Sun Microsystems wordt bedreigd door de Redshift, een overdwarse splitsing in de markt voor computingcycles. De verwachting is dat er een enorme behoefte aan computers zal ontstaan. Het nachtmerriescenario is dat gebruikers zelf massaal hun infrastructuur en applicaties zullen bouwen in die nieuwe situatie. Zal meedogenloze doelmatigheid Sun redden of gaan ze ten onder?
Wanneer Scott McNealy in april 2006 de titel van ceo afstaat aan Jonathan Schwartz is het alsof de altijd scheldende en tierende kapitein Haddock het roer overdraagt aan de slimmere en veel bedachtzamere reporter Kuifje. Honderdduizend bommen en granaten, McNealy had zo’n obsessie met aarstvijand Microsoft dat hij het gevaar van low-cost computing en open source onderschatte. Schwartz zal alerter zijn. “Ik behoor tot een club van mensen die menen dat vooruitgang wordt gemaakt door de onconventionelen”, zegt Schwarz in een interview met de New York Times. Om dat te onderstrepen is hij de enige bovenbaas in de ict met een paardestaart.
Sinds zijn aantreden heeft Schwarz het verkoopapparaat van Sun gestroomlijnd, bijna 10 procent van de werknemers ontslagen, uitbundig geflirt met open source en voor banden aangeknoopt met aartsrivaal Intel. Wat Schwartz alias Kuifje ook heeft gedaan, het lijkt te werken. In januari 2006 kan Sun – dat in 16 van de laatste 21 kwartalen in de rode inkt was gedoken – eindelijk weer eens opbeurende cijfers melden. Het aandeel van Sun in de (krimpende) markt van servers groeide in de tweede helft van 2006 van 8,9 naar 10 procent en Sun sluit het kwartaal dat in december 2006 eindigt af met een winst van 126 miljoen dollar.
Op de jaarlijkste analistendag die Sun op 6 februari in San Francisco houdt, voorspelt cfo Michael Lehman voorzichtig een ‘operating profit margin’ (een indicatie hoeveel een bedrijf verdient per dollar aan omzet vóór de belasting) van 4 procent voor het kwartaal dat eindigt in juni 2007. Lehman wil uiteindelijk naar een exploitatiewinstmarge van 9 à 10 procent en geeft toe dat de kosten bij Sun nog steeds te hoog zijn. Verdere massaontslagen en meer bezuinigingen op R&D zijn echter uit den boze. Sun zal zich redden met cash, brainpower en doelmatigheid.
Zonnebloemen
Suns besluit om Intel Xeon processors te gebruiken wordt door de meeste analisten als een positieve ontwikkeling gezien. Toch blijken ze niet echt onder de indruk van de cijfers en de mooie woorden. Begin februari, na de analistendag, geeft een kwart van de analisten die het bedrijf nauw volgen het aandeel SUNW een sell-advies, een kwart adviseert ‘buy’, en de helft van de analisten houdt het op ‘hold’, wat eigenlijk betekent dat ze het niet zo goed weten. Men is voorzichtig. Sun heeft onder kapitein McNealy een reputatie opgebouwd een bedrijf van hoge pieken en diepe dalen te zijn.
Sun heeft één enkele kapitein Haddock in chairman Scott McNealy en één enkele Kuifje in ceo Jonathan Schwartz. Het bedrijf beschikt echter over een onuitputtelijke voorraad klonen van professor Zonnebloem zonder dat deze overigens hardhorend of verstrooid zijn. Het bedrijf is er vaak in geslaagd de ‘slimste-jongetjes-van-de-klas’ uit Stanford University, MIT, Harvard of Carnegie Mellon University naar het hoofdkwartier in Santa Clara te lokken. Denk maar eens aan visionairen als Andy Bechtolsheim, Bill Joy, James Gosling en Eric Schmidt. John Gage, chief researcher van Sun, is niet alleen net zo slim als Trifonius Zonnebloem, zijn gelijkenis met de verstrooide professor is opmerkelijk (ik zou zelfs zeggen opmerkelijk).
