bedrijven dingen die onder de secundaire voorwaarden vallen gebruiken om tegen elkaar op te bieden. Flexibiliteit is heel belangrijk voor de werknemer. Ze willen kunnen kiezen om eerder met pensioen te gaan of zo nu en dan een vrije dag kopen. Met dure auto's smijten redden ict-bedrijven het allang niet meer. Ondanks de schaarste in de ict-markt schieten de salarissen niet de lucht in. Wat dat betreft is het niet bepaald een markt van vraag en aanbod, want dan zouden de salarissen wel omhoog moeten gaan. Maar bedrijven moeten ook in de gaten houden dat ze niet te duur worden. Als het hier te duur wordt voor een bedrijf, wijken ze uit naar het buitenland."
Mbo'ers lijken een stuk minder gewild binnen de ict-markt. Na hun studie in de informatica komen ze veelal op helpdesks terecht. Zijn ze echt zo impopulair?
"Er is inderdaad de neiging om steeds hogere eisen te stellen aan de medewerkers. Dat komt opnieuw omdat de klanten ook hogere eisen stellen. Maar er zijn nog wel erg veel taken voor mbo'ers hoor. Het is alleen zo dat de beheersystemen complexer worden en dat het beheren van die systemen meer een hbo-taak wordt. In de ontwikkelingstak, waar bijvoorbeeld software of applicaties ontworpen worden, zaten al vrijwel uitsluitend hbo'ers. Eenvoudiger werk wordt nu steeds meer door de computersystemen zelf overgenomen. Ze cijferen de lage functies weg."
Zouden bijscholingscursussen daar verandering in kunnen brengen?
"Ik denk het niet. Het gaat niet om een diploma, maar meer om het werk- en denkniveau. Complex en abstract denken is toch erg moeilijk. Mensen met een mbo werk- en denkniveau zijn toch meer praktisch ingesteld in plaats van heel conceptueel zoals hbo'ers. Een deel van de mbo'ers is vast wel geschikt, maar je kunt nooit alle mbo'ers omscholen. En mbo'ers zijn nog heel populair. Daar mogen geen vergissingen over ontstaan. Ze doen alleen een ander type werk dan de hbo'ers. Praktischer. Het werk ligt voor hen vooral in de servicefuncties, zoals de helpdesks, maar ook als bijvoorbeeld maintenance engineers. Op dat vlak is zelfs een tekort aan mbo'ers. Er is zeker sprake van een groei aan mbo-functies, maar de sterkste groei zie je vooral bij de hbo-tak."
En hoe zit het met de oudere garde? Zijn ze uitgerangeerd of is er nog vraag naar ze?
"Ik denk niet dat het echt aan de leeftijd ligt. Maar er zitten er ook bij die uiteindelijk niet mee gegroeid zijn. Het is een moeilijke groep. Sommigen zijn hun kunstje kwijt. Ze hadden bijvoorbeeld een expertise op een bepaald vlak, met bepaalde apparatuur die nu niet meer gebruikt wordt en ze kunnen dan de omslag niet maken. Er zijn echter een hoop oude rotten die heel goed werk afleveren. Ze zijn een enorme bron van ervaring en kennis. Het ligt denk ik niet aan de leeftijd, maar meer aan de houding van een persoon. Hoe gedreven ben je geweest om voorop te blijven lopen? Wat ook meetelt is dat ict-bedrijven minder ouderen aannemen uit angst dat ze niet meer meekunnen. Wat je dan ziet is dat een aantal van die mensen gewoon voor zichzelf begint."
Samenvattend?
"Ict-bedrijven staan gewoon te springen om goede, kwalitatieve mensen."
