Projectmanagement en programmamanagement hebben dringend behoefte aan verdere professionalisering, menen Rudolf Laane en Erwin Dunnink van Capgemini. “Alleen dan wordt het resultaat van projecten werkelijk voorspelbaar.”
“Bedrijven vergeten maar al te vaak dat projectmanagement een volwaardige discipline is en niet iets dat er even bij gedaan kan worden door iemand die toevallig beschikbaar is. De budgetoverschrijdingen, niet gehaalde planningen en projecten die niet de gewenste functionaliteit opleveren zijn in veel gevallen het gevolg van onvoldoende aandacht voor project- en programmamanagement.”
Definitiekwesties
Rudolf Laane en Erwin Dunnink zijn werkzaam bij de Project Performance Improvement Practice van Capgemini in Utrecht. “Willen we de factor ‘toeval’ uit projecten halen, dan is het nodig dat projecten en programma’s uitgevoerd worden door goed getrainde projectmanagement professionals die ondersteund worden door professionele projectmanagement organisaties. Dat vereist binnen veel organisaties een drastische professionalisering van deze discipline.”
Alleen al de verwarring over de terminologie kan een verbetering in de weg staan. Waar veel ict-organisaties goed kunnen aangeven wat een project is – compleet met doel, middelen en planning – levert de kreet ‘programma’ vaak veel meer problemen op. “Soms lijkt men onder een programma voor het gemak maar een bij elkaar gebrachte groep van projecten te verstaan. In andere gevallen worden grote en complexe projecten ook al ‘een programma’ genoemd. Dat klopt echter niet. Een programma bestaat uit een reeks van inspanningen en activiteiten met een gemeenschappelijk doel. Dat doel kan veelal alleen maar in de vorm van zakelijke termen worden omschreven. Vandaar dat vaak wordt gezegd dat bij een programma van een zakelijk visie sprake is en bij een project van een op te leveren product.”
Professional services automation
Ook de relatie met portfoliomanagement is van belang voor iedereen die grip op projecten wil krijgen, menen Laane en Dunnink. “Zeker in tijden van krappe budgetten is het van groot belang weldoordachte keuzes te maken bij de projecten die zich aandienen. Portfoliomanagement reikt de tools en de processen aan waarmee die keuzes gemaakt kunnen worden.”
Al dit soort processen kunnen ondersteund worden met programmatuur, vaak ‘professional services automation’ genoemd. “Dit soort pakketten – denk aan CA’s Clarity, Changepoint van Compuware, Microsoft EPM of de Mercury-producten van HP – staan momenteel sterk in de belangstelling. Uit onderzoek dat wij hebben uitgevoerd, blijkt dat deze producten steeds meer functies afdekken. De meest complete pakketten ondersteunen nu strategische planning, project- en portfoliomanagement, servicemanagement, service delivery, life cycle management en financieel management. Hiermee is de projectmanagementorganisatie in staat om tot een goede planning en inzet van mensen en middelen te komen.”
Geavanceerde meetgegevens
Het onderzoek van Capgemini brengt een aantal trends aan het licht die aangeven dat de professionalisering van project- en programmamanagement inmiddels al wel – zij het mondjesmaat – op gang aan het komen is. “Steeds meer organisaties eisen bijvoorbeeld een formele business case voordat zij met een project starten. Ook wordt steeds vaker overgegaan tot een analyse op basis van scenario’s om tot de juiste keuzes binnen een portfolio van projecten te komen.”
“Hetzelfde geldt voor programmamanagement waar we bijvoorbeeld steeds vaker het gebruik van methodieken als ‘managing succesful programmes’ (MSP) tegenkomen. Ook worden meer en meer geavanceerde meetgegevens gebruikt voor het evalueren en aansturen van programma’s. Dat is wat ons betreft ook een duidelijk signaal dat steeds meer organisaties onderkennen dat een programma iets anders is dan een groot en complex project.”
Ten aanzien van projectmanagement valt op dat steeds meer organisaties op zoek zijn naar hulpmiddelen die helpen bij het op eenvoudige wijze beheren van projectmanagement werkprocessen en -procedures. “Op die manier probeert men tot een betere – wat we wel noemen – ‘project management governance’ te komen.”
Kpi’s vastleggen
Kijken we naar trends in resource management, dan stellen Laane en Dunnink vast dat steeds meer organisaties grote belangstelling hebben voor hulpmiddelen waarmee ze key performance indicators (kpi’s) die zij ten aanzien van projectmanagement hanteren, kunnen vastleggen en volgen. Liefst op het niveau van individuele resources.
