2007 is een overgangsjaar

“Er is geen markt zo gevoelig voor hypes als de markt van mobiele communicatie, zeker waar het zakelijke applicaties betreft.” Met deze verzuchting van een marktanalist in het achterhoofd vroegen we een aantal ingewijden naar hun verwachtingen voor 2007. Bijna unaniem luidt de conclusie: dat wordt een overgangsjaar.

Europese ondernemingen gaven in mei van dit jaar in een onderzoek van marktanalist Forrester Research te kennen investeringen in ‘zakelijke mobility' te zien als hun ‘hoogste prioriteit'. Senior analist Phil Sayer van de marktonderzoeker is er van overtuigd dat spraak- en dataverkeer wederom de hoofdmoot zullen vormen van die investeringen. "De massamarkt is nog niet veel verder geëvolueerd dan mobiele e-mail en spraak." In 2007 valt er volgens hem ook nog weinig te verwachten op het gebied van nieuwe technologie, applicaties of diensten. "Het komende jaar wordt het jaar van de proefprojecten, van het testen en ontwikkelen. Pas in 2008 zal het grootschalig gebruik van nieuwe technologie op gang komen."

Sayer staat zeker niet alleen in de mening dat 2007 een overgangsjaar is. Ook Wouter Hasekamp, ict-directeur Europa van kantoorinrichter Samas denkt dat hij tot 2008 moet wachten, voordat een naadloze overschakeling tussen gsm en het wlan van zijn bedrijf tot de mogelijkheden behoort. Ed Magnee, innovatieadviseur van Nederland Breedbandland geeft hem groot gelijk: "interconnectie tussen verschillende netwerkarchitecturen is iets voor 2008, niet voor het komende jaar". Gregory Janssens, salesmanager Benelux van Nokia Enterprise Solutions moet beroepshalve natuurlijk een optimist zijn. Ook hij ziet echter mobiele toegang tot bijvoorbeeld erp-bedrijfssystemen de komende jaren van de grond komen, maar pas vanaf 2008 in grote volumes.

Beveiliging, hoge roamingkosten tussen landen en netwerkarchitecturen, onvolgroeide applicaties en teleurstellende return on investment (roi)-berekeningen liggen aan de basis van deze voorzichtige blik vooruit. ‘Field force automation', het mobiele datacontact met servicemonteurs, meteropnemers en andere medewerkers in de buitendienst is opvallend genoeg bij alle gesprekspartners de meest zekere mobility-trend voor 2007. "Daar spreken de bedrijven die het initiatief hebben genomen nu al over goede resultaten," zegt Sayer. Hasekamp echter: "Ik vermoed dat dit van korte duur zal zijn. De nieuwe generatie meters (voor warmte, elektra, afvalstoffen) wordt ongetwijfeld uitgerust met een simkaartje, zodat ze draadloos en zonder menselijke interventie kunnen worden uitgelezen."

BlackBerry

Phil Sayer staaft zijn stelling dat de ontwikkeling voorbij mobiel spraak- en dataverkeer maar moeizaam op gang komt met het voorbeeld van het ‘formidabele succes' van de BlackBerry van het Canadese bedrijf Research in Motion (RIM). Plannen genoeg rond de BlackBerry, maar bijna allemaal op termijn. "De groei van de BlackBerry voor ondernemingen is verbazingwekkend. Wereldwijd zijn er 6,2 miljoen gebruikers en 70.000 ondernemingen hebben de enterprise servers van Blackberry geïnstalleerd. Een fraai voorbeeld van een bedrijfseigen apparaat dat desondanks tot wereldmarktleider is uitgegroeid." Strategisch heeft de onderneming een netwerk van 600 partners opgebouwd, waarvan 250 in Emea.

Met die partners werkt RIM volgens Sayer aan applicaties die naast e-mail draaien, en werkt het zich omhoog richting de zakelijke applicaties. De integratie met de crm-software van Salesforce.com is een eerste voorbeeld van wat die samenwerking kan opleveren. "Vanaf een BlackBerry heeft de gebruiker volledig toegang tot de data in Salesforce." De ambitie van RIM strekt zich nog verder uit op het terrein van de zakelijke applicaties. Sayers maakt uit de strategische plannen van RIM op dat de marktleider naast de crm-achtige software zijn oog richt op de logistieke processen uit erp-systemen en op fleet management (koeriersdiensten, expediteurs) en field force automation (servicemonteurs).

Sayer: "Pda's, laptops en intelligente telefoons zijn geschikt voor het draadloos overbrengen van diagrammen en technische tekeningen van pijpleidingen en dergelijke. Servicemonteurs krijgen de technische details van hun klus op die manier doorgeseind, inclusief de naw-gegevens van de klant waar het probleem zich voordoet. De Wegenwacht in Groot-Brittannië (AA) heeft in elke hulpverleningswagen een laptop die de gegevens van het pechgeval en de global positioning system (gps)-data gebruikt om de pechauto zo snel mogelijk naar een garage te krijgen."

