Bijblijven betekent in de ict: bijscholen. Zet je gelijk in op een hele hbo-opleiding of is gecertificeerd zijn ook voldoende om aantrekkelijk te blijven op te arbeidsmarkt? Computable zet de voor- en nadelen van de belangrijkste opleidingsmogelijkheden op een rij.
Hoe staat het met je positie op de arbeidsmarkt over ongeveer vijf jaar? Ben je dan (nog steeds) geliefd of is jouw werk inmiddels verhuisd naar India? De berichten zijn tegenstrijdig. ICT~Office kondigde na uitgebreid onderzoek aan dat ze voor het eind van dit jaar een tekort van zo'n 10.000 ict'ers verwacht. Ander onderzoek, onder meer van Cisco Systems, bevestigde dat. Niemand zal verrast zijn, want wie nu tien ict-ondernemers belt krijgt alleen maar smeekbedes te horen.
Volgens het CWI zitten er echter nog altijd een kleine tienduizend ict'ers thuis op de bank, waarvan de helft hbo+. Ook het in de arbeidsmarkt gespecialiseerde Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA) voorziet de komende jaren geen tekort aan ict'ers. De beroepsgroep is nog jong en er stromen genoeg mensen de arbeidsmarkt op.
Klaarblijkelijk maak je je met de juiste opleiding en vaardigheden heel populair in ict-land, en kun je met de verkeerde of geen opleiding heel snel richting de kaartenbakken van het CWI afdalen. Welke opleiding zorgt ervoor dat jij die schaarse, vette vis in de spreekwoordelijke vijver blijft?
We vroegen het aan twee werkgevers: Lucielle de Bakker, manager hrm en academie bij de dienstverlener Sogeti en Paul Turlings, business unit manager van het middelgrote Valid, een dienstverlener met opleidingen als speciaal aandachtsgebied. En we vroegen het aan twee specialisten: de Amerikaan Samuel Bright, analist bij het internationale onderzoeksbureau Forrester en Louis Spaninks, manager van de stichting Centrum Arbeidsmarktvraagstukken ICT, kortweg CA-ICT. Overigens, een helder antwoord is niet makkelijk te geven. Zelfs echte ingewijden hebben geen eenduidig advies. "De waarde van een opleiding wordt bepaald door de markt," stelt Spaninks. Welke opleiding zouden de experts kiezen?
Optie 1: Certificaat van product- of methodeleverancier
Bijvoorbeeld: Prince2, ITIL of MCSE.
Voordelen: Goed voor je populariteit voor in ieder geval dit moment. Een ict-dienstverlener kan alleen gecertificeerde medewerkers bij een klant onderbrengen. Dit is dus het noodzakelijke startbewijs. Turlings van dienstverlener Valid met ruim tweehonderd medewerkers in dienst (en momenteel vijftig vacatures): "Dan beschik je over de kennis die nodig is om je werk te kunnen doen. Je beschikt dan overigens niet per se over de juiste houding, ervaring en vaardigheden, het is een randvoorwaarde. De leverancier bepaalt weliswaar het niveau van de opleiding, maar ik geloof niet dat dit slecht is voor de opleiding. Volkswagen zorgt er ook voor dat de Volkswagen-monteur genoeg weet om hun auto's te repareren." Lucielle de Bakker van Sogeti, een dienstverlener met ruim 2700 medewerkers (en dit jaar zevenhonderd vacatures): "Zo'n certificaat is interessant, maar alleen als de kandidaat ook een relevante hbo-opleiding – tenminste een bachelor – heeft. Alleen een certificaat is te beperkt."
Nadelen: Voor de langere termijn is een certificaat alleen dus niet voldoende. Programma's raken verouderd. Nu is er nog een schreeuwend tekort aan Java-specialisten, maar dat zal na verloop van tijd voorbij zijn. Louis Spaninks, manager CA-ICT: "Die opleidingen zijn prima natuurlijk, maar de houdbaarheidsdatum is beperkt. Letterlijk. Sommige certificaten verlopen na verloop van tijd."
Optie 2: Kortdurende cursussen
Bijvoorbeeld: Cursus Java programmeren bij de LOI of een cursus systeem- en netwerkbeheer bij een al dan niet bij brancheorganisator VOI aangesloten opleider.
Voordelen: Veel ict-bedrijven hebben hun opleidingenbeleid in de etalage gezet en proberen zo nieuwe medewerkers te trekken. Bij veel werkgevers valt op dit gebied dus momenteel wel wat los te peuteren. Een kortdurende cursus van een commerciële aanbieder voegt misschien niet veel toe aan je waarde op de arbeidsmarkt, maar kan nuttig of zelfs zinvol zijn voor je eigen ontwikkeling. De Bakker, Sogeti: "Wij investeren veel in opleidingen. Een sollicitant hoeft in principe alleen een hbo-diploma te hebben en affiniteit met ict, de rest doen we in eigen huis."
Nadelen: "Waar investeer je in?," vraagt Spaninks, CA-ICT, zich af. "Veel van dit soort opleidingen volgen elkaar snel op." Kieskeurigheid is dus wel aan te raden.
