Nederlandse militairen in Afghanistan hebben veel meer bewegingsvrijheid online dan hun Amerikaanse collega’s ter plekke. Amerikaanse soldaten mogen zonder toestemming van de legerleiding niet bloggen. Ook is hen de toegang tot populaire websites als YouTube en MySpace ontzegd.
In mei van dit jaar heeft het Pentagon de regel ingevoerd dat soldaten die informatie publiek willen maken op het internet toestemming aan de legerleiding moeten vragen. Daarnaast is de Amerikaanse soldaten in Irak en Afghanistan de toegang ontzegd tot een groot aantal populaire websites die plek bieden aan foto's, video's en berichten, zoals YouTube, MySpace en PhotoBucket.
Het Amerikaanse leger vindt het censureren van militaire blogs, kortweg milblogs, letterlijk een kwestie van leven of dood. Militaire blogs worden gezien als een ongecontroleerde vorm van communicatie, die de vijand waardevolle informatie verschaffen. Het Amerikaanse leger heeft veiligheidsambtenaren aangesteld, die de militaire blogs dagelijks in de gaten houden. Aanvankelijk hield de Amerikaanse legerleiding het bij waarschuwingen, maar al snel gingen ze over tot het disciplinair straffen van bloggers, die gevoelige informatie openbaar maakten. Soldaat Christopher Hartley kreeg een boete van duizend dollar en werd in rang gedegradeerd nadat hij de staatsveiligheid in gevaar had gebracht. Hartley beschreef op zijn blog onder andere in detail de vliegroute die hem in Irak bracht. Die informatie vergrootte volgens het Pentagon de kans op een aanslag. "Tegenwoordig haalt het Pentagon militaire blogs net zo snel uit de lucht als ze worden gestart," zegt Hartley op zijn weblog justanothersoldier.com.
In Nederland leest een team van het ministerie van Defensie mee met militaire blogs van in Uruzgan gelegerde militairen. Door het vluchtige karakter van blogs is het onmogelijk voor het team om alle blogs te monitoren. Alleen weblogs op bekende blogsites als blog.nl en waarbenjij.nu worden dagelijks gelezen. Als er missiegevoelige informatie of kwetsende uitlatingen over de Afghaanse bevolking zijn gepubliceerd dan volgt er een telefoontje naar de commandant van de blogger. Deze kan besluiten om een boete of taakstraf op te leggen.
Of er daadwerkelijk disciplinaire straffen zijn uitgedeeld, weet woordvoerder kolonel Jan Blacquiere van het ministerie van Defensie niet: "In een aantal gevallen hebben we contact opgenomen met de commandant van een blogger. Het is aan hem om een straf op te leggen. Ik kan in het algemeen wel zeggen dat de Nederlandse militairen in Afghanistan zich er goed bewust van zijn wat ze wel en niet kunnen schrijven, hoewel je natuurlijk af en toe iets tegen komt dat niet door de beugel kan."
150 bloggende militairen
Blacquiere schat het aantal Nederlandse bloggers in Afghanistan op ruwweg 150, bijna tien procent van het totale aantal uitgezonden militairen. "Het is niet ons beleid om militairen in Uruzgan monddood te maken. Het is raar om mensen die je de verantwoordelijkheid geeft om wapens te dragen en zo nodig ook te gebruiken te ontzeggen om te e-mailen of te bloggen. En de vraag is ook of je het kunt verbieden. Je kunt ook informatie via een e-mail of een sms versturen en onder een andere naam online publiceren."
Het ministerie van Defensie kiest voor het creëren van bewustwording en houdt via een gedragscode de vinger aan de pols. Blacquiere: "In de opleiding voor uitzending naar Uruzgan wijzen we militairen op de gevaren van bloggen. Als je op je blog precies vertelt hoe je een bermbom onschadelijk hebt gemaakt dan weet de vijand de volgende keer wel beter. Aan de hand van enkele waargebeurde voorbeelden maken we dit inzichtelijk."
Blacquiere zegt niet zover te willen gaan om Nederlandse militairen de toegang tot sociale netwerken als YouTube, Hyves en MySpace te ontzeggen. "We besteden er wel aandacht aan in het voortraject. Toen een Nederlandse vrouwelijke militair zwaargewond raakte bij een zelfmoordaanslag publiceerden de media allerlei persoonlijke informatie uit haar profiel op Hyves. Van die valkuilen proberen we militairen voor uitzending ook bewust te maken."
Woordvoerster Marlies Verhoef van de Algemene Federatie van Militair Personeel kan zich uitstekend vinden in het ‘blogbeleid' van het ministerie van Defensie: "De Nederlandse militairen in Afghanistan hebben online inderdaad meer bewegingsvrijheid dan hun Amerikaanse collega's. Het is misschien een mentaliteitskwestie. Amerikaanse militairen dragen ook een helm en zonnebril. De Nederlanders een pet en geen zonnebril. Ze begrijpen uitstekend dat ze niets moeten publiceren wat henzelf of collega's in gevaar kan brengen. Je moet ze het bloggen ook niet verbieden. Ze hebben het al moeilijk genoeg daar."
Overigens laat het Amerikaanse leger patriottische blogs en blogs met een neutrale toon met rust. Om dezelfde reden waarom het ministerie van Defensie bloggen niet wil verbieden. Het is een uitstekend middel om contact te houden met het thuisfront.