Ook aan de kant van de ict-industrie is er de afgelopen jaren overigens nogal wat veranderd. Het aantal aanbieders is flink uitgedund. Ten opzichte van het jaar 2000 is het inmiddels gehalveerd als gevolg van vooral fusies en overnames. Overigens zijn Laane en Dunnink wel blij dat veel van de pakketten die door deze opgeslokte bedrijven werden gevoerd nog altijd ondersteund worden. “Professional services automation is een zeer strategisch product voor organisaties waarvan de continuïteit van groot belang is.”
Na het lezen van dit stuk heb ik de neiging om het op te nemen voor alle Project Managers die het jaren hebben moeten doen zonder deze baanbrekende inzichten van Capgemini.
Zonder dollen: de schrijvers zetten Project Management neer als een bijna Tayloriaans lopendeband-werkproces en dat is het natuurlijk niet. Project Management is, zoals de meeste professionals wel weten, niet een voorspelbaar lineair proces waar je mensen voor kunt trainen. Het is namelijk altijd een complex samenspel van onvoorspelbaarheden waarbij het managen van het daadwerkelijke project nog maar een relatief beperkte uitdaging is. De relaties met andere stakeholders, de invloed van bijvoorbeeld architectuur, externe veranderlijkheid en de roep om ‘meer voor minder’ door de klant zijn enkele voorbeelden van niet standaard te managen aspecten die relevant zijn bij een project. En hoe hard je het ook probeert, die onvoorspelbaarheid kun je er niet uithalen. Je zult deze onvoorspelbaarheid moeten omarmen en jezelf in staat stellen om hier mee om te gaan.
Daarom is mijn stelling dat Project management niet alleen een wetenschap is, maar ook een kunst.
Natuurlijk is het ‘hip’ om te focussen op alle mislukte ICT projecten, maar je kunt me niet wijs maken dat de vele succesvolle projecten uit het verleden (dat zijn er best nog veel, ook zonder dat deze mooie nieuwe dienst van Capgemini beschikbaar was overigens) toeval zijn geweest. Ik ben van mening dat deze projecten succesvol zijn geweest door de ingezette professionals. Begrijp me goed: de inzet van werkmethodes, standaard processen en zelfs ondersteunende programmatuur kunnen helpen, maar het fundament van een voorspelbaar en krachtig gemanaged project zit hem in een professionele, in de praktijk gevormde project manager. Bij voorkeur gecertificeerd in naar gangbare normen, maar in ieder geval ‘bij’.
Met andere woorden: as als de individuele ‘capabilities’ van de Project Manager op niveau zijn, is het mogelijk om verder te bouwen aan de ‘compententie’ Project Management van de organisatie.
In die volgorde.
Het Capgemini onderzoek slaat maar voor een deel de spuiker op zijn kop. Ik vraag me af of het artikel wel een goede indruk van het onderzoek geeft. Dit artikel lezende heeft Capgemini behoefte aan “overvierkante” projectmanagers. Zij zullen de kans iop succes niet vergroten. Voorbij gegaan wordt aan de taak van de projectmanager om een goede projectorganisatie neer te zetten. Wel ben ik het eens om met KPI’s te werken en prestaties inzichtelijk te maken. Maak het echter niet te mechanisch.
In mijn optiek kan er niet genoeg onderzocht worden over het vak Projectmanagement omdat ik geloof dat dit bijdraagt aan het verhogen van het succes van projecten en veranderingen.
In dit onderzoek lijken de hardere aspecten van projectmanagement de boventoon te voeren. Ik doel dan op zaken zoals business case, pakketten en methodieken.
Het onderzoek lijkt dan ook uit te gaan van de maakbaarheid van veranderingen en projecten. Ik snap dat je een nieuw ict-systeem kan ‘maken’, wat je echter niet vanaf de tekentafel kan ‘maken’ is het gedrag en houding van mensen die met de nieuwe werkprocessen en systemen aan de slag moeten. Een nieuw financieel systeem (wat dus maakbaar is) is geen doel op zich, het gaat om wat je er werkelijk mee wil, bv transparancy en dat is gedrag van mensen en dus niet ‘maakbaar’ en dan gaat de slagingskansen van projecten al snel naar beneden.
Ik herken dan ook de reactie op dit artikel van Robert Mekking.
Als tweede deel van mijn reactie zie ik steeds meer nadruk op de rol van de Opdrachtgevers en de mate waarin hij/zij bepalend is voor het succes van een projecten. Dit deel vind ik niet terug in dit onderzoek en over de de rol van de opdrachtgever mag van mij meer onderzoek komen en kennis over gedeeld worden.
Het boek ‘101 GOUDEN TIPS VOOR DE OPDRACHTGEVER’ van Erwin Rademaker is die zin erg interessant.