Optie 3: Een volledige beroepsopleiding of universitaire studie
Bijvoorbeeld: een mbo-opleiding ict, een (hbo) bachelor informatica of (wo) master business processes and ict.
Voordelen: Met name hbo- en wo-opleidingen lijken je doorgroeimogelijkheden behoorlijk te bevorderen. Daarvoor is alleen het afronden van de eerste fase, de driejarige bachelor, vaak al voldoende. De Bakker, Sogeti: "Wij dromen van gepassioneerde mensen die vakman willen worden. Daarvoor zoeken we hbo-plussers die affiniteit hebben met ict, maar niet noodzakelijk informatica gestudeerd hebben." Pas afgestudeerde hbo 'ers krijgen bij Sogeti een basisopleiding van twee tot vier maanden zodra ze binnen komen en kunnen zich dan specialiseren. "Hbo is het minimumniveau. Dat hoort nu eenmaal bij onze dienstverlening." Turlings, Valid ICT: "Als iemand geen afgeronde mbo-opleiding heeft, nemen we die niet snel aan. Wil je doorgroeien naar een consultancyfunctie dan heb je ten minste hbo nodig. Je hebt dat abstracte denkniveau nodig en dat leer je lastig op de werkvloer."
Ook voor de nabije toekomst ziet het ernaar uit dat een hbo- of wo-opleiding een groot pluspunt zal zijn. In een whitepaper schrijft de in Cambridge gevestigde Forrester-analist Samual Bright: "Businessgerelateerde achtergronden en diploma's worden meer gemeengoed, zodat cio's en de it-staf kunnen communiceren met andere afdelingen in een gemeenschappelijke taal". Hij legt uit: "Wij voorzien voor de toekomst drie typen ict-organisaties. Ict ter ondersteuning van het primaire proces, waarbij er niet erg in ict wordt geïnvesteerd. Een tweede type organisatie waarin ict een centrale rol heeft en helpt om alle informatie centraal georganiseerd te houden. En een derde type organisatie waarbij ict het werk zelf is, een organisatie waarin continu nieuwe ict-oplossingen worden ontwikkeld. Het werk en dus ook de mate waarin je opgeleid moet zijn, verandert mee met het type organisatie waarvoor je werkt." Bright denkt analoog aan het Amerikaanse model gelijk aan mba-programma's.
Maar mbo-opleidingen zijn weliswaar nog niet zo populair als hbo-opleidingen, ze winnen volgens Spaninks wel snel aan populariteit. "De opleidingen worden steeds beter en ik zie steeds meer grote ict-bedrijven die mbo'ers werven."
Nadelen: Veel nadelen kleven er niet aan het volgen van een volwaardige beroepsopleiding. Natuurlijk is de aansluiting tussen school en werk altijd een zorgelijk punt. De Bakker: "Op dit moment zoeken we vooral testers, ict'ers die Java of SAP beheersen en kunnen testen. Op scholen worden studenten meestal opgeleid in programmeertalen en werken met processen, maar hoe test je of het product wat je bedacht hebt ook werkt? Daar wordt weinig aandacht aan geschonken, terwijl daar in de markt een grote vraag naar is." Turlings: "Als je aan een hbo- of wo-opleiding begint ga je een langdurige verplichting naast je werk aan. Die periode is van tevoren lastig te overzien. Kijk maar naar mij, de eerste twee jaren van mijn studie bestuurlijke informatica gingen prima, het derde jaar ging ik in het buitenland werken en het jaar erna veranderde ik van werkgever. Als iemand zo'n zware opleiding naast het werk weet af te ronden, zegt dat wel iets over die persoon."
Optie 4: I-tracks
Bijvoorbeeld: Career Tracks of Academy Tracks. I-Tracks zijn modulaire opleidingen van exameninstituut Exin en gaan van korte kennismakingstracks tot Academy Track dat gelijk zou staan met de universiteit.
Voordelen: Het grote voordeel van I-Tracks is dat het op verschillende niveaus – van mbo tot wo – een modulair traject aanbiedt. Je volgt dus losse modules naar een erkend einddoel. "Het is een overzichtelijke verplichting naast je werk," stelt Turlings. Spaninks: "Ik vind het een prima concept en hoor er zelden negatieve geluiden over. Het duurt wel even voordat zo'n nieuw systeem betekenis krijgt in de markt. Maar het voordeel van I-Tracks is dat het internationaal erkend is."
Nadelen: De beperkte bekendheid is vooralsnog het grootste nadeel van I-Tracks. "Niet alle instituten willen hun eigen systeem overboord gooien," merkt Spaninks op.
De Bakker ziet de meerwaarde van I-Tracks in het geheel niet. "We hebben een goede relatie met Exin, maar I-Tracks? Ik kom het niet tegen. We hebben er geen behoefte aan. Werknemers vragen er niet om en klanten ook niet."
Turlings is ook kritisch ten aanzien van I-Tracks: "Het is een nogal breed begrip. Er zijn verschillende routes en mij is niet bekend voor welk niveau ze opleiden. Het is uiteindelijk bedoeld om makkelijk en snel hogerop te komen. Maar daar geloof ik niet in. Hogerop komen kost nu eenmaal tijd en moeite."