Weinig erp-applicaties

Maar de Forrester-analist komt nog maar weinig erp-applicaties tegen voor mobiele apparaten. Ook BlackBerry heeft nog geen interface naar SAP of Oracle aangekondigd. "Ik heb alleen nog maar verkoopvoorbeelden gezien van fabrikanten en geen praktijkgevallen van klanten. Je zou verwachten dat systeemintegrators en applicatieontwikkelaars zich richten op het aanpassen van de softwareconfiguratie aan het kleinere formaat van het platform. Maar ik heb nog niets gezien."

Ed Magnee van Nederland Breedbandland wijst op het gevaar dat onbekendheid met de technologie, gecombineerd met de complexiteit van BlackBerry smartphones en pda's een rem zal zetten op grootschalige zakelijke samenwerking via bij voorbeeld instant messaging. "Een lage gebruiksvriendelijkheid, gekoppeld aan de veiligheidsbezwaren die kleven aan het in het netwerk hangen van mobiele apparaten maakt dat ondernemingen voorzichtig zijn met het implementeren van coöperatiesoftware." Systeembeheerders zijn volgens Magnee als de dood voor de gevaren die de apparaten zelf bedreigen, maar vooral ook voor het creëren van een veiligheidslek in hun zakelijke netwerken als ze dat soort apparaten toegang verschaffen.

"Bedrijven hebben hun netwerken zo stevig dichtgetimmerd met firewalls en dergelijke dat samenwerking tussen bedrijven via vpn of instant messaging zo goed als onmogelijk is. Ketenintegratie wordt daardoor veel moeilijker." Magnee denkt dat deze barrières wellicht geslecht kunnen worden door IMS (IP Multimedia Subsystem), een standaard die in 2005 is vastgelegd door de 3GPP standaardisatiegroep. Die maakt interconnectie van vaste en mobiele netwerken mogelijk via standaard ip-protocollen.

Wachten op IMS

De techniek is volgens hem al geïmplementeerd op de nieuwe apparatuur van fabrikanten als Alcatel en Ericsson, maar nog niet verwerkt in de netwerken van KPN, Versatel en hun concurrenten. "Dat zal nog wel twee tot drie jaar duren. Eind 2007, begin 2008 verwacht ik de eerste voorzichtige implementaties in de netwerken van de providers."

Tot die tijd blijft het bij mobiele e-mail, kalenderfunctionaliteit en dataverkeer via pda's en smartphones (zoals de BlackBerry). Wlan en umts bieden beide toegang tot internet, maar daar blijft het bij. "Als er binnenkort al roaming komt tussen die twee architecturen, dan alleen bij nichespelers. Ik voorzie voorlopig geen grootschalige en ook veilige oplossingen voor dit probleem."

Dat is slecht nieuws voor Wouter Hasekamp, ict-directeur bij kantoorinrichter Samas. Hij zou graag een ‘naadloze switch' zien tussen gsm en de VoIP-gesprekken die over zijn wlan lopen. "Pas als ik de gemanagede gesprekken kan routeren via mijn eigen ip-netwerk zal ik optimaal gebruik maken van onze investering in het draadloze ip-netwerk. En het scheelt ons natuurlijk in de kosten." Voorlopig zal het blijven bij ‘een grotere invloed van de gebruiker op wat er gebeurt met je gesprek: doorverbinden, doorschakelen naar een secretaresse, gesprekken automatisch doorleiden naar andere leden van hetzelfde team'.

Hasekamp ziet nieuwe mobiele mogelijkheden vooral tot ontwikkeling komen in de buitendienst, bij onderhoudsmonteurs en het aflezen van meterstanden. "Voor nutsbedrijven (gas en elektriciteit) is het bijzonder nuttig dat de applicatie uitzoekt welke monteur zich het dichtst bij de plek van een storing bevindt om hem vervolgens mobiel op te roepen, van de juiste adresgegevens, werkinstructies en eventueel werktekeningen te voorzien. In de kantoorinrichtingbranche zie ik crm-toepassingen, erp en order-entry eerder thuis geschieden of via de umts-kaart in de laptop."

Hij ziet mobiele apparaten wel de taken overnemen van zaken waar nu nog een smartcard voor nodig is: bijvoorbeeld bij het verlenen van toegang tot het pand en de dichtstbijzijnde printer en het ontsluiten van kasten in een modern kantoor zonder vaste werkplek.

Dure roaming

Research director wireless Lars Vestergaard van IDC wijst op de kostenexplosie waarmee een onderneming wordt geconfronteerd die zich waagt aan internationale communicatie van spraak en data via mobiele apparaatjes. "Internationale spraak-roaming is goedkoper aan het worden door de acties van nationale en Europese regelgevers. Nu moeten de kosten van dataverkeer nog fors omlaag. Een onderneming is tussen de tien en vijftien euro per MB kwijt aan internationale roamingkosten. Dat bedrag moet van de rekening verdwijnen."

