Bunkerschip Vlaardingen bevoorraadt zeeschepen in het gebied Amsterdam-Rotterdam-Antwerpen. Laden, lossen, communicatie en beveiliging: alle systemen zijn gekoppeld en vanaf meerdere plaatsen te bedienen. Vanaf kantoor bijvoorbeeld.
Het kantoor van de Verenigde Tankrederij (VT) zit in de Waalhaven in Rotterdam. Directeur Niels Groenewold kijkt vertwijfeld naar mijn smetteloos witte overhemd en mompelt iets over het dragen van een overall wanneer we op de Vlaardingen zijn die in Europoort ligt. Eerst denk ik dat hij een geintje maakt. Overalls en weldoorvoede vrouwelijke journalisten zijn een onzalige combinatie. Ik beloof hem plechtig uit de buurt van smeer en stookolie te blijven en zelf mijn kleren te wassen. Hij lijkt gewonnen.
We rijden de 45 kilometer naar de containeroverslag van de ECT in Europoort, terwijl Groenewold vertelt dat zijn vader en hij het bedrijf vijf jaar geleden hebben overgenomen. Ze begonnen vrijwel direct met het moderniseren van de vloot, die inmiddels 35 schepen telt. De Vlaardingen vaart sinds april. De bouw bedroeg ruim zeven miljoen euro en wordt over vijftien jaar afgeschreven. Binnenvaartschepen hebben een levensduur van vijfentwintig tot dertig jaar. Het is niet bekend welk percentage van de totale kosten besteed is aan Huisman Elektronica BV, dat alle elektronica heeft ingebouwd en aan elkaar geknoopt. Het zal meer zijn dan gemiddeld, want het soort ict-mogelijkheden aan boord van de Vlaardingen is gebruikelijker aan boord van luxe jachten dan bij bunkerboten.
“Vroeger voer een schip de haven uit en was je het kwijt”, zegt Groenewold. “Nu kunnen we via UTMS vanaf kantoor alles volgen en via internet zelfs de camera’s aan boord bedienen. Dat vinden de klanten altijd geweldig om te zien.” Een VPN-verbinding tussen VT en Huisman maakt het ook voor de huiselektricien mogelijk om het systeem te benaderen zonder op dek te stappen.
Groot en schoon
Bij de grenswacht Europoort overleggen we paspoorten voor we door mogen. Groenewold parkeert zijn Mercedes naast een enorm zeeschip van de Cosco Group: zestien zeecontainers breed en honderden meters lang. De neus van de Vlaardingen is net langszij te zien. Om erbij te komen moeten we via een lustig verende aluminium ladder omhoog naar het dek van het zeeschip, waar Koreaanse bemanning paspoorten controleert. Dan trappen af, door de machinekamer langs zestien cilinders zo groot als woonhuizen, trappen op en aan de andere kant van het schip er weer uit. Het is allemaal verbazingwekkend schoon. Door de buik van het schip gekomen, wordt een laddertje geregeld (keurig vastgesnoerd) en stappen we onder de bunkergiek door en op het dek van de Vlaardingen. Hoewel het bunkerschip 135 meter lang is en 6200 ton stookolie kan houden, lijkt het maar een bootje naast het flatgebouw dat het bevoorraadt.
Groenewold loopt voorop naar de stuurhut en onderweg stel ik rap mijn beeld bij van binnenvaartschepen als ranzige ouwe boten. Alles oogt nieuw en schoon en de stuurhut is zelfs heel VT Wonen. Alles is uitgevoerd in wit, grijs, matzwart en metaal. Op de vloer ligt glimmend traanplaat en zwart hoogpolig tapijt en de schoenen moeten uit. Parallel aan de achterzijde van het schip een barretje en zithoek met achtpersoonstafel, uitkijkend over het dek twee grote U-vormige bedieningssecties met ingebouwde schermen in matmetaal.
Diagnose
Het belangrijkste systeem van het bunkerschip – buitennavigatie – is het diagnosesysteem voor laden en lossen. Op de touchscreens is de druk per tank zichtbaar, hoeveel er gelost is en met welke snelheid en temperatuur, hoe lang het nog duurt om alles te lossen, welke van de tanks het eerst leegloopt en hoe. De volgorde van laden en lossen telt ook. Stookolie is een zwaar product en beïnvloedt de ligging van het schip. De tankafsluiters kunnen vanaf het scherm met één vinger open of dicht worden gedraaid. Via VPN is alles te volgen op kantoor. De vertraging via GRPS bedraagt tien seconden, via UMTS vijf. “In theorie zou het sneller moeten gaan, maar dat is niet zo.” Als de kapitein het modem dichtdraait zijn alle verbindingen verbroken.