Op de voornoemde analistenconferentie wordt de rol van professor Zonnebloem echter met verve gespeeld door Gregory Papadopoulos, Suns cto (chief technology officer). Papadopoulos – verwar hem niet met Kuifjes aartsvijand Rastapopoulos – weet met grove penseelstroken de toekomst van de computerindustrie te schilderen. Hij voorziet de opkomst van Redshift, een ontwikkeling die voor Sun tegelijkertijd een bedreiging en een kans betekent. In de natuurkunde is een redshift een verschuiving van elektromagnetische straling naar een hogere golflengte. Hier gaat het om een verschuiving in de vraag naar computing power.
Het rode gevaar
De Wet van Moore heeft zijn werk gedaan. Computing power is allom aanwezig en wordt steeds goedkoper. In de nabije toekomst kan het leeuwendeel van het bedrijfsleven gemakkelijk voorzien in de behoefte aan computers. De vraag naar alsmaar meer computers en servers zal in dit segment afnemen. Deze bedrijven willen volgens Papadopoulos niet meer servers, ze willen consolideren, stroomlijnen, bezuinigen, virtualiseren en de bestaande capaciteit effectiever gebruiken.
Ondanks alles zal de vraag naar computers volgens Papadopoulos toch exponentieel toenemen. Dat komt door de Redshift, de explosief groeiende behoefte van een aantal mega-computing operations die zoveel computing cycles nodig hebben dat de Wet van Moore er hijgend en puffend achteraan holt. Het gaat in de eerste plaats om bedrijven van het type YouTube en VoIP die rijke multimedia content leveren via internet. In de tweede plaats gaat het om organisaties die gebruik maken van high-performance supercomputing zoals het gebruiken van klimaatmodellen, het ontwikkelen van medicijnen en dna-onderzoek. In de derde plaats gaat het om bedrijven die ‘software als dienst’ aanbieden, zoals Salesforce.com.
Zal Sun deze Redshift overleven? Papadopoulos heeft een nachtmerriescenario en een droomscenario voor Sun Microsystems. In de nachtmerrie volgen de grootverbruikers van computing cycles het voorbeeld van Google: ze bouwen hun eigen infrastructuur en applicaties vanaf de grond zelf op. Sun Microsystems is in dit scenario niet meer dan een bescheiden doe-het-zelfwinkel die schroeven en bouten levert zoals slagerij van Kampen worst en runderlappen verkoopt. Dit is uiteraard een nachtmerrie voor een bedrijf dat zoveel ego en zoveel Zonnebloemen heeft als Sun Microsystems.
Meedogenloze doelmatigheid
In het droomscenario van Papadopoulos zoeken de grootverbruikers juist buitenshuis naar computing power, applicaties en diensten. In dat geval staat Sun Microsystems klaar om à la de elektriciteitsleveranciers computing cycles naar zijn klanten te pijpen. Computing power wordt een commodity die net als stroom in eenheden moet worden afgerekend, niet in kilowatts maar in gigabytes. De computersystemen zelf worden geen commodity, net zo min als de generators die stroom opwekken dat zijn.
De winnaar van de Redshift wordt in het perspectief van ceo Schwartz de ict-leverancier die over voldoende professor Zonnebloemklonen en genoeg R&D beschikt om de meest geavanceerde en grootschalige computersystemen te ontwikkelen. Dan Farber, een columnist van ZDNet, heeft zo’n zijn eigen interpretatie van wat dat betekent. Hij denkt bij de woorden van Schwartz aan ‘mainframes’ en schrijft dat het de strategie van Schwartz is om van Sun de ‘IBM van de eenentwintigste eeuw’ te maken.
Hoe zullen Kuifje, kapitein Haddock en de Zonnebloemen van Sun Microsystems de onverzadigbare honger naar computing cycles die gepaard gaan met de Redshift stillen? “Ons antwoord is brutal efficiency”, zegt Papadopoulos op de analistendag van Sun. Deze meedogenloze doelmatigheid wordt bereikt door hard engineering (de beste R&D) en door producten te leveren voor de complete infrastructuur van de Redshift-bedrijven: computers, servers, switches, applicaties, diensten, et cetera et cetera.
