Met vier opgroeiende kinderen en als kostwinnaar denk je er niet zo snel aan om voor jezelf te beginnen. Toch maakte Joop Muelders afgelopen jaar zijn droom waar. “Ik ben er juist minder krampachtig door geworden. Ik weet dat ik genoeg verdien.”
In april van dit jaar begon Joop Muelders (45) voor zichzelf. De ervaren SAP FICO consultant werkt nu voor een internationaal bedrijf en is al voor het hele jaar ‘geboekt'. "Ik dacht: als ik het nu niet doe dan heb ik daar later spijt van." Toch was de overstap naar een bestaan als zelfstandige niet vanzelfsprekend. Muelders is kostwinner en vader van vier puberende kinderen.
Muelders ging na een onvoltooide studie bedrijfseconomie en een paar jaar werken als accountant en als controller aan de slag en maakte pas in 1998 de overstap naar de ict. Hij kwam in aanraking met SAP toen dat bij zijn werkgever, snoepjesfabrikant Van Melle, werd geïmplementeerd. Muelders moest op het hoofdkantoor aangeven welke financiële functionaliteiten het systeem diende te hebben. "SAP is logisch opgebouwd en bestaat uit een vast stramien. Dat vind ik leuk. Systematisch denken en werken past bij me."
Hij werd uitgenodigd door een bureautje en maakte de overstap naar helpdeskmedewerker. Na twee jaar stapte hij over naar een kleine onderneming, BBIT, dat de bijzondere constructie had dat ze een klein vast salaris uitbetaalde en de rest variabel. Zijn inkomen werd voor de helft afhankelijk van het aantal daadwerkelijk gemaakte uren. "Dat vond ik een hele stap. Je kunt ziek worden of een aanrijding krijgen en daardoor een half jaar uit de roulatie zijn. Aan de andere kant merkte ik dat er genoeg werk was."
Hij werkte als halve zelfstandige zes jaar voor BBIT, maar zat altijd bij de klant. "In 2005 ben ik zes keer op kantoor geweest. Een van de keren hadden we Sinterklaasviering. Ik moest een surprise en gedicht maken voor een collega die ik nog nooit had gezien."
Tegen een boom
Toen de laatste collega van de oude garde belde om te vertellen dat hij voor zichzelf ging beginnen, begon het te kriebelen. "Ik had weinig zin in een managementfunctie, maar wilde wel weer een stap maken."
In januari ging hij een week op vakantie met zijn gezin. "Ik heb er toen veel met mijn vrouw over gepraat. We lagen er beiden wakker van. Om ons heen zagen we dat een vast dienstverband niet meer bestaat. Kennissen verloren na jaren trouwe dienst ook gewoon hun baan. Dus wat is zekerheid?"
Aan de andere kant hadden de Muelders er bewust voor gekozen dat zij thuis bij de kinderen zou blijven, en dat daardoor het inkomen van het gezin van hem afhankelijk zou zijn. "Stel je voor dat ik op dag twee tegen een boom rij? Wie zorgt er dan voor mijn vrouw en kinderen? En ik zou van alles moeten regelen, als je je baan opzegt moet je je leaseauto inleveren, de mobiele telefoon en de laptop. Je kunt ook niet bij dezelfde klant blijven."
Hij ging op zoek naar informatie. "Ik heb in het begin veel gebeld vanuit de auto. Naar collega's die al eerder voor zichzelf waren begonnen, naar de belastingdienst. Ik wilde precies weten hoe het zat."
Op vrijdag 27 januari belde hij zijn baas op. "Ik zei dat ik erover dacht om voor mezelf te beginnen. Er viel een stilte. Toen zei mijn toenmalige baas ‘Joh, waarom nou?'. Ik mocht hem graag en ik vond het vervelend dat ik hem met een probleem opzadelde. Maar hoe langer ik erover nadacht, hoe zekerder ik was dat ik voor mezelf wilde werken." Zijn baas kon hem niet overtuigen om te blijven. "Ik had mijn keuze gemaakt."
Hij had geluk. Zijn opdrachtgever, waar hij toen al anderhalf jaar werkte, wilde hem niet kwijt en zijn oude werkgever ging akkoord met een driehoeksconstructie. Tot eind van dit jaar is hij verzekerd van een opdracht. Hoe het dan moet, ziet hij dan wel weer. "Deze negen maanden verdien ik genoeg voor een heel jaar."
Krampachtig
Op 1 april begon Muelders officieel voor zichzelf. Hij regelde een verzekering tegen het risico niet meer te kunnen werken, nam zijn leaseauto over en kocht een laptop en telefoon. "Iedere avond doe ik mijn administratie: parkeerkosten, autokosten, gewerkte aantal uren, ik hou het allemaal bij." Briefpapier maken is er nog niet van gekomen en naamkaartjes moet hij ook nog ontwerpen, maar een bedrijfsnaam heeft hij al wel. "We hebben met het hele gezin gebrainstormd. Mijn oudste dochter heeft de naam M-Exit bedacht, Muelders Expertise in ICT staat het voor."
"Ik maak me wel eens zorgen hoe het nu moet als deze opdracht is afgelopen, maar ik heb veel contacten met andere freelancers en oude opdrachtgevers. Ik heb met mijn huidige opdrachtgever afgesproken dat ik een maand van tevoren bericht krijg als de opdracht afloopt. Dan ga ik wel weer op zoek. Als het niet lukt, ben ik ook niet te beroerd om tijdelijk weer even aan de slag te gaan als controller. Of als postbode, dat heb ik ook jaren gedaan."
