IP-telefonie is minder betrouwbaar

Er zijn veel vragen over de betrouwbaarheid en de beschikbaarheid van ip-telefonie (IPT). Is IPT nu net zo betrouwbaar als traditioneel telefoonverkeer? Wie is er niet mee bezig? Werkgroepen, forums, symposia, et cetera. Moeten we het nu wel of niet doen?

Ikzelf ben van mening dat IPT een stuk minder betrouwbaar is dan traditionele telefonie. Zo zijn er een flink aantal technische én functionele aspecten die bij IPT in tegenstelling tot traditionele telefonie een rol spelen. Neem QoS (kwaliteit), bandbreedte, netwerksegmentering, beveiliging, stroom en noodstroomvoorziening en de geschiktheid van beheerafdelingen van datacom en telecom.

Bij een traditionele telefonieoplossing, via een PBX, worden toestellen via een directe koperverbinding met de telefooncentrale gekoppeld én gevoed. IPT is iets heel anders. Je kunt het niet meer zien als ‘telefonie’. Het is een applicatie op een server. Juist dáár spelen de hierboven genoemde aspecten een rol. Want naast de beschikbaarheid van het datanetwerk met QoS, zijn er veel meer schakels in de keten bij IPT. Dit in tegenstelling tot traditioneel telefonieverkeer.

Hele klus

Het realiseren van een IPT-omgeving met voldoende spraakkwaliteit blijkt lastiger dan gedacht. Alle aspecten moeten worden belicht. Spraak is zeer prestatiegevoelig, in tegenstelling tot dataverkeer. Er moeten zeer hoge eisen worden gesteld aan het datanetwerk, het beheer en de afstemming ervan. Zo zijn er tal van hindernissen die moeten worden genomen. Een aantal van deze aspecten en hindernissen worden hieronder beschreven.

Algemeen wordt verondersteld dat een IPT-gesprek minder bandbreedte nodig heeft dan een traditioneel gesprek, maar dat valt tegen. Bij een traditionele omgeving is per gesprek een bandbreedte van 64 Kbps nodig, terwijl een VoIP-koppeling een bandbreedte van 80 Kbps vereist. De extra bandbreedte bij VoIP is nodig voor de headers van het ip-pakket. Compressietechnieken kunnen uitkomst bieden, maar ip-headers worden niet gecomprimeerd en daarom blijft de bandbreedtebesparing gering. Bij een gesprek zal er genoeg bandbreedte zijn, maar bij vijftig gesprekken loopt de benodigde hoeveelheid hard op. Er moet dus genoeg bandbreedte zijn om een betrouwbaar gesprek te kunnen voeren. Hier is echter wel eens een tekort aan.

De netwerkconfiguratie speelt een belangrijke rol bij de spraakkwaliteit. Zo is segmentering van het ‘broadcast’-domein zeer belangrijk. Vaak is er geen segmentering en worden de VoIP-pakketjes over het hele netwerk verzonden. Bij één telefoongesprek is dat geen probleem, maar bij honderden gelijktijdige telefoongesprekken ontstaan enorme prestatieproblemen omdat de ip-pakketjes van elk telefoongesprek gelijktijdig over het hele netwerk worden verstuurd.

Deze prestatieproblemen van het netwerk kunnen voorkomen worden door het ip-verkeer zoveel mogelijk binnen een beperkt deel van het netwerk te houden door segmentering aan te brengen met een virtueel lan . In vlan-technologie gebeurt het broadcasten van de ip-pakketten dan alleen in het betreffende segment, waardoor het verkeer de netwerkcapaciteit van andere segmenten niet negatief beïnvloedt.

Eigenlijk is netwerksegmentering ook een soort ‘beveiliging’. Je beveiligt dan de VoIP-pakketjes tegen het ‘overrompeld’ worden door andere ‘minder belangrijke’ pakketten. De configuratie vereist echter de nodigde kennis en beheerlast, en in de praktijk is de configuratie niet altijd in orde.

Over beveiliging gesproken, omdat IPT op servers draait is het noodzakelijk geworden goed te kijken naar de risico’s die servers met zich meebrengen. Een PBX en ‘proprietary’ systemen zijn betrekkelijk eenvoudig te beveiligen. Bij open systemen is beveiliging continu een aandachtspunt. Als een Windows-server zonder de laatste beveiligingspatch op het netwerk wordt aangesloten, is deze server binnen een minuut gehackt. In de toekomst zullen ook telefoniemanagers hiermee in aanraking komen en daar wordt nog onvoldoende bij stilgestaan.