Kuifje en de barbaren
Meedogenloze doelmatigheid is volgens de top van Sun kennelijk het best te bereiken in een verbond met barbaren. Dat verklaart het Castafioraanse gejubel waarmee ceo Schwartz een investering van 700 miljoen dollar in Sun binnenhaalt van KKR Private Equity Investors LP (KKR heeft ook 200 miljoen dollar geïnvesteerd in Nielsen Company, het Nederlandse bedrijf dat tot voor kort bekend stond als VNU Group). Dit fonds, sinds 3 mei 2006 genoteerd aan de Amsterdamse Euronext, is een niet-particuliere tak van de roemruchte ‘private equity firm’ KKR (Kolhlberg Kravis Roberts & Co.). KKR staat in financiële kringen bekend als de ultieme specialist van de leveraged buyout. Kohlberg, Kravis en Roberts zijn ook de barbaren uit het boek (en de film) ‘Barbarians at the Gate: The Fall of RJR Nabisco.’
Private equity bedrijven als KKR loeren als haaien op bedrijven die ver beneden hun potentie presteren. Ze kopen zo’n bedrijf met particulier (en geleend) kapitaal, herstructureren de inboedel en verkopen afzonderlijke delen in de hoop financieel een gouden slag te slaan. De grootste leveraged buyout in de geschiedenis was de overname in 1989 voor 31 miljard dollar van RJR Nabisco. Deze overval op RJR Nabisco, die is vereeuwigd in het genoemde boek en de gelijknamige film, werd geregisseerd door George Roberts en Henry Kravis, de oprichters van KKR.
Begint het verhaal nu echt op een plot van Hergé te lijken met KKR als het trio slechteriken Sponz, Boris en Tapioca? Waarom wil een bedrijf dat zwemt in het geld – Sun had op 31 december 2006 2.7 miljard dollar in cash op de bank – voor 700 miljoen dollar in zee gaan met de barbaren van KKR? Waarom wil een bedrijf als KKR dat gespecialiseerd is in speculatieve investeringen geld ophangen aan het verloop van de aandelen Sun Microsystems? De wildste geruchten doen de ronde. Sun zou zich met behulp van KKR terug willen trekken van de beurs. Sun zou met de expertise van KKR zelf grootschalig op het overnamepad willen gaan.
Volgens Jonthan Schwarz is er absoluut geen sprake van een overname door KKR. De kleine lettertjes van de overeenkomst verhinderen zelfs dat KKR voor 2014 meer dan vijf procent van de aandelen Sun in handen kan krijgen. Het lijkt er meer op dat de investering van KKR Sun zullen helpen bij het overnemen van andere bedrijven die nodig zullen zijn om ‘het IBM van de eenentwintigste eeuw’ te worden. De investering van KKR is ook nuttig om andere barbaren (lees: andere private equity bedrijven) buiten de deur te houden. Volgens het Amerikaanse blad Red Herring is de deal in ieder geval voor een deel gebaseerd op persoonlijke vriendschappen van Schwarz en McNeally met twee toplui van KKR, te weten Michael Marks en George Roberts.
Dan is er nog een intrigerende Amsterdam-connection. KKR Private Equity Investors staat uiteraard genoteerd aan de Amsterdamse beurs om zo de hardere Amerikaanse (Sarbanes-Oxley) regels voor openheid van zaken te ontlopen. Volgens een recent artikel in de New York Times heeft Sun Microsystems ook verschillende holdings geregistreerd in Nederland om net als de popgroepen Rolling Stones en U2 te profiteren van de zeer voordelige Nederlandse belastingregels op inkomsten uit intellectueel eigendom. Nu ja, het is natuurlijk niets nieuws dat aan de Amsterdamse grachten zaken worden gedaan achter gordijnen die beter gesloten kunnen blijven.