Bang is hij niet meer. "Ik ben juist minder krampachtig geworden. Ik weet dat ik genoeg verdien. Als ik 1600 uur maak is het genoeg, dan kan ik nog een maand met vakantie, een maand een cursus volgen en een maand ziek zijn."
[Beeld: Ilya van Marle]
In negen stappen zelfstandig verder
Stap 1: Bereid je voor
Cobol-programmeur Ben Link, oprichter van de site www.freelance-it.nl begon acht jaar geleden voor zichzelf. "Je moet de tijd nemen om ernaar toe te groeien. Speel eerst een tijdje met de gedachte in je hoofd." Op de site van Link vind je veel informatie over de consequenties van voor jezelf beginnen, of kijk op www.freelancecentrum.nl, een algemene site met een uitgebreide veelgestelde vragen voor startende ondernemers.
Stap 2: Evalueer je talenten
Link: "Als freelancer moet je goed zijn in je vak en een aantal jaren werkervaring hebben. En je moet bereid zijn hard te werken. Je kunt geen opdrachten meer weigeren. Bovendien moet je communicatief sterk zijn. Je zult zelf opdrachten moeten binnenhalen."
Als je zelf je baan opzegt, verlies je het recht op een WW-uitkering. Daarom raadt Link altijd aan om te beginnen vanuit een tijdelijk contract (TAO).
Stap 3: Doorzie de consequenties
Als freelancer is het lastiger om een hypotheek te krijgen. Dat kan wel via de website www.elq.nl, maar het is een stuk duurder. Dus als je voorziet dat je binnenkort een huis wilt kopen, doe dat dan voordat je je baan opzegt. Bedenk ook dat je zelf je pensioen moet opbouwen. Daarnaast is het goed om reserves aan te leggen, mocht er een gat tussen twee opdrachten in vallen.
Stap 4: Regel het papierwerk
En dan het regelwerk. Schrijf je in bij de Kamer van Koophandel (www.kvk.nl), vraag bij de Belastingdienst (www.belastingdienst.nl) een var-verklaring (verklaring dat je zelfstandig werkt) en een btw-nummer aan. Als je privé een auto gaat rijden, regel dan de verklaring voor no claim bij je leasemaatschappij. Neem een administratiekantoor in de arm. Tot slot ook niet onbelangrijk: regel een arbeidsongeschiktheidsverzekering en kijk nog eens naar je ziektekostenverzekering.
Stap 5: Maak een uithangbord
Zorg dat je vindbaar bent; een beetje ict'er heeft een eigen internetsite, bij de plaatselijke kopieerwinkel kun je tegen een laag tarief naamkaartjes laten drukken en je zult of briefpapier of een standaard opmaak moeten hebben voor het opmaken van facturen.
Stap 6: Bepaal je tarief
Je zult zelf je tarief moeten bepalen. Dat kan met behulp van www.freelance-it.nl of kijk op www.loonwijzer.nl en reken het bedrag in loondienst om naar het bedrag dat je als zelfstandige nodig hebt om hetzelfde inkomen te genereren. Let wel dat circa 40 procent van je inkomsten opgaat aan de belastingdienst, verzekeringen en een reservering voor je pensioen.
Stap 7: Haal opdrachten binnen
Link: "Als een opdracht er bijna opzit, mail ik vaak contacten en oude opdrachtgevers om hen te laten weten dat ik weer beschikbaar ben." Op internet kun je je inschrijven voor bemiddeling naar opdrachten. Dat kan grofweg bij drie soorten sites; platformen voor vraag en aanbod (www.freelance-it.nl, itcontracts.nl of amsterdamcentraal.com). Of via een bemiddelaar/detacheerder die ook de werving en selectie voor de opdrachtgever doet (denk aan ebusters.nl of itstaffing.nl). Derde optie zijn sites waar allerlei freelancers zich op presenteren (freelanceonline.nl; freelance.nl).
Stap 8: Sluit je aan
Zorg voor contact met ‘lotgenoten'. Sluit je aan bij een beroepsvereniging (bijvoorbeeld de sectie zelfstandigen van de NGI; www.ngi.nl). Ook organiseert de Kamer van Koophandel regelmatig bijeenkomsten in de regio. Zorg dat je een netwerk opbouwt waar je met vragen terechtkunt, of die je kunnen helpen aan een opdracht.
Stap 9: Blijf je ontwikkelen
De technologie ontwikkelt zich razendsnel, als ict'er kun je daar niet bij achterblijven. Ga naar trainingen of bijeenkomsten, bijvoorbeeld bijeenkomsten van de NGI. Veel kan ook via thuisstudie. Kijk bijvoorbeeld bij exameninstituut Exin naar mogelijke examens en leerroutes (www.exin.nl) en haal zelf de boeken in huis.
Freelancen populair
Met de aantrekkende markt durven meer ict'ers de sprong naar zelfstandigheid te wagen. Eén op de vier ict'ers overweegt om tussen nu en een jaar voor zichzelf te beginnen. Dit blijkt uit een steekproef van Intelligence Group, dat continu arbeidsmarktonderzoek doet. Vier procent is het zeker van plan, twintig procent overweegt om binnen een jaar de overstap te maken. Overigens zegt 31 procent stellig nooit te gaan freelancen.