Iedere afwijking van de norm komt in beeld als een alarmmelding. Bij het bereiken van maximale waarden stopt het pompen automatisch. Op 1400 plaatsen in het schip zijn meetpunten aangebracht en storingen zijn terug te brengen tot op relaisniveau. De meldingen zelf zijn een regel lang en niet altijd even duidelijk (583 2400 12 vlotter defect). Onder het meldingsysteem zit daarom een database met Word-documenten die bij te werken zijn in woord en beeld door de bemanning zelf. “Wij weten niet wat per schip de procedure is voor het oplossen van problemen”, zegt Michel Willemsen, hoofd Engineering van Huisman BV. “Op deze manier geven we ze gelegenheid een database op te bouwen met de oplossingen voor hun specifieke situatie.”
Data
Het overkoepelende menu biedt behalve tot het diagnosesysteem ook toegang tot de elektronische kaarten, camerabeelden, generatorenstatus, navigatielichten, ruitenwissers, handleidingen en binnenkort ook alle AutoCAD-tekeningen van het schip. De afzonderlijke systemen zijn zelf niet zo revolutionair, maar waarin de Vlaardingen ver gaat is de koppeling en de mogelijkheid tot remote beheer. Alle data, ook de camerabeelden en marifoongesprekken, worden weggeschreven en eens per week in pakketjes van 5 MB naar kantoor gestuurd. Foutmeldingen en alarmmeldingen blijven een jaar bewaard. De Vlaardingen heeft geen client/server-constructie, maar werkt met redundantie: vijf harde schijven voor het netwerk en één voor de pc voor eigen gebruik. “Daarmee mogen ze alles doen, wat mij betreft”, zegt Willemsen.
De data bestaan uit grafieken en overzichten, die precies laten zien wanneer er geladen en gelost is en onder welke condities. Dit is vooral van belang in het geval van calamiteiten. Een zeeschip dat nutteloos de kade bezet houdt omdat het bijvoorbeeld schoongemaakt moet worden na een ongelukje met overstromende stookolie, kost tussen de tachtig- en honderdduizend dollar per dag. Als je dan kunt bewijzen dat het jouw schuld niet was, omdat je tot op microniveau data kunt overleggen, heb je de kosten van het systeem er vrij snel uit. Een indirecte toegevoegde waarde geldt de manier van werken voor de bemanning. Als al je dagelijkse handelingen worden vastgelegd en kunnen worden gecontroleerd of bevestigd, heeft dat toch invloed.
In de machinekamer (ook alweer schoon) trekt Groenewold trots twee schakelkasten open. De hoeveelheid hagelnieuwe Siematic PLC’s zou een elektrotechnicus in vervoering brengen. Deze journalist was ook erg onder de indruk van het leefgedeelte van het schip. De Vlaardingen heeft acht bemanningsleden, waarvan er altijd vier werken en vier thuis zitten. Ze bevaren de regio Amsterdam-Rotterdam-Antwerpen en werken dagen aaneen op het schip. Een gemeenschappelijke ruimte is dus onontbeerlijk, maar dit schip heeft een woonkamer/keuken die groter is dan in menig woonhuis en beduidend luxer. Ook hier weer veel zwart en strak metaal. Ook hier weer schoenen uit. Boven de ingebouwde bordenwarmers hangt een bedieningsscherm, een tweede monitor hangt om de hoek en kan zowel als controlepaneel en als televisiescherm worden gebruikt. Tegelijkertijd. Persoonlijk zou ik de voorkeur geven aan de enorme flatscreen in het woongedeelte.
Een vierde bedieningsscherm hangt in de hut van de kapitein. “Kan hij bij het wakker worden gelijk controleren hoe het met z’n tanks is”, zegt Groenewold, terwijl hij terloops wijst op de noodverlichting in de gang, die in geval van paniek automatisch de weg naar buiten aangeeft. Alles kan vanaf de verschillende schermen worden bediend, behalve het laden en lossen. Dat kan alleen vanuit de stuurhut. “Daar is bewust voor gekozen, want je kan je voorstellen dat de aandacht tijdens een voetbalwedstrijd bijvoorbeeld niet volledig bij het laden of lossen is.” En wie niet hoeft te werken en geen zin heeft in surfen of televisie kijken, kan spelen met zijn eigen multimediabox.
Ieder bemanningslid heeft een harde schijf met Linux-programma dat thuis via USB geladen kan worden met films, foto’s en muziek en dat op het schip read-only aan het systeem gehangen kan worden.
Het zeemansleven, wie had gedacht dat het zo zou zijn.
