‘Liefdevol de trap afduwen’

“Soms moet je rammen. Sommige mensen zetten zichzelf en hun omgeving zo hardnekkig klem. Die moet je figuurlijk een tik om de oren geven”. Carrièrecoach Jacqueline van der Heijden schuwt de confrontatie niet. Er is veel geoorloofd om mensen dát inzicht te geven, waardoor ze zichzelf verder ontwikkelen.

Het doel van een carrièrecoach is het werk ‘in beweging brengen', vindt Jacqueline van der Heijden (45) van School voor Coaching. Ze is al zo'n 15 jaar coach. "Wie binnenkomt met een houding van ‘ik leun hier wat achterover en die coach vertelt het me wel', die moet ik teleurstellen".

Wie kloppen er bij u aan?

"Mensen met een vraag. Dit kunnen it-medewerkers zijn die maar geen promotie maken en daardoor het gevoel hebben niet verder te komen in hun loopbaan. Of managers in het mkb die zich afvragen of dit nu eigenlijk wel het werk is dat ze willen doen. Het kunnen vrouwelijke managers zijn van een multinational die willen weten hoe ze door kunnen stromen naar de top in een mannenwereld."

"Maar ook afdelingshoofden van een ziekenhuis die met meer autoriteit leiding willen geven. Soms coach ik hele teams, en soms coach ik de leidinggevende zodat hij het team en de medewerkers beter kan coachen."

Hoe begint het? Hoe krijgt u bijvoorbeeld een beeld van de ambitie en de talenten van mensen?

"Vaak is er al een assessment aan de coaching vooraf gegaan, dat aangeeft waar de talenten liggen en waar de interesse en de ambitie van de gecoachte naar uit gaat. Deze, samen met de vraag waarmee de gecoachte bij mij komt, vormen het startpunt."

"Ik begin ermee de vraag zo helder mogelijk te krijgen. Mensen komen binnen met vragen als: ‘Wat belemmert me om mijn carrière op een hoger plan te brengen'. Of: ‘het ontbreekt me aan motivatie. Wat kan ik daar aan doen?' Ik ga achterhalen waar het bij die persoon nu écht om draait. De gecoachte heeft daar een eigen verantwoordelijkheid in. Een sessie duurt anderhalf à twee uur en eindigt altijd met de vraag: wat heeft het je opgeleverd en wat ga je doen? En soms ook een opdracht. De volgende sessie begint met de antwoorden."

Wanneer is er een resultaat?

"Als de afgesproken resultaten zijn behaald en de gecoachte zelf tevreden is. Als bijvoorbeeld een manager met veel last van stress, zegt dankzij de coaching meer rust gevonden te hebben, dan is dat een resultaat. Die persoon is meer ontspannen in zijn werk, het team werkt beter en daar profiteert het bedrijf van."

"Soms is de uitkomst dat iemand zijn carrière beter elders voort kan zetten. Dat is overigens nooit een doel. Maar soms zijn er resultaten die je aan het begin niet had kunnen vermoeden en die zelfs effect hebben op het privéleven. Waar het om gaat is hoe je je leven wilt invullen en wat voor jou zinvol werk is dat bij je past."

Hoe pakt u dit dan aan?

"Soms door flink te confronteren: dat kan nodig zijn. Ik noem dat ook wel liefdevol de trap afduwen. Ik heb een man gecoacht die bezig was zichzelf dood te werken. Die heb ik hard aangepakt en gezegd: ‘als je zo doorgaat heb je binnen een paar jaar een hartaanval. Wíl je je kinderen wel zien opgroeien?' Hij had de moed om zijn patroon van te hard werken te doorbreken."

"Later hoorde ik via een medewerker dat een beleidsdag dankzij hem een groot succes was geworden. Hij was heel inspirerend geweest en het gevolg was dat hij en zijn team beter zijn gaan samenwerken. Vaak zijn mensen hun bezieling kwijt geraakt. Dat heeft acuut effect op het team en de bedrijfsresultaten."

"Soms moet je dan rammen. Sommige mensen zetten zichzelf en hun omgeving zo hardnekkig klem, die moet je figuurlijk een tik om de oren geven. Zo hard confronteren werkt niet bij iedereen, al hoef je bijvoorbeeld met it'ers over het algemeen niet vreselijk voorzichtig om te gaan."

Waarin coacht u it'ers vaak? Is daar iets in zijn algemeenheid over te zeggen?

"Mijn ervaring is dat it'ers meestal harde werkers zijn, intelligent, loyaal, maar erg ontwikkeld op vakinhoud. Vaak hebben ze op emotioneel vlak achterstallig onderhoud. Wat ze vaak te leren hebben is hoe het werkt tussen mensen en hoe ze daar professioneel mee om kunnen gaan. En vooral ook hoe het werkt bij henzelf. Met die kennis, sta je veel vrijer in je werk. Dat komt je prestaties ten goede."

Mensen zijn vaak op hun werk niet hetzelfde als met vrienden. Zegt dat iets over iemand? Doet u iets met dat verschil?

"Ja. Mensen hebben vaak een plaatje voor ogen over hoe ze op hun werk moeten zijn. Dat is louter gebaseerd op aannames. Ook daarmee creëren ze hun eigen onvrijheid. Dat kan gaan wringen. Als je jezelf teveel tegenhoudt, kan dat tot onrust, onvrede en eventueel zelfs tot ziektes leiden. Ik leer mensen vanuit vrijheid te werken."

Kunt u daar een voorbeeld van geven?

"Ik werk nu zo'n 6 jaar voor een grote ict-multinational, waar ik onder andere vrouwen heb gecoacht. Het doel was meer vrouwen te laten doorstromen naar hogere posities. Vrouwen in een organisatie zijn belangrijk. Uit onderzoeken is gebleken dat de beste teams uit zowel vrouwen als mannen bestaan."

"Waar ik heel veel op coach is dat vrouwen hun authenticiteit ontdekken. Daarmee bedoel ik wie ze echt zijn en waar ze voor staan in plaats van de stijl van mannen te kopiëren. Als ze weten wat hun eigen stijl is, lukt het ze veel beter om van daaruit invloed uit te oefenen. Dit geldt overigens ook voor mannen."

Is externe coaching altijd nodig?

"Je hoeft het zeker niet altijd buiten de deur te zoeken. Het is belangrijk om te zien hoe anderen iets aanpakken. Dat kan bij uitstek via netwerken. Maar ook door goeie managers of professionals binnen het bedrijf te vragen hoe zij bepaalde zaken aanpakken. Dit kan heel goed werken."

Is het verstandig je carrière te plannen?

"Een doel voor ogen hebben is prima. Maar met een hele strakke planning, streef je je doel voorbij. Heel veel mensen denken wat de buitenwereld denkt en volgen de voor hen uitgestippelde route in het bedrijf. Maar het gaat om de vraag: ‘waar krijg ik een kick van?' Het bereiken van dit doel kan zowel linksom als rechtsom. Dat moet je jezelf ook gunnen. Anders sta je je eigen ontwikkeling in de weg en dat is zeker niet bevorderlijk voor je carrière."

[Beeld: Ilya van Marle]