Dat zal volgens de Deen gebeuren door het mobiele netwerk te gebruiken voor de laatste kilometer, niet voor de internationale verbinding. "Mobiele telefonie en ip-communicatie via WiFi zullen convergeren. Cisco, Alcatel, Siemens en Nokia zijn daar mee bezig. Ik verwacht dat de eerste oplossingen over twee tot drie jaar op de markt komen." Een vergelijkbaar tijdpad ligt er volgens Vestergaard voor verticale zakelijke applicaties als crm, field force automation en sales force automation. "Ik verwacht dat aan het eind van 2010 de helft van de mobiele e-mail gebruikers daarnaast over intranetapplicaties zal beschikken. De eerste testrondes gaan in de loop van 2007 van start."

Vestergaard is het met zijn collega Phil Sayer van Forrester Research eens dat de BlackBerry is uitgegroeid tot de standaard voor zakelijk mobiel e-mail verkeer en telefonie. "Maar Microsoft is dit jaar met Mobile Windows boven de drempel uitgekomen en in de ogen van bedrijven een geloofwaardige partij geworden. Dat zal de komende jaren leiden tot een duale benadering van de klanten: BlackBerry en Microsoft."

Nokia en de andere aanbieders dreigen het kind van de rekening te worden. Vestergaard verwacht dat Nokia in de toekomst beide architecturen zal ondersteunen met zijn hardware. "De hardware komt van Nokia, de software van RIM en Microsoft."

Witte en blauwe boorden

Een bedrijf moet volgens de IDC-analist steeds vaker verschillende groepen medewerkers in de onderneming te vriend houden: mobiele communicatie is niet langer alleen een zaak van managers, maar ook van witte en blauwe boorden. Mobiele communicatie begint langzaam maar zeker integraal deel uit te maken van de zakelijke processen van de onderneming, beaamt Phil Sayer van Forrester Research. "Daarmee groeit de noodzaak die processen te veranderen en aan te passen. Het gaat niet aan om het te laten bij het uitdelen van mobiele apparaten. De workflows moeten aangepast worden en dat betekent investeren en maanden implementatie."

Ook Gregory Janssens van Nokia Enterprise Solutions denkt dat de introductie van verticale bedrijfsoplossingen als crm of field force automation een veel langduriger proces zal zijn als indertijd met de horizontale applicatie e-mail het geval was. Maar het zal niet blijven bij aanpassingen van de workflow alleen, denkt hij. "De it-besluitvormers in de onderneming eisen dat er een goede oplossing komt voor het beheer van mobiele apparaten. Nu naast het management ook het middenkader over smartphones en andere mobiele apparaten zal beschikken, neemt het aantal devices sterk toe. It wil die op afstand kunnen beheren, net als ze nu met desktops doen."

"Welke applicaties op het mobiele apparaat zijn geïnstalleerd is gerelateerd aan de rol die de medewerker heeft in het bedrijf. En apparaten moeten ook op afstand ‘gekilled' kunnen worden. ´Intelligent device management´ is om die reden dus een vereiste voor het op grote schaal in gebruik nemen van mobiele apparaten." Janssens verwacht dat ondernemingen in 2007 de mogelijkheden gaan verkennen van instant messaging via hun Domino- of Exchange-omgeving. "Dat is supersnelle communicatie die ‘on the spot' wordt afgeleverd. Vereiste is wel dat dit zich in een gesloten omgeving afspeelt, anders komt de veiligheid van de communicatie in het geding."

Nomadisch werken

Janssens: "Volgend jaar gaan ook de eerste bedrijven van start met proefprojecten op het gebied van mobiele toegang tot erp-systemen van Oracle of SAP. De proefprojecten zijn voor komend jaar, de grote volumes zullen pas in 2008 zichtbaar worden." Zo lang hoeft de kenniswerker die dagelijks in de file staat te niet te wachten. Ed Magnee van Nederland Breedbandland denkt dat volgend jaar de eerste haalbaarheidsstudies te verwachten zijn naar ‘nomadisch werken' langs de snelweg.

Op initiatief van zijn organisatie, Koninklijke Horeca Nederland en het ministerie van Verkeer & Waterstaat worden proeven gestart met flexkantoren in wegrestaurants en horecagelegenheden langs de snelweg. "Hierbij valt te denken aan Leiden of Zoetermeer." Mobiele toegang tot internet en bedrijfsapplicaties maakt van file-uren productieve uren. Afrekenen gaat per uur, inclusief broodjes en koffie. Bij de ober.

Forrester trends 2007

1. Mobiele crm, field force automation en fleet management komt op gang
2. Mobiel erp is nog ver weg
3. Eerste tests met dual mode devices: mobiele telefoon plus WiFi. Batterijduur nog een fiks probleem

Phil Sayer, senior analist