In de traditionele telefonieomgeving zat de stroomvoorziening van het toestel in de PBX en was de continuïteit door accu’s gewaarborgd. Ip-toestellen hebben geen noodstroomvoorziening!

IPT-telefoontoestellen moeten van stroom worden voorzien via een externe stroomadapter of via power-over-ethernet (PoE). PoE levert de spanning vanuit de wall outlet door de computergebouwbekabeling heen. En daarvoor moeten externe stroomvoorzieningen bij de ‘hubs’ of ‘switches’ worden geplaatst. Nieuwere typen netwerkcomponenten die PoE ondersteunen, kunnen natuurlijk worden aangeschaft.

Door deze manier van stroomvoorziening ontstaan er twee typen wall outlets. Met stroomvoorziening, voor de IPT toestellen en zonder stroomvoorziening, voor de pc. In beide gevallen is er echter nog geen noodstroom!

Binnen veel bedrijven zijn aparte disciplines belast met het beheer en onderhoud van het datacomnetwerk en het telecomnetwerk. Voorheen werd het betrouwbare telefoonnetwerk gebruikt voor netwerkverbindingen (modem) over lange afstanden (wan). Tegenwoordig is er een omslag waarbij het (goedkopere) datanetwerk juist de wan-verbindingen verzorgt voor telefonie. Een ware omslag! Zo is ook de beheerlast van een telefoniebeheerder en een netwerkbeheerder aan het verschuiven van een gebruikmakende rol naar een aanbiedende rol. Een echte trend van integratie tussen netwerk- en telefonieafdelingen en samenwerking van die twee disciplines is gaande. Aan de samenvoeging van deze disciplines zitten vele voordelen als kostenreductie op het personele vlak (op termijn), meer eenduidige uitvoering van het ict-beleid, vereenvoudiging van processen en betere samenwerking in projecten (kennismanagement).

Nadelen zijn er echter ook! Kennis is niet meer verspreid aanwezig, maar geconcentreerd. Mensen blijven in hun ‘eigen stramien en werkveld’ opereren: “Ik ben telecombeheerder en weet niets van netwerken”. De exercitie om een dergelijke integratie op organisatorisch vlak te bewerkstelligen kan een lang traject zijn.

Voor de toepassing van VoIP en IPT is het noodzakelijk dat deze twee disciplines zeer goed en nauw samenwerken. Hier is een groot risico aanwezig voor de beschikbaarheid van een IPT-omgeving!

Wel is het een feit dat een server ‘er wel eens uit ligt’, het netwerk ‘wel eens plat ligt’ en ‘het wel eens druk is’ op het netwerk. De beschikbaarheid van een traditionele PBX is te evenaren met bijna 100 procent! De uitval is zo klein en daarom eigenlijk te verwaarlozen. Wanneer heeft u als lezer tenslotte de traditionele telefoon opgepakt en geen kiestoon gehoord? Ik kan me dit niet herinneren.

Bij PSTN (het reguliere telefoonnet) is de kwaliteit stabiel doordat er continu een verbinding met dezelfde capaciteit beschikbaar is, de koperdraad. Bij VoIP is dit dus niet altijd het geval. Daarom is de beschikbaarheid van VoIP en/of IPT beduidend lager dan die van traditionele telefonie met een PBX.

Moet ik nu dan geen IPT nemen? Nee hoor, wees niet bang. In sommige gevallen biedt VoIP veel voordelen, mits over bepaalde zaken vooraf goed is nagedacht. Gebeurt dit niet, dan kunnen er onverwachte tegenvallers optreden. Zo is IPT vele malen flexibeler in te zetten, kijk naar thuiswerkmogelijkheden en verhuismogelijkheden binnen een bedrijf. Zelfs uitwijkstrategieën kunnen het hoofd worden geboden door inzet van IPT. Gemiddeld genomen blijft IPT echter minder betrouwbaar dan traditionele telefonie, tenzij er heel veel geld in wordt geïnvesteerd. En dan nog… de koperdraad versus alle componenten.

Sander Lelieveld